Komentarišući usvajanje Rezolucije o genocidu u Srebrenici u Skupštini Crne Gore, kojom se, između ostalog, zabranjuje javno negiranje postojanja ili umanjenje genocida u Srebrenici, zastupnica u Domu naroda Parlamenta BiH Dušanka Majkić dala je nepostojeće i pravno neutemeljene moći još uvijek neusvojenom zakonu o zabrani negiranja genocida u BiH.
Dušanka Majkić, u svojim javnim istupima tokom godina, više je puta ponovila tvrdnju da bi donošenje zakona o zabrani negiranja genocida onemogućilo odbranu osobama koje se terete za zločine. Nedavno je isto ponovila i tokom gostovanja u programu Alternativne televizije.
Zato što bi time (zakonom o zabrani negiranja genocida) bilo onemogućeno da se svi Srbi, kojima nije presuđeno, da im se onemogući odbrana. Znači, onog momenta kad bi u sudu rekli “ne ja nisam”, iako bi imao čvrste dokaze, “ja nisam učestvovao u tome”, istog momenta on bi bio mogao biti optužen da negira genocid i on bi mogao biti sankcionisan zbog toga.
Dušanka Majkić, 18. 6. 2021.
Pravo na pravičan postupak u građanskim i krivičnim stvarima i druga prava u vezi s krivičnim postupkom zagarantovani su kako Ustavom Bosne i Hercegovine, tako i Evropskom konvencijom za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda. Ti akti imaju prioritet nad svim drugim zakonima.
Pored Ustava BiH i Evropske konvencije, pravo na odbranu propisano je članom 7. Zakona o krivičnom postupku u BiH. Dakle, pravo na odbranu je neosporno.
Međutim, Majkić u ovom slučaju u istu ravan stavlja negiranje genocida i odbranu o dokazima potkrepljenih optužbi za genocid, što nikako ne može biti isto.
Presudama Međunarodnog suda pravde, Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju i Suda Bosne i Hercegovine utvrđeno je da je u julu 1995. godine u Srebrenici počinjen genocid i to je činjenica. Osobe optužene za genocid mogu se braniti da nisu počinili to krivično djelo, te im se mora omogućiti da se izjasne o svim činjenicama i dokazima koji ih terete, te da iznesu sve činjenice i dokaze koji im idu u korist. Reći “nisam učestvovao u genocidu” i “genocid se nije desio” nije isto.
Negiranje genocida
Istinomjer se u više navrata bavio temom negiranja genocida u Srebrenici i problemom nepostojanja zakonskog uporišta za sankcionisanje takvih postupaka. Zašto BiH još uvijek nema zakon o zabrani negiranja genocida i kako bi taj zakon trebao izgledati možete pročitati u istoimenoj analizi iz februara 2021. godine.
U toj analizi navodi se da trenutno jedino Federacija BiH ima zakonsku odredbu kojom je zabranjeno negiranje genocida. U pitanju je član 163. Krivičnog zakona FBiH, koji utvrđuje da će se kazniti svako ko javnim poricanjem ili opravdavanjem genocida, utvrđenog pravosnažnim odlukama relevantnih međunarodnih sudova, izazove ili raspiri narodnosnu, rasnu ili vjersku mržnju, razdor ili netrpeljivost među konstitutivnim narodima i ostalima koji žive u FBiH.
Član 163.
Izazivanje narodnosne, rasne i vjerske mržnje, razdora ili netrpeljivosti
(1) Ko javno izaziva ili raspaljuje narodnosnu, rasnu ili vjersku mržnju, razdor ili netrpeljivost među konstitutivnim narodima i ostalima koji žive u Federaciji, kaznit će se kaznom zatvora od tri mjeseca do tri godine.
(…)
(5) Ko krivično djelo iz stava (1) ovog člana učini javnim poricanjem ili opravdanjem genocida, zločina protiv čovječnosti ili počinjenih ratnih zločina utvrđenih pravosnažnom odlukom Međunarodnog suda pravde, Međunarodnog krivičnog suda za bivšu Jugoslaviju ili domaćeg suda kaznit će se kaznom zatvora od tri mjeseca do tri godine.
Da je takav zakon potreban, jasno je i iz Izvještaja Evropske komisije o BiH za 2020. godinu. U tom izvještaju, u kontekstu činjenice da visoki politički čelnici u BiH osporavaju dokumentovane i utvrđene činjenice o ratnim događajima, zločinima i genocidu, Evropska komisija istakla je da su revizionizam i negiranje u suprotnosti s najosnovnijim evropskim vrijednostima.
Bosni i Hercegovini nedostaje cjelodržavna strategija za tranzicijsku pravdu čime bi se osigurao okvir politike za suočavanje s nasljeđem iz prošlosti. Političko okruženje ostaje podijeljeno i nije naklonjeno pomirenju. Visoki politički čelnici često osporavaju dobro dokumentirane i utvrđene činjenice o ratnim događajima, uključujući ratne zločine i genocid, dovodeći u sumnju neovisnost ili nepristranost međunarodnih i domaćih sudova. Još uvijek se glorificiraju osuđeni ratni zločinci. Svi akteri moraju pokazati da u potpunosti surađuju s međunarodnim sudovima priznavanjem i poštivanjem njihovih odluka. Revizionizam i negiranje su u suprotnosti s najosnovnijim evropskim vrijednostima.
Izvještaja o BiH za 2020. godinu
Nijedan od dosadašnja dva prijedloga zakona o zabrani negiranja genocida (2011. i 2016.) nije se bavio izvršiocima tog krivičnog djela, već javnim negiranjem genocida.
Kako se vidi iz ranijih prijedloga zakona i izvještaja o BiH, zakon o zabrani negiranja genocida ne bi tretirao osobe koje se brane od optužbi već bi se odnosio na ona lica koja u javnosti negiraju genocid u Srebrenici i vrše relativizaciju tog zločina. Zapravo, ovakav zakon bi bio najviše usmjeren prema, kako ih Evropska komisija u Izvještaju o BiH kvalificira, “visokim političkim čelnicima koji osporavaju dobro dokumentirane i utvrđene činjenice o ratnim događajima”.
Na primjeru TV emisije u kojoj je gostovala Majkić, zabranjeno bi bilo referirati se na genocid u Srebrenici kao “navodni genocid”, što je voditeljica uradila kada je promijenila naziv crnogorske Rezolucije o genocidu u Srebrenici u “Rezoluciju o zabrani negiranja navodnog genocida u Srebrenici”. Zabranjeno bi bilo i Dušanki Majkić da u istoj emisiji kaže da se u Srebrenici nije desio genocid, što je rekla, ali i drugim političkim akterima, poput Milorada Dodika, Draška Stanivukovića i td.
Uzimajući u obzir sve navedeno, tvrdnju Dušanke Majkić, da bi se donošenjem zakona o zabrani negiranja genocida onemogućila odbrana onim osobama kojima se sudi za ratne zločine, iako nijedan dosadašnji prijedlog zakona nije sadržavao takvu odredbu, Istinomjer će ocijeniti neutemeljenom.
(Istinomjer.ba)