Ministar sigurnosti Bosne i Hercegovine Nenad Nešić gostovao je 26. marta 2024. godine na BHT1. Nešić je iznio neistinite tvrdnje u vezi s visokim predstavnikom u BiH te NATO putem Bosne i Hercegovine, a komentarisao je i američke sankcije političarima/ka iz Republike Srpske. Dotakao se i predstojećih lokalnih izbora te mogućnosti uvođenja opcije obaveznog glasanja.
Visoki predstavnik i Izborni zakon BiH
Ministar sigurnosti BiH Nenad Nešić gostovao je u emisiji BHT1 Uživo 26. marta, prije objave Odluke o izmjenama Izbornog zakona BiH koju je donio visoki predstavnik u BiH Christian Schmidt. Netom nakon završetka gostovanja ministra Nešića, Schmidt je izmijenio Izborni zakon BiH u nizu segmenata koji unapređuju integritet izbornog procesa. Upitan za komentar povodom najavljenih izmjena, Nešić je iznio neistinu tvrdnju o legalnosti pozicije Christiana Schmidta kao visokog predstavnika.
Slušam Vas, gledam prilog, ne mogu da vjerujem. Da li ima igdje zemlje na svijetu da se priča o nametnutom zakonu? Da li ima igdje da se nameće zakon? Postavlja se pitanje šta smo tu mi, protektorat? Da li igdje u Evropi neko nameće zakon, jedan pojedinac? Postavlja se pitanje šta rade naši parlamentarci? Pa, njihov osnovni zadatak jeste donošenje zakona. I danas mi imamo da jedan pojedinac, koji pritom nije legalni visoki predstavnik, hoće da nametne zakon.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
Da je Christian Schmidt legalni visoki predstavnik u BiH, iako se o tome nije izjašnjavalo Vijeće sigurnosti UN-a, pisali smo u više navrata. Između ostalog, neistinitima su ocijenjene tvrdnje ministra Nešića o ovlastima visokog predstavnika u BiH i stranim sudijama te o tome da postoji zakon koji kaže kako bi se imenovao visoki predstavnik.
Ostale ocijenjene tvrdnje izabranih i imenovanih dužnosnika/ca, kao i analize Istinomjera, dostupne su na ovom linku.
Iako Christiana Schmidta smatra nelegalnim i ne podržava to da visoki predstavnik donosi izmjene Izbornog zakona BiH, Nešić je dodao da podržava unapređenje izbornog procesa.
Da se odmah razumijemo – podržavam unapređenje izbornog procesa. Podržavam sve ono što se dogovore tri konstitutivna naroda. I ovdje najveći problem jeste kako riješiti hrvatsko pitanje. To je ono oko čega ne može da se trenutno postigne dogovor. Ali vjerujem da ukoliko ne dođe do nametanja, duboko sam uvjeren da se dogovor može postići.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
O ovim izmjenama i unapređenju izbornog procesa pisali smo detaljnije u analizi “Schmidtove izmjene unaprijedile izborni proces – da li je upitna njihova implementacija?”.
Evropski put Republike Srpske
Povodom dobijanja zelenog svjetla za otvaranje pregovora Bosne i Hercegovine s Evropskom unijom, predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen izjavila je da je BiH “u posljednjih godinu dana uradila više nego u zadnjih deset”. Komentarišući ovu izjavu, Nešić je istakao da je Ministarstvo sigurnosti BiH “lokomotiva evropskog puta BiH”, kao i Republika Srpska.
Ali isto tako želim da istaknem da je sigurno u ovom trenutku Republika Srpska ta koja se zalaže za evropski put BiH, jer ako malo bolje pogledate, najviše stvari na evropskom putu BiH jesu uradili upravo kadrovi Republike Srpske.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
No, iz Evropske unije su više puta upozoravali na antiustavna i antievropska djelovanja zvaničnika/ca iz Republike Srpske.
Iz Delegacije Evropske unije u Bosni i Hercegovini i Ureda specijalnog predstavnika Evropske unije u Bosni i Hercegovini navedeno je da EU podržava misiju visokog predstavnika Schmidta i njegovog ureda.
U pogledu Nacrta zakona o posebnom registru i javnosti rada neprofitnih organizacija, iz Delegacije EU u oktobru 2023. godine upozorili su na to da ovi potezi vlasti Republike Srpske predstavljaju velike korake unazad te da je ambasador Johann Sattler pozvao da se Nacrt povuče iz zakonodavne procedure. Istim povodom, iz Kancelarije EU u BiH reagovali su i krajem septembra 2023. godine, kada su apelovali na Vladu Republike Srpske da bez odlaganja povuče sporni nacrt zakona.
U julu 2023. godine, EU u BiH, UN, OSCE i Vijeće Evrope reagovali su zajedničkom izjavom na kriminalizaciju klevete u RS. Istog mjeseca su i evropski parlamentarci pozvali na usvajanje sankcija predsjedniku RS Miloradu Dodiku, a u februaru 2024. godine, u Evropskom parlamentu usvojena je rezolucija kojom su zatražene sankcije protiv Dodika.
Tokom 2022. i 2023. godine, funkcioneri u državnoj vlasti koji dolaze iz Republike Srpske u nekoliko su navrata najavljivali povlačenje iz institucija, odnosno blokiranje rada institucija na državnom nivou. O blokadama državnih institucija Istinomjer je pisao ranije.
Iz navedenog je jasno da su i Ured EU u Bosni i Hercegovini, kao i evropski visoki dužnosnici, tokom 2023. godine jasno izražavali protivljenje postupcima vlasti Republike Srpske.
NATO i EU put Bosne i Hercegovine
Voditeljica emisije konstatovala je da je rukovodstvo Parlamentarne skupštine NATO saveza govorilo o transformaciji Alijanse i podršci Ukrajini. Upitan da li će BiH uskoro dobiti status zemlje kandidata za članstvo u NATO, Nešić je ustvrdio da BiH ne teži NATO putu.
Mi ne težimo ka NATO-u. To neko potencira ko nema pojma što se dešava. Znači, nema NATO puta BiH, nema unutrašnjih dogovora ka NATO putu.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
Podsjećamo, na sjednici Parlamentarne skupštine NATO saveza održanoj u Talinu u martu 2024. godine, Stalni komitet ovog tijela složio se, u sklopu sveobuhvatne reforme, da stvori novi status za one države koje teže da se pridruže Alijansi. Tako bi Ukrajina, Bosna i Hercegovina i Gruzija trebale dobiti status NATO kandidata. Ove promjene u partnerstvu mora da ratifikuje Skupština u punom sastavu na zasjedanju krajem maja 2024. godine.
Shodno činjenici da je članom 84. Zakona o odbrani definisana opredijeljenost BiH ka NATO savezu, ali i da BiH već nekoliko godina NATO savezu dostavlja Program reformi, Istinomjer je navedenu tvrdnju Nenada Nešića da BiH ne teži NATO putu ocijenio neistinitom.
Što se tiče članstva u EU, a povodom odluke Evropskog vijeća da odobri početak pregovora s BiH, Nešić je ustvrdio da smo “negdje na pola” kada se radi o ispunjavanju 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije.
Trebamo da budemo jasni da od 14 prioriteta nismo završili 14, tu smo negdje na pola, da nas čeka veliki posao, da moramo uložiti dodatni napor, svi mi ovdje ako želimo u EU, moramo shvatiti našu unutrašnju kompleksnost i ukoliko budemo umjereni optimisti, a ostanemo na tom putu rada, maloprije ste rekli da smo radili više nego mnogi u prethodnim mandatima.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
Ispunjavanje 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije nalazi se među mjerama aktuelnog saziva Vijeća ministara BiH i u prvoj godini mandata započete su aktivnosti na ispunjavanju ove mjere. I prošli saziv Vijeća ministara BiH provodio je aktivnosti na realizaciji 14 prioriteta Evropske komisije, kako navode i izvještaji ove institucije.
U posljednjem izvještaju Evropske komisije iz novembra 2023. godine ocijenjeno je da je BiH do trenutka zaključivanja izvještaja u potpunosti ispunila samo dva prioriteta.
Radilo se o prioritetu pod rednim brojem 3 – “Osiguravanje pravilnog funkcionisanja Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje” – koji je ispunjen ranije, te o onom koji se odnosi na osiguravanje prava na život i zabranu torture.
U februaru 2024. godine usvojen je Zakon o sprečavanju pranja novca i terorističkih aktivnosti, dok je u martu usvojen Zakon o sprečavanju sukoba interesa. O višegodišnjem putu Zakona o sprečavanju sukoba interesa, kao i Zakonu o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, već smo pisali.
Prema procjeni Evropske komisije, od marta 2023. godine do objavljivanja posljednjeg izvještaja u okviru navedenih prioriteta ostvaren je određeni napredak, a u potpunosti nije ispunjen nijedan novi prioritet iz Mišljenja Evropske komisije iz 2019. godine.
Tvrdnje izabranih i imenovanih zvaničnika/ca koje smo ocjenjivali te analize na temu ispunjavanja 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije možete pročitati na ovom linku. U januaru 2021. godine neistinom je ocijenjena i tvrdnja Nenada Nešića da nije ispunjena nijedna preporuka iz Mišljenja Evropske komisije o zahtjevu za članstvo u Evropskoj uniji.
Sankcije političarima/kama iz RS i disolucija BiH
Zbog američkih sankcija, zatvoren je bankovni račun Fondacije “Srpska kuća” Gorice Dodik, kćerke Milorada Dodika, kao i Srpske demokratske stranke (SDS). Za naredni period očekuje se novi krug sankcija, a zabrinutost su izrazili i bankari u BiH.
Komentarišući sankcije američke administracije, Nešić se dotakao i disolucije Bosne i Hercegovine.
Tako da, i ovo želim da kažem, ne postoji čovjek u Republici Srpskoj, ne postoji funkcioner Republike Srpske koji ne poštuje Dejtonski mirovni sporazum. Mi u Republici Srpskoj ne želimo ništa više nego ono što nam garantuje Dejtonski mirovni sporazum. Mnogi pričaju o tome kako mi kažemo “mirna disolucija”, “razdvajanje”. Jeste tačno, ja prvi kažem “mirna disolucija”, ali to je moj odgovor na priču o unitarizaciji BiH, o centralizaciji BiH na priču o građanskoj BiH. Ne znači uvijek da je priča o disoluciji, o podjeli, samo odgovor, odnosno reakcija na akciju.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
Stavove Nenada Nešića po pitanju disolucije Bosne i Hercegovine ranije smo ocijenili nedosljednim.
Naime, u aprilu 2021. godine, komentarišući “non-paper” objavljen na pojedinim portalima u Bosni i Hercegovini i regionu, a u kojima se predlaže i promjena granica na Zapadnom Balkanu, Nešić se, između ostalog, zapitao “zašto bi se bježalo od mirnog razlaza u BiH”. No, u maju 2021. godine, komentarišući inicijativu SNSD-a “da sa strankama iz Federacije Bosne i Hercegovine otvore dijalog o budućnosti BiH”, Nešić je istakao da su Dejtonski mirovni sporazum i njegov Aneks IV “sveto slovo za DNS” te da je “čist avanturizam otvarati to pitanje”.
Nešić je tada naveo i dodatne razloge zbog kojih, prema njegovom mišljenju, u tom momentu ni tzv. mirno razdruživanje nije prihvatljiva opcija te da Republika Srpska, kako je naveo, “mora čuvati ono što ima”. Na kraju izlaganja u maju 2021. godine, Nešić je istakao i da, “umjesto hazarderskim poigravanjem velikim temama, vlast u Republici Srpskoj treba da se okrene rješavanju unutrašnjih problema, poput nabavke vakcina, zapošljavanja, boljeg zdravstvenog sistema, bolje privrede i ekonomije, dostojanstvenijeg života boraca i RVI, kao i penzionera”.
Lokalni izbori i obavezno glasanje
U oktobru 2024. godine planirano je održavanje Lokalnih izbora u Bosni i Hercegovini. Nešić je tokom gostovanja na BHT1 upitan kako teku pripreme DNS-a, čiji je predsjednik, te da li i s kim planira ići u koaliciju. Voditeljica emisije dodala je da je na prošlim izborima DNS nastupao kao “stranka trećeg puta”.
Nešić je istakao da će cilj ovog političkog subjekta biti koalicioni sporazum sa Savezom nezavisnih socijaldemokrata (SNSD), ali da će imati samostalne liste u gradovima i opštinama širom Republike Srpske.
To su bili Opšti izbori 2022. godine. Namjera nam je da ove izbore imamo samostalne liste u svim gradovima i opštinama širom Republike Srpske i u dijelu opština u Federaciji BiH, prije svega tamo gdje je većinsko srpsko stanovništvo, kao što je Drvar, Grahovo, Petrovac itd. Ono što nam je cilj jeste da mi imamo koalicioni sporazum potpisan sa Savezom nezavisnih socijaldemokrata i sa njima ćemo dogovoriti oko podrške kandidatima za načelnike opština. Što se tiče izbora za predstavnike u lokalnim parlamentima, svuda ćemo imati samostalnu listu i očekujemo dobar rezultat u skladu sa našim trenutnim mogućnostima.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
Upitan u nastavku šta bi, prema njegovom mišljenju, bila efikasna metoda za veću izlaznost građana na izbore, Nešić je kao jednu mogućnost naveo i uvođenje mehanizma obaveznog glasanja.
Efikasno bi bilo da vi potencirate na tom da je jako bitno da se izađe, u medijima, znači, preko medija vršiti kampanju. A na neki način možda vidjeti, donijeti odluku da to bude zakonska obaveza. Jer smatram da niko ne smije prepustiti svoju sudbinu u četiri godine nekom ko nema podršku građana.
Nenad Nešić, 26.3.2024.
Slično mišljenje, da glasanje bude obavezno za sve državljane/ke Bosne i Hercegovine te da neizlaženje na izbore bude kažnjivo, iznijeli su predsjednik RS Milorad Dodik u januaru 2024. godine i delegat u Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH Zlatko Miletić krajem maja 2021. godine.
O obaveznom glasanju, kao praksi malog broja država Evrope i svijeta, pisali smo u analizi objavljenoj u februaru 2024. godine.
Gostovanje Nenada Nešića u programu BHT1 krajem prošlog mjeseca ne odstupa mnogo od narativa vladajućih struktura koje dolaze iz Republike Srpske. Ovo se ogleda u nepriznavanju legitimnosti visokog predstavnika u BiH, kao i negiranju NATO puta Bosne i Hercegovine. Ovo je, zapravo, konstanta kada je riječ o političarima i političarkama iz Republike Srpske, pa samim tim i aktuelnom ministru sigurnosti BiH.
(Istinomjer.ba)