Sastanak državnog vrha Republike Srbije sa članom Predsjedništva Bosne i Hercegovine, Miloradom Dodikom i državnim funkcionerima Republike Srpske koji je održan u Beogradu 26. augusta ove godine ponovo je uzburkao političu scenu u BiH i naveo Milorada Dodika na ponavljanje dobro poznatih političkih floskula praćenih i nekim netačnim tvrdnjama.
Tokom sastanka Milorad Dodik pokrenuo je i priču o “kršenju Dejtona”.
(…) Izgubili smo čiste srpske opštine na prostoru [entiteta] Federacije [Bosne i Hercegovine], ali mi u RS-u smatramo … da, bez obzira na gubitke koji su bolni za nas, treba da damo prednost miru i realizaciji Dejtonskog sporazuma (…) No, to uvijek nije bilo baš tako, čitava jedna politika harange protiv RS-a su rezultat činjenice da bošnjačko, odnosno muslimansko rukovodstvo u Sarajevu ostaje trajno motivisano da se degradira i uništi značaj RS-a do stvaranja prazne ljušture, u kojoj neće biti nikakvog sadržaja i kojoj će i Srbi na kraju biti sami nezadovoljni time.
Milorad Dodik, 26. august 2020.
Podsjećamo da se Milorad Dodik, kao jedna od “osoba za koje je utvrđeno da su aktivno opstruisale ili predstavljaju značajnu opasnost u vezi sa aktivnom opstrukcijom provedbe Dejtonskog sporazuma” i nepoštivanjem Ustavnog suda BiH, nalazi na tzv. američkoj crnoj listi osoba koje su pod sankcijama administracije u Vašingtonu.
Izvor: U.S. DEPARTMENT OF THE TREASURY
(…) Oznaka je napravljena u skladu sa Izvršnim nalogom br. 13304, kojim pojedincima i subjektima, koji aktivno opstruiraju ili koji predstavljaju značajan rizik od aktivne opstrukcije Općeg okvirnog sporazuma za mir (Dejtonski sporazum) iz 1995. godine ili Zaključaka za implementaciju mira konferencije održane u Londonu na dan 8.9.1995., određuju sankcije. Naime, Dodik je označen zbog svoje ulogu u nepštivanju Ustavnog suda Bosne i Hercegovine i kršenja vladavine prava, čime se aktivno opstruira Dejtonski sporazum (…)”
Ustavni sud BiH, čije su odluke konačne i obavezujuće, jedini je nadležan da odlučuje o bilo kojem sporu koji se javlja po ovom Ustavu između dva entiteta, ili između Bosne i Hercegovine i jednog ili oba entiteta, te između institucija Bosne i Hercegovine. Obzirom da je “Ustav BiH” Aneks IV Dejtonskog sporazuma sastavni dio tog Sporazuma, neprovođenje odluka ovog suda krši Dejtonski sporazum od strane pojedinaca, tako i od strane državnih organa, javne vlasti“.
Iako ga je sam kršio, Dodik je tokom sastanka u Beogradu od predsjednika Srbije, Aleksandra Vučića, između ostalog, zatražio i “potvrdu garancije Dejtona”.
Netačnu tvrdnju da su Srbija i Hrvatska garanti Dejtonskog mirovnog sporazuma, osim Dodika, često ponavljaju i drugi bh. političari o čemu je Istinomjer i ranije pisao.
Hrvatska i Srbija su “potpisnice”, “sudionice” i “strane” mirovnog ugovora, a ne “garanti” Dejtonskog sporazuma.
Naime, da su Srbija i Hrvatska “strane” sporazuma, naznačeno je već u prvoj alineji/rečenici preambule Općeg okvirnog sporazuma za mir u BIH. U Dejtonskom sporazumu današnja Republika Srbija i Republika Hrvatska pominju se na više mjesta i kao “sudionice”, kao na primjer u Aneksu 3. Riječ “garant” se i ne spominje u Dejtonskom mirovnom sporazumu, te se u tom kontekstu koristi izraz “svjedoci”. S tim u vezi, svjedoci Dejtonskog mirovnog Sporazuma su EU, UN, ali i predstavnici Francuske, Njemačke, UK, SAD i Ruske Federacije, koje i kao članice Vijeća za provedbu mira (PIK) vode ”brigu o sprovođenju” Dejtonskog sporazuma.
Na ovo često podsjeća i OHR, odnosno Ured visokog predstavnika za BiH, kao ovlaštena institucija za provedbu “civilnih aspekata mirovnog rješenja” (u skladu sa Aneksom X Dejtonskog mirovnog sporazuma).
Pored konstatacije da je Srbija garant Dejtonskog mirovnog sporazuma, jedna od pogrešnih interpretacija Ustava BiH svakako je i Dodikova tvrdnja da je BiH “sastavljena od dva entiteta”.
U Ustavu piše da je Bosna i Hercegovina sastavljena od dva entiteta i tri konstitutivna naroda, a ono što nudi SDA, jeste univerzalni građanin samo zato što misle da su većina.
Milorad Dodik, 09. oktobar 2019.
Ustav BiH, prije svega, nigdje ne navodi da je, kako Dodik tvrdi, Bosna i Hercegovina “sastavljena od dva entiteta i tri konstitutivna naroda”. Ustav BiH, kao Aneks IV Dejtonskog mirovnog sporazuma u svom članu 3. kaže:
“Bosna i Hercegovina se sastoji od dva entiteta: Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Srpske.”
Osim toga, javnosti su dobro poznate i Dodikove tvrdnje da je Republika Srpska “starija” od Dejtona tj. da je nastala prije Dejtona, te s tim u vezi često ponavlja da se “ne može smatrati da je kolektivitet odgovoran i ne može se smatrati da je RS nastala na genocidu, kad se zna da se zločin desio ’95, a RS je formirana ’92”.
Nasuprot ovoj tvrdnji, od Dodika smo čuli i izjave da je RS “zahvalna” Dejtonu za postojanje, a potom i izjavu da je Dejton “Sveto pismo” i da “Srpska u svemu želi da poštuje slovo Dejtona, nezadovoljna svim nametnutim zakonima od visokih predstavnika, što uporno osporavamo”.
Milorad Dodik svojevremeno je najavio i mogućnost da inicira ustavne promjene u pravcu izmjene načina izbora predsjednika RS i člana Predsjedništva BiH.
Budući da mi je ovo drugi predsjednički mandat, prema Ustavu ne mogu više da se kandidujem za tu poziciju. Bilo bi dobro da nakon isteka mog mandata Srpska bira predsjednika koji bi istovremeno bio i član Predsjedništva BiH.
Milorad Dodik, 3. januar 2015.
Podsjećamo, parola „Srpska zauvijek, Dejton zauvijek“, svojevremeno je bila zaštitni znak Saveza nezavisnih socijaldemokrata i njihove izborne konvencije, za predsjednika RS i člana Predsjedništva BiH.
Da Dodik često prijeti kršenjem Dejtona, na čije se dosljedno provođenje redovno poziva, svjedoči i decenija Dodikovih (ne)raspisanih referenduma i blokada državnih institucija, o čemu je Istinomjer također pisao.
Tako je Dodik u februaru ove godine ponovio stav da će referendum o otcjepljenju Republike Srpske “uvijek biti u opticaju”.
Mi nismo ni jednoga trenutka smetnuli s uma naše referendume i to će sigurno biti uvijek u opticaju i u to budite sigurni. Mi samo sada želimo da damo šansu određenom dogovoru ako je on moguć, a ako nije, što da radimo. Jednog dana će nam to pasti kao kruška u ruke, kao što će recimo Škotska ili Katalonija učiniti nešto na tom planu. Mi čekamo da imamo primjere u Europi kako se to radi i da nama ne može niko ništa da prigovori.
Milorad Dodik, 20. februar 2020.
U Narodnoj skupštini Republike Srpske, početkom ove godine, nakon što su usvojeni zaključci koji se odnose na “antidejtonsko djelovanje Ustavnog suda BiH”, Dodik je svoje obraćanje u NSRS započeo riječima: “Goodbye BiH, welcome RS-exit”.
Iz navedenih primjera jasno je da Milorad Dodik nije dosljedno privržen “slovu Dejtona” već, u zavisnosti od svojih političkih potreba, ciljeva i konteksta trenutka u kojem se nalazi, Dejtonski sporazum doživljava kao neku vrstu “švedskog stola” sa kojeg uzima kada i šta mu je potrebno, te uz činjenicu da ga je već kršio, i dalje iznosi prijetnje da bi to mogao učiniti ponovo.
(Istinomjer.ba)