Delegatkinja u Domu naroda Parlamentarne skupštine BiH (PSBiH) i članica Predsjedništva HDZ-a BiH Lidija Bradara gostovala je na televiziji N1 31. maja 2022. godine te tom prilikom govorila i o 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije (EK) o zahtjevu BiH za članstvo u Evropskoj uniji (EU).
U diskusiji s voditeljem emisije, Bradara je stajala iza tvrdnje da su bh. vlasti ispunile 10 od 14 prioriteta, odnosno da samo njih četiri još uvijek nisu realizovana:
Bradara: Znači, mi smo prije tri godine imali 14 prioriteta, mi smo ipak se sveli na četiri prioriteta. Ostala pitanja smo riješili. I da nije bilo…
N1: Od 14…?
Bradara: Ostala su četiri.
N1: Kako to?
Bradara: Pa, evo, pregledajte.
N1: Čija su to mjerenja?
Bradara: Pa, pogledajte.
N1: Transparency International, evo jučer, prekjučer, obavijestio je javnost da je samo jedan prioritet zapravo ispoštovan.
Bradara: Ja ih se sad ne mogu svih napamet sjetiti, ali ja znam da mi sad govorimo samo, i govori to Evropska unija i predstavnici međunarodne zajednice, da je evo preostalo četiri prioriteta.
N1: Da niste možda nešto pomiješali? Oni govore možda o četiri uvjeta za kandidatski status da se riješe.
Bradara: Ne, ne, ne… To su ostala ta četiri od 14, mi smo ostale riješili, imali ste razne reforme koje su sprovedene, imate, točno možete, ja doma imam to sa kvačicama, tako da…
N1: Sad ste me, da Vam kažem, zbunili, ali ja mislim da to nije istina.
Bradara: Provjerit ćemo i Vi i ja.
N1: Provjerit ćemo, da smo ispunili, onda bismo bili zreli za članstvo u EU.
Lidija Bradara, 31.5.2022.
U Mišljenju EK navodi se da će BiH “morati temeljito poboljšati svoj zakonodavni i institucionalni okvir kako bi se osiguralo ispunjavanje ključnih prioriteta”, a 14 prioriteta podijeljeno je u četiri grupe, i to “Demokratija/Funkcionisanje”, “Vladavina prava”, “Osnovna prava” i “Reforma javne uprave”.
Istinomjer je u više navrata ocjenjivao tvrdnje i obećanja političkih aktera kada je riječ o realizaciji 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije, a više o tome možete čitati u analizama “Većina od 14 ključnih prioriteta iz Mišljenja EK-a nije realizirana”, “Koji su prioriteti iz Mišljenja EK prioritetniji od drugih”, “Dodik promijenio stav o ispunjavanju 14 prioriteta iz Mišljenja EK-a”, “Pokrenute aktivnosti u cilju odgovora na 14 prioriteta iz Mišljenja EK”, “BiH je ispunila samo jedan, a ne 11 prioriteta iz Mišljenja EK-a”. Povodom druge godišnjice objave navedenog dokumenta objavili smo i analizu “Dvije godine od Mišljenja EK – godine koje su pojela ‘mišljenja o Mišljenju’”.
Također, Transparency International BiH (TIBiH) je 28. maja 2021. godine organizovao konferenciju “Dvije godine poslije: Mišljenje Komisije o zahtjevu BiH za članstvo u EU” te je objavljena i detaljna analiza koja nudi presjek napretka BiH u ispunjavanju ključnih prioriteta.
U Alternativnom izvještaju o napretku BiH na putu za članstvo u EU za 2021. godinu, Inicijativa za monitoring evropskih integracija BiH istakla je da rezultati u ispunjavanju 14 prioriteta iz Mišljenja EK o zahtjevu BiH za članstvo u EU i usporeni reformski procesi govore da je podrška najznačajnijih političara/ki evropskim integracijama BiH uglavnom samo nominalnog karaktera.
Prvi prioritet, “Osigurati da se izbori provode u skladu sa europskim standardima tako što će provesti relevantne preporuke OSCEa/ODIHR-a i Venecijanske komisije, osigurati transparentnost finansiranja političkih stranaka i održati lokalne izbore u Mostaru”, ispunjen je u jednoj trećini jer su, prema odluci CIK-a BiH, lokalni izbori u Mostaru održani 20. decembra 2020. godine.
Kako je navedeno u analizi TI-a BiH, a i u nekoliko Istinomjerovih ocjena, jedini prioritet koji je u potpunosti ispunjen jeste onaj pod rednim brojem tri: “Osigurati pravilno funkcionisanje Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje”. Ovaj je odbor formiran 7. jula 2020. godine, a ubrzo zatim usvojen je i njegov poslovnik o radu.
Prioriteti iz rubrike “Vladavina prava” su pod posebnim fokusom predstavnika međunarodne zajednice, pa su tako iz Delegacije EU u BiH naveli da je neophodno što prije raditi na usvajanju tri zakonske regulative: o javnim nabavkama, sukobu interesa, te Visokom sudskom i tužilačkom vijeću (VSTV). Iako su sva tri prijedloga zakona usvojena u Predstavničkom domu PSBiH, oni još uvijek nisu dobili podršku delegata/kinja u Domu naroda PSBiH.
Blago bolja situacija je u vezi s prioritetima u sekciji “Osnovna prava”, s obzirom na to da je Ustavni sud BiH u oktobru 2019. ukinuo odredbu Ustava Republike Srpske o postojanju smrtne kazne, čime je polovično ispunjen prioritet pod rednim brojem deset, a djelimično je ispunjen jedanaesti prioritet, nakon što je tokom 2020. godine Brčko distrikt usvojio novi zakon o slobodi okupljanja, koji je usklađen s evropskim standardima.
Finalno, korak ka realizaciji posljednjeg prioriteta, koji se tiče reforme javne uprave, napravljen je tokom 2021. godine, s obzirom na to da je Vijeće ministara BiH donijelo Odluku o usvajanju Akcijskog plana za reformu javne uprave, ali, kako navode iz TI-a BiH, “nije postignut veći napredak u osiguranju profesionalizacije i depolitizacije državne službe”.
Budući da je BiH tri godine nakon dobijanja Mišljenja EK u potpunosti ispunila tek jedan od 14 prioriteta, tvrdnju Lidije Bradare da je preostalo ispuniti još samo četiri prioriteta Istinomjer ocjenjuje neistinitom.
(Istinomjer.ba)