Kada su pitanju obećanja Vlade Republike Srpske iz oblasti socijalne politike, Istinomjer je zabilježio 23 obećanja, od čega su dva obećanja neispunjena već u prvoj godini mandata, dok su dva ispunjena sa zakašnjenjem, također u prvoj godini mandata. Pet obećanja je nezapočeto, dok su za osam obećanja zabilježene određene aktivnosti, te su ocijenjena kao započeta. Dva obećanja su dobila ocjenu “u progresu”, dok su četiri ispunjena, od čega su tri ispunjena tokom treće godine mandata, a jedno u toku druge godine mandata.
Dva obećanja koja su se odnosila na povećanje prosječne plate u ovom entitetu tokom 2019. godine na 1.000 KM ocjenjena su kao neispunjena već u prvoj godini mandata. Također, u prvoj godini mandata, sa zakašnjenjem su ispunjena dva obećanja koja su se odnosila na povećanje penzija.
Istinomjer nije zabilježio aktivnosti na pet obećanja koja su ocijenjena kao nezapočeta, a odnose se na zapošljavanje 130 osoba u opštini Čajniče, garantovanu penziju za borce, donošenje zakona o fondu socijalne zaštite i zakona o podršci Srbima koji su se vratili u FBiH, te 300 novih radnika u proizvodnji konfekcije u Loparama.
Započeto je osam obećanja – od podrške poduzetnicima i subvencije za zapošljavanje, novih radnih mjesta (25 hiljada radnih mjesta i nova radna mjesta), subvencioniranja električne energije za socijalno ugrožene, stimulisanja malih porodičnih preduzeća, nacionalne penzije za majke sa četvoro i više djece do povećanja plata i besplatne prekvalifikacije.
Kada je u pitanju podrška poduzetnicima, subvencije za zapošljavanje, te stimulisanje malih porodičnih preduzeća, budžetom Ministarstva privrede i preduzetništva za 2021. godinu obezbijeđena su sredstva u iznosu od četiri miliona KM za poboljšanje efikasnosti poslovanja i uvođenja novih tehnologija, a u aprilu 2021. godine Vlada Republike Srpske usvojila je Strategiju razvoja malih i srednjih preduzeća Republike Srpske za period 2021–2027. U novembru 2021. godine, Vlada Republike Srpske usvojila je Uredbu o postupku dodjele podsticaja razvoja malih i srednjih preduzeća.
Što se tiče novih radnih mjesta, u skladu sa posljednjim objavljenim Statističkim biltenom Republičkog zavoda za statistiku Republike Srpske, broj zaposlenih u realnom sektoru je sa 159.117, koliko je iznosio 2019. godine, tokom 2020. godine porastao na 162.205, što predstavlja 3,088 novih radnih mjesta, odnosno rast od nešto manje od 3% za period 2018-2020. godine (u realnom sektoru).
Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, broj zaposlenih 2018. godine iznosio je 266.309, 2019. godine 272.366, te 274.227 tokom 2020. godine, dok je na dan 30.9.2021. godine bilo registrovano 296.810 obveznika doprinosa koji se tretiraju kao zaposleni. Ukoliko se uporede podaci o broju zaposlenih tokom 2020. godine i iz septembra 2021. godine, može se zaključiti da je došlo do povećanja od oko 8%.
Vlada Republike Srpske je krajem januara 2021. godine usvojila Akcioni plan zapošljavanja u Republici Srpskoj za 2021. godinu u skladu sa kojim će se “kroz savjetodavni proces utvrditi potrebe nezaposlenih lica za obukama, prekvalifikacijama i dokvalifikacijama radi unapređenja njihove zapošljivosti, kao i učešće u projektima koje realizuju relevantne institucije za obuku kadrova”, ali i utvrditi “broj nezaposlenih lica kod kojih je utvrđena potreba za obukama, prekvalifikacijom i dokvalifikacijom za unapređenje zapošljivosti, kao i broj lica uključen kroz projekte koji za cilj imaju obuku, prekvalifikaciju i dokvalifikaciju”.
Kada su u pitanju ostala obećanja koja su ocijenjena kao započeta, aktivnosti na spomenutim obećanjima zabilježene su tokom prve i druge godine mandata, dok za treću godinu nije bilo značajnijih aktivnosti.
Ocjenom “u progresu” ocijenjena su dva obećanja – povećanje penzija, plata i socijalnih davanja i otvaranje 600 radnih mjesta u privrednoj zoni Nova Topola.
Istinomjer je zabilježio da je od konstituisanja Vlade Republike Srpske, u decembru 2018. godine, do oktobra 2021. godine došlo do rasta prosječne neto plate za oko 14%.
U decembru 2018. godine, nakon što je Vlada RS konstituisana, prosječna neto plata u ovom entitetu je, prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, iznosila 896 KM. Nakon 100 dana rada Vlade Republike Srpske, prosječna neto plata iznosila je 886 KM. Prema dostupnim podacima, prosječna neto plata u septembru 2019. godine porasla je na 909 KM. Prosječna plata, nakon oporezivanja (neto plata), za oktobar 2021. godine iznosila je 1.027 KM, a zabilježeno je i povećanje penzija u nekoliko navrata.
Kada su u pitanju nova radna mjesta u privrednoj zoni Nova Topola, otvoren je i počeo je sa radom TC “Marković”, koji zapošljava oko 100 radnika/ca.
Četiri obećanja su dobila ocjenu “ispunjeno”, od čega je jedno, koje se odnosilo na povećanje penzija, ispunjeno tokom druge godine mandata.
U trećoj godini ispunjeno je obećanje o otvaranju tržnog centra u privrednoj zoni Nova Topola, koji zapošljava oko stotinu radnika/ca, kao i obećanje o povećanju penzija za 10%. Kada je u pitanju povećanje penzija, Vlada Republike Srpske je u više navrata tokom ovog mandatnog perioda povećavala iznos penzija, pa je prosječna samostalna penzija u januaru 2019. godine iznosila 374,70 KM, a u oktobru 2021. godine 414,46 KM.
Januar 2019. godine
Prosječna samostalna penzija (KM) 374,70
- starosna za 40 godina staža osiguranja – bez srazmjernih 548,18
- starosna za 40 godina penzijskog staža – bez srazmjernih 520,73
- starosna penzija (KM) 424,83
- invalidska penzija (KM) 338,35
- porodična penzija (KM) 311,47
- ostala prava (KM) 25,71
Najniža samostalna penzija (KM) Zakon o PIO, Sl. gl. RS, br. 134/11, Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o PIO, Sl. gl. RS, br. 82/13, Odluka Vlade RS Sl. gl. RS, br. 83/13 i 2/14
15 godina penzijskog staža 191,91
15-20 godina penzijskog staža 230,31
20-30 godina penzijskog staža 268,68
30-40 godina penzijskog staža 307,09
=> 40 godina penzijskog staža 383,87
Oktobar 2021. godine
Prosječna samostalna penzija (KM) 414,46
- starosna za 40 godina staža osiguranja – bez srazmjernih 610,72
- starosna za 40 godina penzijskog staža – bez srazmjernih 584,48
- starosna penzija (KM) 464,60
- invalidska penzija (KM) 370,01
- porodična penzija (KM) 344,76
- ostala prava (KM) 28,98
Najniža samostalna penzija (KM) Zakon o PIO, Sl. gl. RS, br. 134/11, Zakon o izmjenama i dopunama Zakona o PIO, Sl. gl. RS, br. 82/13, Odluka Vlade RS Sl. gl. RS, br. 83/13 i 2/14
15 godina penzijskog staža 212,02
15-20 godina penzijskog staža 254,45
20-30 godina penzijskog staža 296,86
30-40 godina penzijskog staža 339,30
=> 40 godina penzijskog staža 424,13
Ispunjeno je i obećanje o donošenju zakona o socijalnom preduzetništvu. Naime, krajem juna 2021. godine, Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Nacrt zakona o društvenom preduzetništvu Republike Srpske, a 1. decembra 2021. godine spomenuti zakon je usvojen. Iako zakon o socijalnom preduzetništvu nije donesen, u Zakonu o društvenom preduzetništvu Republike Srpske tretirano je pitanje zapošljavanja kategorija lica koja se teže zapošljavaju dok im traje navedeni status.
S tim u vezi, u dijelu IV, Razlozi za donošenje Zakona, navodi se da je “u praksi društvenog preduzetništva na prostorima Balkana prisutna dilema kako engleski pojam social entrepreneurship upotrijebiti na lokalnim jezicima”.
Naime, ukoliko se koristi pojam “društveno preduzetništvo”, što bi bilo ispravno, onda se javlja problem da bi oblik organizovanja društvenog preduzetništva trebao da bude “društveno preduzeće”, koji, s obzirom na prošlost, asocira na nekadašnja društvena preduzeća, odnosno nevlasnički oblik svojine. S druge strane, izraz „socijalni“ u pravilu veže se za stanje pojedinca ili grupe koji su u ugroženom položaju, tako da bi se definisanje pojma “socijalno preduzetništvo” moglo shvatiti isključivo kao oblik preduzetništva koji se odnosi samo na ugrožene grupe i njihove probleme, dok bi dimenzija preduzetništva koja se odnosi na rješavanje drugih društvenih problema mogla ostati izvan fokusa interesovanja.
Zakon o društvenom preduzetništvu Republike Srpske
(Istinomjer.ba)