U posljednjih godinu dana tema zaduženja najčešće je obrađivana kada bi akteri/ke iz Republike Srpske uvjeravali/e javnost da taj entitet nije prezadužen. Kao argument za to korišteni su ili netačni ili neutemeljeni podaci.
Usporedba zaduženja Republike Srpske s drugim entitetom ili državama bio je najčešći razlog da se piše o dugovanjima tokom proteklih godinu dana..
Republika Srpska vs. Republika Srpska
Premijer RS Radovan Višković u decembru 2023. godine izjavio je da je ukupni dug na historijskom minimumu. Ipak, detaljna analiza izvještaja o zaduženju pokazala je drugačije. Zakon o zaduživanju, dugu i garancijama Republike Srpske prepoznaje ukupni i javni dug. Dok javni dug ovog entiteta jeste bio na historijskom minimumu, ukupni dug ipak nije. Njegova tvrdnja tada je ocijenjena kao poluistinita.
U medijskom nastupu s početka godine ministrica finansija RS Zora Vidović rekla je da planirano zaduženje ovog entiteta za januar i februar 2024. godine iznosi 76 miliona KM. Na kraju ova dva mjeseca to zaduženje iznosilo je 90,4 miliona KM.
Republika Srpska vs. Federacija BiH
Premijer Višković je u više navrata upoređivao dug RS s dugom Federacije BiH. Slično je radila i ministrica finansija u RS.
Oboje su iznosili tvrdnje da je dug Federacije BiH značajno veći od duga RS, jer u njemu nije sadržan dug nižih nivoa vlasti. Informacija o zaduženju FBiH, što nam je potvrđeno iz Federalnog ministarstva finansija, daje zbirni iznos duga u kojem su sadržana zaduženja nižih nivoa vlasti te javnih preduzeća. Zbog toga su njihove tvrdnje ocjenjivane neistinitim.
Tek kada se visina zaduženja posmatra kao dug po glavi stanovnika, može se vidjeti koliko je zaduženje veće u RS.
Republika Srpska vs. Evropa i svijet
Višković je tokom gostovanja u “Teleringu u januaru 2024. godine govorio o zaduženosti RS u kontekstu Evrope i svijeta. Na konstataciju voditelja da su Sjedinjene Američke Države zadužene 107% svog BDP-a, Višković je naveo da je zaduženje duplo veće, što nije istina.
Nije bila istinita ni tvrdnja da je Republika Srpska najmanje zadužena u regionu i Evropi.
Od RS je manje zaduženo bilo Kosovo, pa i država Bosna i Hercegovina, s dugom koji iznosi 29,17% BDP-a. Najmanje zaduženje u Evropi zabilježeno je u Norveškoj i Švicarskoj, koje iznosi manje od 15% BDP-a.
A dug u Federaciji BiH?
Iako u Federaciji BiH zaduženje entiteta nije bilo česta tema, ministar za izbjeglice i raseljena lica FBiH Nerin Dizdar u junu 2024. godine iznio je jednu neistinu tokom gostovanja na Federalnoj televiziji. Na konstataciju voditeljice da se entitet FBiH putem trezorskih zapisa zadužio 125 miliona KM te na pitanje zašto se Vlada FBiH toliko zadužuje, ministar je odgovorio da je takav plan ostao od prethodne vlade. Riječ je o netačnoj informaciji, jer je plan zaduživanja i za 2023. i za 2024. godinu donijela aktuelna vlada.
Premijer Republike Srpske je u posljednjih godinu dana iznio nekoliko netačnih ili nepotpunih informacija o dugovima entiteta u Bosni i Hercegovini. Iako RS ima manji dug od Federacije BiH, ekonomski kapaciteti oba entiteta moraju se uzeti u obzir za ispravnu usporedbu. Kao što nisu tačne Viškovićeve tvrdnje o historijskom minimumu duga RS, nisu tačne tvrdnje ni federalnog ministra o planu zaduživanja Federacije BiH. Ono što je na kraju jasno jeste da se zaduživanje u oba entiteta nastavlja te će sasvim sigurno i ubuduće biti tema o kojoj će se govoriti u javnosti.
(Istinomjer.ba)