Lider Saveza za bolju budućnost Fahrudin Radončić bio je gost emisije “Polis” na Televiziji Kantona Sarajevo (TVSA) 25. 1. 2021. godine, gdje se osvrnuo na stepen nezaposlenosti, siromaštva, najnižih penzija i plana vakcinacije u kontekstu Bosne i Hercegovine.
Odgovarajući na pitanje voditeljice o povratku Harisa Silajdžića u politiku, Radončić je istakao “da je vrijeme za neka nova lica u politici, a da ratni kadrovi treba da odu u čitanke” te da “nove mlade snage, nova pamet, nove energija” treba da izvuku Bosnu i Hercegovinu iz “onoga gdje su nas oni ostavili”, te dodao:
Da smo prvi u Evropi po nezaposlenosti, prvi po siromaštvu, prvi po neizgrađenosti, prvi po nebrizi o građanima, prvi po najnižim penzijama. Evo da smo prvi otpozadi nažalost. Jedina evropska zemlja koja nema plan vakcinisanja, koja nije napravila neki pomak da nešto uradimo.
Fahrudin Radončić, 25. 1. 2021.
Podaci stranice Trading Economics ukazuju da je Radončićeva tvrdnja o stepenu nezaposlenosti u BiH istinita, s obzirom na činjenicu da je BiH na posljednjem mjestu u Evropi kada je u pitanju nezaposlenost. Prema dostupnim podacima, stepen nezaposlenosti u BiH je 33.65%, a iza BiH su Kosovo i Crna Gora sa stepenom nezaposlenosti od 27.2% i 20.28%.
Izvor: tradingeconomics.com
Sa druge strane, a kada je u pitanju tvrdnja da je BiH prva u Evropi po siromaštvu, podaci sa Trading Economicsa govore da BiH ipak nije najsiromašnija evropska država. Kao jedan od najvjerodostojnijih pokazatelja razvoja jedne države koristi se bruto domaći proizvod (BDP) po glavi stanovnika ( gross domestic product – GDP per capita). BDP jedne zemlje izračunava se uzimajući u obzir novčanu vrijednost roba i usluga države nakon određenog vremenskog perioda, obično godinu dana, te se zatim ova količina bogatstva dijeli između stanovništva date zemlje. S tim u vezi, iza Bosne i Hercegovine, čiji je BDP po glavi stanovnika tokom 2019. godine iznosio 6.236 američkih dolara, jesu Sjeverna Makedonija sa 5.634, Albanija sa 5.209, Kosovo sa 4.462, Moldavija sa 3.715 i Ukrajina sa 3.224 američkih dolara.
I prema podacima dostupnim na Global Finance iza Bosne i Hercegovine su Albanija, Kosovo, Ukrajina i Moldavija, dok je Sjeverna Makedonija u ovom slučaju ispred Bosne i Hercegovine.
Izvor: tradingeconomics.com
Što se tiče Radončićeve tvrdnje, da BiH ima najniže penzije u Evropi, Istinomjer se sličnom izjavom bavio 25. 1. 2021. godine u analizi “Izetbegović neistinito o penzijama u Republici Srpskoj”, gdje su tvrdnje lidera SDA Bakira Izetbegovića, da su u Republici Srpskoj najniže penzije u Evropi, ocjenjene neistinitim.
U Republici Srpskoj iznos najniže penzije ovisi o godinama penzijskog staža, tako da najniže penzije od 1. 1. 2020. godine iznose: 201,82 KM za korisnike koji imaju do 15 godina staža, 242,21 KM za korisnike od 15 do 20 godina staža, 282,57 KM za korisnike sa 20 do 30 godina staža, 322,97 KM za korisnike koji imaju između 30 i 40 godina staža i 403,71 KM za korisnike sa preko 40 godina staža. Prema podacima statističkih biltena Fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Republike Srpske, prosječna samostalna penzija u RS-u za 2020. godinu iznosila je 393,56 KM.
U Federaciji BiH najniža penzija, prema podacima iz decembra 2020. godine, iznosila je 382,18 KM.
Prema podacima Republičkog fonda za penzijsko i invalidsko osiguranje Srbije iz 2020. godine, prosječna penzija u junu iznosila je 27.775 RSD (cca 458 KM), a najnižu penziju su imali poljoprivredni penzioneri, čija je prosječna penzija iznosila 11.885 RSD, što je otprilike 196 KM.
Prema podacima Evropske komisije, najniža penzija u Bugarskoj od juna 2020. iznosi približno 250 KM (Bugarski lev ima približno istu vrijednost kao konvertibilne marke), a prije tog perioda je iznosila cca 219,43 KM.
Kako se navodi na zvaničnom sajtu Vlade Moldavije, u ovoj zemlji minimalna starosna penzija od oktobra 2020. godine iznosi 105 KM (1143 MDL), što je predstavljalo povećanje u odnosu na prethodni period. U Albaniji je iznos penzije niži u ruralnim sredinama nego u urbanim, a prema dostupnim podacima Instituta za statistiku Albanije, starosna penzija u ruralnim sredinama u 2019. godini iznosila je 145 KM (9.165 ALL).
Također, tvrdnja da je BiH “jedina evropska zemlja koja nema plan vakcinisanja” nije istinita. Naime, plan vakcinacije u Republici Srpskoj javnosti je predstavljen 12. 1. 2021. godine, dok je Vlada FBiH taj plan usvojila 14. 1. 2021. godine, a za njegovo provođenje zadužila Federalno ministarstvo zdravstva i Zavod za javno zdravstvo FBiH, svako u okviru svojih nadležnosti.
Oba plana na sličan način predviđaju redosljed vakcinacije, pa tako, prema planu u FBiH, prioritetne grupe za vakcinaciju su zdravstveni radnici, te zaposleni i korisnici staračkih domova, a poslije bi se trebali vakcinisati stariji od 65 godina, dok će u Republici Srpskoj vakcinu protiv virusa korona prvi primiti zdravstveni radnici koji rade sa COVID pacijentima na sekundarnom nivou, zatim stariji od 65 godina, nakon čega će se i radno sposobno stanovništvo moći vakcinisati, s tim da će prioritet biti oni koji rade na mjestima bitnim za funkcionisanje društva, kao što je nastavno osoblje, radnici u vrtićima, policajci i slično. Istinomjer je o pomenutoj temi detaljnije pisao u analizi “Šta do sada znamo o vakcinaciji protiv COVID-19 u BiH?”, a osvrnuli smo se i na netačne tvrdnje Harisa Vranića, ministra zdravstva u Kantonu Sarajevo, koji je 25. 1. 2021. godine ustvrdio da je “BiH jedina država u Evropi, pa i šire, koja još uvijek nije nabavila niti jednu vakcinu”.
Radončić je također, govoreći o planu vakcinisanja i nabavki vakcina u BiH, istakao i da je BiH mogla blagovremeno naručiti vakcine, kada su to uradile i ostale zemlje regiona, te ustvrdio da je “Srbija vakcinisala 50 hiljada ili 40 hiljada ljudi” te da je “Srbija treća u Evropi po vakcinisanju, a nije zemlja Evropske unije”.
Uvidom u podatke dostupne na stranici Our World in Data može se utvrditi da je pomenuta tvrdnja Fahrudina Radončića istinita, te da je Srbija treća evropska zemlja, nakon Velike Britanije i Malte, po broju vakcinisanog stanovništva.
Izvor: Our World in Data
Iz navedenog je jasno da su dvije tvrdnje Fahrudina Radončića istinite – tvrdnja da je BiH po nezaposlenosti posljednja u Evropi (stepen nezaposlenosti u BiH iznosi 33.65%), kao i tvrdnja da je Srbija treća evropska zemlja kada je u pitanju broj vakcinisanog stanovništva protiv virusa SARS-CoV-2. Ipak, ostale tvrdnje Fahrudina Radončića nisu istinite.
U svakom slučaju, ekonomski parametri u Bosni i Hercegovini su veoma loši, te građani očekuju da institucije vlasti u našoj zemlji učine više da se to u budućnosti promijeni.
(Istinomjer.ba)