Istinomjer je u proteklom mandatnom periodu pratio ispunjenost predizbornih obećanja partija koje su formirale Vladu Republike Srpske, a na kraju mandata broj obećanja koja se nalaze u kategoriji neispunjenih obuhvata više od polovine datih obećanja.
Nešto više od dva mjeseca nakon održavanja Općih izbora 2018. godine formirana je Vlada Republike Srpske. Vlast je formiralo pet partija – Savez nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), Socijalistička partija Republike Srpske (SPRS), Ujedinjena Srpska, Narodni demokratski pokret (NDP) i Demokratski narodni savez (DNS), koje su dale 222 obećanja. Nakon što je Vladu Republike Srpske u oktobru 2020. godine napustio DNS, iz Istinomjerovog monitoringa isključena su obećanja ove političke partije, te je tokom treće i četvrte godine mandata praćeno ispunjavanje 149 obećanja SNSD-a, SPRS-a, NDP-a i Ujedinjene Srpske.
Prilikom prikupljanja obećanja u obzir smo uzeli postojeće predizborne programe stranaka koje su imale svoje programske dokumente, kao što su DNS i NDP, te obećanja s predizbornih skupova ostalih političkih partija koje su formirale Vladu Republike Srpske (SNSD, SPRS, Ujedinjena Srpska), a koje tokom predizborne kampanje za Opće izbore 2018. godine nisu javnosti predstavile svoje predizborne programe. Ono što ovdje treba istaći jeste da je veliki broj obećanja dat tokom predizborne kampanje za prošle Opće izbore bio baziran na već započetim i planiranim aktivnostima koje su se često odnosile i na infrastrukturne projekte na lokalnim nivoima, koji su bili pred sami kraj realizacije, što je zasigurno uticalo i na procenat ispunjenosti predizbornih obećanja.
Od ukupno 149 obećanja, 21 je ispunjeno, 15 je ispunjeno većim dijelom, a tri su ispunjena sa zakašnjenjem. Djelimično je ispunjeno 29, a manjim je dijelom ispunjeno 16 obećanja. Po dva su obećanja prekršena i neutemeljena, dok je 61 neispunjeno. Najveći broj obećanja dao je SPRS (65), zatim SNSD (52), NDP (26) i Ujedinjena Srpska (6).
U tabelama ispod prikazan je broj ispunjenosti predizbornih obećanja po partijama koje su činile vlast na nivou entiteta Republika Srpska, kao i broj ispunjenih obećanja po oblastima.
Najviše ispunjenih obećanja u oblasti ekonomije
Kao i ostale vlade čiji smo rad pratili tokom proteklog mandatnog perioda, i kod Vlade Republike Srpske najveći broj obećanja zabilježen je u oblasti ekonomije – 81, od čega je u kategoriji ispunjenih 19 obećanja, a osam je u potpunosti ispunjeno.
Od osam obećanja koje je Vlada RS u potpunosti ispunila, većina se odnosi na infrastrukturne projekte, poput izgradnje mosta u Čelincu, rekonstrukcije termoelektrane Ugljevik, izgradnje puta do Mrakovice, povezivanja autoputeva te izgradnje novog mosta na Savi u Gradišci. Kada se radi o mostu u Gradišci, podsjećamo da je gradnja mosta dugog 426 metara, sa po dvije saobraćajne trake u svakom smjeru, završena u julu 2022. godine, ali most i dalje nije u funkciji jer pristupna cesta sa strane Republike Hrvatske još uvijek nije završena.
Pored navedenih, ispunjena su i obećanja u vezi s rekonstrukcijom vodotornja u Gradišci, izgradnjom elektrofiltera u RiTE Ugljevik te gondolom koja spaja Ski-centar Ravna planina na Palama s vrhom Ogorjelica na Jahorini, a koja je puštena u rad krajem novembra 2019. godine.
Od 149 obećanja, njih 11 ispunjeno je većim dijelom, a neka od ovih obećanja odnosila su se na razvoj turizma, izgradnju lokalnih puteva u Dubici, smanjenje poreza i uvođenje poreske discipline i jednakih pravila za sve, izmjene sistemskih zakona iz oblasti ekonomije, realizaciju sporazuma poslovne zajednice i Vlade RS te ekonomski i privredni rast u Republici Srpskoj, gdje je tokom 2021. godine Republika Srpska imala rast industrijske proizvodnje veći za 12,1% u odnosu na 2020. godinu.
Također, i izgradnja banjskih centara još je jedno od obećanja ispunjenih većim dijelom.
Djelimično ispunjena obećanja odnosila su se na aktivnosti u vezi s izgradnjom autoputa u sjeveroistočnoj Bosni, na investicije u energetskom sektoru, izgradnju hidroelektrana Foča i Paunci, na energetske projekte u Hercegovini, edukaciju potrošača i podršku izvoznicima, stvaranje preduslova za uspješnu politiku razvoja, kao i na razvoj aviosaobraćaja.
Ipak, polovina obećanja iz oblasti ekonomije ostala je u kategoriji neispunjenih, od čega na 31 obećanju nisu zabilježene nikakve aktivnosti. Radilo se o obećanjima o aktiviranju proizvodnje u gipsari Volari, razvoju prehrambeno-proizvodnih kapaciteta u Ugljeviku, izgradnji cementare i nove termoelektrane u Gacku, kao i rekonstrukciji postojeće, ali i izgradnji hidroelektrana “Buk Bijela”, “Krupa”, “Mrsovo”, kao i hidroelektrane u Laktašima. Aktivnosti, između ostalog, nije bilo ni na obnovi banje Vilina Vlas i proizvodnje u Ljubiji, izgradnji autoputa Banjaluka – Mlinište, kao ni brze cesta do Beograda na dionici Milići – Zvornik, kao što nije izgrađena ni fabrika Kalcedonija u Novoj Topoli, granični prelaz u Novom Gradu, kao ni autoput preko Pala, odnosno Višegrada.
Zabilježene određene aktivnosti u oblasti socijalne politike
U oblasti socijalne politike, od 23 zabilježena obećanja, u potpunosti je ispunjeno pet obećanja, dok su dva ispunjena sa zakašnjenjem.
Jedno od potpuno ispunjenih obećanja odnosilo se na donošenje zakona o socijalnom preduzetništvu. Iako zakon o socijalnom preduzetništvu pod tim imenom nije donesen, u Zakonu o društvenom preduzetništvu Republike Srpske, kojeg je 1.12.2021. godine usvojila Narodna skupština Republike Srpske, tretirano je pitanje zapošljavanja kategorija lica koja se teže zapošljavaju dok im traje navedeni status.
Pored ostalog, 600 radnih mjesta u privrednoj zoni Nova Topola te otvaranje tržnog centra sa 100 radnih mjesta u toj lokalnoj zajednici, kao i povećanje penzija za 10%, obećanja su koja je Vlada RS također ispunila. Naime, nakon što je u decembru 2018. godine formirana Vlada Republike Srpske, penzije su prvi put povećane u januaru 2019. godine za 2,17%, dok je novo povećanje penzija uslijedilo u julu iste godine. U augustu 2021. godine saopćeno je da je Vlada Srpske donijela Odluku o vanrednom usklađivanju opšteg boda i penzija, kojom se opšti bod usklađuje tako da se vrijednost opšteg boda za august 2021. godine od 1. septembra 2021. godine povećava za 2%. Penzije ostvarene do 31. augusta 2021. godine vanredno su usklađene tako da su, počev od 1. septembra 2021. godine, bile povećane za 2%. Saopćeno je i da je Vlada Republike Srpske donijela Odluku o određivanju iznosa najniže penzije, a ovi iznosi određeni su tako što su iznosi najniže penzije isplaćene u augustu 2021. godine povećani za 2%, odnosno za isti procenat za koji je izvršeno vanredno usklađivanje.
Time su i obećanja koja su se odnosila na povećanje penzije dva puta, ali i povećanje penzija koje se trebalo desiti u januaru 2019. godine, također ispunjena, ali sa zakašnjenjem.
Tokom mandata Vlade RS obećanja koja su dobila ocjenu ispunjeno većim dijelom, odnosno u kojima su zabilježene značajne aktivnosti kada je u pitanju njihova realizacija, bila su ona u vezi s povećanjem penzija, plata i socijalnih davanja te podrškom poduzetnicima i subvencijom za zapošljavanje.
Djelimično ispunjena obećanja u proteklom mandatu Vlade RS odnosila su se na besplatnu prekvalifikaciju, stimulisanje malih porodičnih preduzeća, subvencioniranje električne energije za socijalno ugrožene te povećanje plata, pri čemu je prosječna plata nakon oporezivanja (neto plata) za oktobar 2021. godine iznosila 1.027 KM. Podsjećamo, od konstituisanja Vlade RS u decembru 2018. godine do oktobra 2021. godine došlo je do rasta prosječne neto plate za oko 14%, a prosječna neto plata u tom entitetu u julu 2022. godine iznosila je 1.160 KM.
Na kraju, neispunjenim su ostala obećanja u vezi sa zapošljavanjem 130 novih ljudi u opštini Čajniče, garantovanim penzijama za borce, donošenjem zakona o Fondu socijalne zaštite te zakona o podršci Srbima koji su se vratili u FBiH, trima stotinama novih radnika u proizvodnji konfekcije u Loparama, davanjem nacionalne penzije za majke sa četvoro i više djece, kao i prosječnom platom od 1.000 KM u 2019. godini.
I u oblasti državnog uređenja ispunjeno pet obećanja
Istinomjer je u proteklom mandatu pratio 20 obećanja Vlade RS u oblasti državnog uređenja. Vlada RS ispunila je pet obećanja iz ove oblasti, dok su tri obećanja dobila ocjenu djelimično ispunjeno. Dva obećanja ispunjena su manjim dijelom, dok je deset obećanja iz ove oblasti ostalo neispunjeno.
Obećanja Izgradnja spomen-sobe posvećene Vasi Pelagiću i Rekonstrukcija Trga 9. januar ispunjena su u prvoj godini mandata Vlade RS. Trg 9. januar u Pelagićevu otvoren je 14. jula 2019. godine sa spomen-kompleksom “Vaso Pelagić”, u čiju je izgradnju Vlada Srbije, kako je rečeno prilikom otvaranja, uložila oko 400.000 KM.
U trećoj godini mandata Vlade RS ispunjeno je obećanje Proširenje vrtića na Palama.
Tokom mandata Vlade RS ispunjeno je i obećanje 20 miliona KM ulaganja Vlade RS u Pale. U novembru 2019. godine na Jahorini je otvorena gondola “Javor-Partizan”, koju je izgradilo preduzeće OC Jahorina. Vlada RS je u augustu iste godine usvojila Odluku o davanju saglasnosti za izdavanje garancije ovom preduzeću na kredit od devet miliona KM za tu namjenu. Iste godine, Ugostiteljski servis Vlade RS raspisao je javni poziv za adaptaciju i sanaciju hotela Rajska dolina na Jahorini, a vrijednost radova procijenjena je na 6,6 miliona KM bez PDV-a. Vlada RS je tokom mandata izdvojila i 7,5 miliona KM za izgradnju nove zgrade PU Pale, a planirana je izgradnja i gondole Pale – Jahorina, za koju su predviđena sredstva iz budžeta u iznosu od 96 miliona KM. U augustu 2022. godine saopćeno je da će Vlada RS finansirati radove na rehabilitaciji regionalnog puta Pale – Jahorina u vrijednosti od 5,1 milion KM.
U trećoj godini mandata ispunjeno je i obećanje Regulacioni plan Nove Topole. Opština Gradiška odabrala je sredinom 2018. godine firmu Urbis Centar za izradu regulacionih planova “Nova Topola – Zapad” i “Nova Topola – Istok”. Ugovor u vrijednosti 27.760.000 KM zaključen je 4. juna 2018. godine. Kako su na proljeće 2019. godine za Istinomjer potvrdili u firmi Urbis Centar, izrada regulacionog plana bila je u toku. Javna rasprava o Nacrtu regulacionog plana “Nova Topola – Istok” i Nacrtu regulacionog plana “Nova Topola – Zapad” održana je početkom oktobra 2019. godine. Na sjednici gradske skupštine u junu 2020. godine usvojene su odluke o donošenju regulacionih planova “Stadion“, “Kej“, “Nova Topola – Istok“ i “Nova Topola – Zapad“.
Neka od obećanja koja su dobila ocjenu djelimično ispunjeno odnosila su se na brže izdavanje dozvola, digitalizaciju administracije i uređenje groblja Mali Zejtilnik.
Polovina obećanja iz ove oblasti dobila je ocjenu neispunjeno, a ona koja izdvajamo odnosila su se na donošenje zakona o Fondu socijalne zaštite i pomoći ugroženim građanima, postupke protiv lica odgovornih za gubitke u JP, zakonsko onemogućavanje “rodbinskog zapošljavanja” i razvoj malih i nerazvijenih opština.
Dva obećanja zabilježena su i u oblasti međunarodnih odnosa, gdje je većim dijelom ispunjeno obećanje koje se odnosilo na međunarodnu saradnju, dok je, s druge strane, neispunjeno obećanje koje se odnosilo na usvajanje zakona o dijaspori.
Većina ispunjenih obećanja u oblasti obrazovanja u vezi s infrastrukturnim projektima
Od devet obećanja koja je Istinomjer zabilježio u oblasti obrazovanja u potpunosti su ispunjena četiri, i to obećanje o završetku sportske dvorane u Gradišci, rekonstrukciji škole u Gacku te obećanje o povećanju plata prosvjetnim radnicima, dok je sa zakašnjenjem ispunjeno obećanje o dogradnji Osnovne škole “Branko Radičević” u Obilićevu.
Usklađivanje obrazovnog sistema s potrebama tržišta rada uz primjenu koncepta dualnog obrazovanja, te usklađivanje obrazovanja s tržištem rada uopšte, obećanja su na kojima su zabilježene određene aktivnosti kada je u pitanju njihova realizacija te su, s tim u vezi, dobila ocjenu djelimično ispunjeno.
Kada je riječ o obećanjima koja su iz ove oblasti ostala neispunjena, to su izgradnja nove sportske dvorane u Doboju te uvođenje informatike kao obaveznog predmeta od prvog razreda osnovne škole i u svim razredima srednje škole.
U oblasti pravne države zabilježene aktivnosti na tek dva obećanja
Govoreći o oblasti pravne države, politički subjekti koji su u proteklom mandatu Vlade RS participirali u njenom radu ukupno su tokom predizborne kampanje za Opće izbore 2018. godine dali sedam obećanja, od koji je pet neispunjeno, a radi se o obećanjima o dostupnosti javnosti imovinskim kartama svih neposredno izabranih narodnih predstavnika i imenovanih funkcionera, donošenju zakona o sukobu interesa, po kojem će biti moguće ostvariti primanja iz budžeta samo po jednom osnovu za sva izabrana i imenovana lica na svim nivoima vlasti, prenošenju nadležnosti na Republiku Srpsku, a koja bi se odnosila na traganje za nestalim licima, te odlasku stranih sudija iz Ustavnog suda BiH.
U okviru ove oblasti, dva obećanja dobila su ocjenu djelimično ispunjeno, s obzirom na to da je Vlada RS tokom mandata provodila određene aktivnosti kada je u pitanju njihova realizacija. Radi se o usvajanju zakona o pravosuđu, te oduzimanju nelegalno stečene imovine, pri čemu je u augustu 2020. godine radna grupa Vlade RS za izradu zakona o ispitivanju porijekla imovine uradila radnu verziju tog zakona, no nacrt nije upućen u skupštinsku proceduru. S druge strane, Narodna skupština RS je 3.3.2022. godine usvojila Zakon o utvrđivanju porijekla imovine i posebnom porezu na imovinu.
Tek jedna značajnija aktivnost zabilježena u oblasti zdravstva
U oblasti zdravstva Istinomjer je zabilježio sedam obećanja, od čega u potpunosti nije ispunjeno nijedno, a većim je dijelom ispunjeno obećanje u vezi s izgradnjom nove bolnice u Doboju, dok je djelimično ispunjeno obećanje koje se odnosilo na opremanje bolnice u Foči.
Manjim dijelom ispunjeno je obećanje o rekonstrukciji bolnice u Trebinju, a tri obećanja ostala su neispunjena, Radi se o obećanjima koja su se odnosila na smjenu svih načelnika zdravstvenih ustanova koje posluju s gubitkom, uvođenje profesionalnog upravljanja u zdravstvu i eliminaciju stranački postavljenog upravljačkog kadra te na ukidanje liste čekanja za operacije i dijagnostiku.
Istinomjer je obećanje u vezi s preseljenjem hirurgije u Banjoj Luci ocijenio neutemeljenim jer se preseljenje svih hirurških klinika s lokacije u centru grada na Paprikovac i puštanje u rad Sjevernog krila UKC-a desilo u septembru 2018. godine,
odnosno bilo je već ispunjeno prije održavanja Općih izbora 2018. godine i formiranja vlasti za mandatni period 2018 – 2022.
Iako procenat obećanja koja su ispunjena i većim dijelom ispunjena na kraju mandata iznosi oko 26%, treba istaći da, s izuzetkom dvije stranke, od kojih je jedna istupila iz vlasti u međuvremenu, preostale tri stranke nisu tokom predizborne kampanje za Opće izbore 2018. godine predstavile svoje programe. Kao što smo već naveli, Istinomjer je obećanja SNSD-a, Ujedinjene Srpske i SPRS-a prikupio iz predizbornih nastupa tadašnjih članova/ica i kandidata/kinja, a veliki broj obećanja dat tokom predizborne kampanje za prošle Opće izbore bio je baziran na već započetim i planiranim aktivnostima. Među njima su često bili infrastrukturni projekti na lokalnom nivou, koji su već tada bili pred samim krajem realizacije, što je zasigurno uticalo i na procenat ispunjenosti predizbornih obećanja.
(Istinomjer.ba)