U emsiji “Odgovorite ljudima”, emitovanoj na Federalnoj televiziji 23. novembra 2022. godine, učešće su uzeli/e članica Predsjedništva Demokratske fronte Vedrana Vujović, Haris Šabanović, član Predsjedništva SDA, član Predsjedništva HDZ-a 1990 Ivan Barać i Aleksandar Goganović, član Glavnog odbora SNSD-a. Istinomjer je u njihovom izlaganju zabilježio nekoliko neistinitih izjava.
Jedna od iznešenih tvrdnji bila je Baraćeva o “garantima” Općeg okvirnog sporazuma za mir u BiH, odnosno Dejtonskog mirovnog sporazuma:
Hrvatska ima pravo, kao potpisnica i garant Dejtonskog sporazuma, ima pravo uticati na Bosnu i Hercegovinu.
Ivan Barać, 23.11.2022.
Istinomjer je u brojnim analizama istakao da se riječ “garant” uopšte ne spominje u Dejtonskom mirovnom sporazumu, te se u tom kontekstu koristi izraz “svjedoci”. Dejtonski mirovni sporazum potpisale su tadašnje Republika Bosna i Hercegovina, Savezna Republika Jugoslavija i Republika Hrvatska, dok su Evropska unija, Francuska Republika, Savezna Republika Njemačka, Ruska Federacija, Ujedinjeno Kraljevstvo i Sjedinjene Američke Države bile zemlje svjedoci.
Pored Baraća, termin “garant” ranije su koristili/e i Mira Pekić, Željka Cvijanović, Nenad Stevandić, Nedeljko Čubrilović, Darko Banjac, Marinko Čavara, kao i Haris Zahiragić.
Nešto kasnije, iznijeta je još jedna od “uobičajenih” neistinitih tvrdnji po pitanju ustavno-pravnog poretka Bosne i Hercegovine, i to od strane Aleksandra Goganovića, rekavši da BiH ima “zajedničke institucije”:
To su zajedničke institucije i sve ono što Dejtonskim mirovnim sporazumom nije striktno dato Bosni i Hercegovini pripada entitetima.
Aleksandar Goganović, 23.11.2022.
Tvrdnjom da BiH ima “zajedničke institucije” Goganović se pridružio nemalom broju političara/ki koji/e dolaze iz Republike Srpske, a koji/e su takve tvrdnje najčešće iznosili/e.
Ustav BiH ne prepoznaje termin “zajedničke institucije”, te se u čitavom tekstu Ustava BiH koristi isključivo pojam “institucije Bosne i Hercegovine”.
Konačno, neistinitu tvrdnju iznijela je i Vedrana Vujović, i to u kontekstu Ureda visokog predstavnika i “bonskih ovlaštenja”:
Savjet bezbjednosti UN-a je dao, je dozvolio bonska ovlaštenja, odnosno da u instituciji visokog predstavnika bude sudska, izvršna i zakonodavna vlast.
Vedrana Vujović, 23.11.2022.
Bonska ovlaštenja su visokom predstavniku u BiH data na Bonskoj konferenciji o implementaciji mira, održanoj 1997. godine, na kojoj je razmatran napredak u implementiranju Dejtonskog sporazuma i njegovih aneksa.
Suprotno tvrdnji Vujović, Vijeće za provedbu mira (PIC), a ne Vijeće sigurnosti UN-a, je tada omogućilo visokom predstavniku da smijeni s dužnosti javne zvaničnike/ce koji/e krše zakonski preuzete obaveze i Dejtonski mirovni sporazum te da, kada to smatra neophodnim, nametne ključne zakone ukoliko ih ne usvoje zakonodavna tijela BiH.
PIC je formiran na Konferenciji o provedbi mira, održanoj u Londonu 8. i 9. decembra 1995. godine, nekoliko dana prije nego što je Dejtonski sporazum potpisan u Parizu 14. decembra.
Londonska konferencija o provedbi mira je također dovela do uspostave Upravnog odbora PIC-a koji, pod predsjedanjem visokog predstavnika, funkcionira kao izvršni organ PIC-a. Aktuelne članice Upravnog odbora su: Francuska, Italija, Japan, Kanada, Njemačka, Rusija, Sjedinjene Američke Države, Velika Britanija, Predsjedništvo Evropske unije, Evropska komisija i Organizacija islamske konferencije (OIC) koju predstavlja Turska.
Shodno navedenom, izdvojene tvrdnje Ivana Baraća, Aleksandra Goganovića i Vedrane Vujović Istinomjer ocjenjuje neistinitim.
(Istinomjer.ba)