Nakon sastanka s predsjedavajućim Vijeća ministara BiH, Zoranom Tegeltijom i premijerom RS-a Radovanom Viškovićem, premijer FBiH Fadil Novalić, govoreći o ekonomskim mjerama poduzetim zbog pandemije novog koronavirusa proteklih mjeseci, ustvrdio je da je BiH među liderima u pogledu najmanjeg pada broja zaposlenih, ali i realnog rasta BDP-a, kako u regionu tako i u Evropi.
Može bit percepcija i takva i takva, međutim stoji činjenica da smo znači održali i nivo zaposlenosti znatno bolji nego okruženje i pad BDP-a je da tako kažem evo kod nas, osim Srbije drugi. Znači gotovo drugi u Evropi.
Fadil Novalić, 2. septembar 2020.
Prema podacima Agencije za statistiku BiH u januaru ove godine, broj zaposlenih u cijeloj zemlji iznosio je 833.909 osoba. Na kraju marta, kada su u BiH i uvedene restriktivne mjere u borbi protiv pandemije, broj zaposlenih je iznosio 830.421. Prema posljednjim objavljenim podacima, na kraju juna broj zaposlenih je pao na 804.028, što je pad za 29,881 uposlenog u odnosu na januar, odnosno za 26,393 uposlenih u odnosu na kraj marta 2020. godine.
Sa druge strane, broj nezaposlenih prema podacima Agencije za statistiku, na kraju istog mjeseca iznosio je rekordno niskih 398.270 osoba, da bi ta brojka na kraju juna iznosila 421.300, što je rast za 23.030 nezaposlenih.
Republički zavod za statistiku Srbije podatke o zaposlenosti objavljuje kvartalno, kao i podatke o nezaposlenosti kroz anketu o radnoj snazi. Iz podataka o registrovanoj zaposlenosti se vidi da je u Srbiji došlo i do rasta broja uposlenih u drugom kvartalu 2020. godine. Tako je broj zaposlenih u Srbiji u prvom kvartalu 2020. godine iznosio 2.186.834, a na kraju 2 kvartala 2.197.065, što je povećanje za 10.231 zaposlenog.
Međutim, anketa o radnoj snazi koja se odnosi na drugi kvartal 2020. godine, a koju takođe objavljuje Zavod za statistiku Srbije, navodi kako je u poređenju sa prvim kvartalom 2020 kod stanovništva starog 15 i više godina došlo je do smanjenja zaposlenosti za 33 200, ali i dosta većeg smanjenja nezaposlenosti, sa druge strane, za čak 87 400. Kako se navodi u ovoj Anketi, stopa nezaposlenosti u drugom kvartalu 2020 godine je “smanjena za 2,5 p. p. i iznosi 7,3%”.
Prema podacima Ankete o radnoj snazi za drugi kvartal 2020. godine broj zaposlenih iznosio je 2.844.200, a broj nezaposlenih 222.900, dok je u prvom kvartalu 2020. godine broj zaposlenih iznosio je 2.877.400, a broj nezaposlenih 310 300. Stopa nezaposlenosti u prvom kvartalu 2020. godine u Srbiji je iznosila 9,7%.
Prema ovim podacima može se zaključiti da su kretanja na tržištu rada u proteklim mjesecima bila znatno povoljnija u Srbiji nego u Bosni i Hercegovini.
U slučaju druge Novalićeve izrečene tvrdnje, da je pad BDP-a u Bosni i Hercegovini drugi najmanji u regionu ali i Evropi, također nismo mogli naći potvrdu konsultujući zvanične globalne i domaće podatke.
Posljednji dostupni podaci za Bosnu i Hercegovinu o realnom rastu bruto domaćeg proizvoda (BDP) odnose se na I kvartal 2020. godine, kada je njegov iznosio 2,0% u odnosu na isti period prethodne godine. Veoma je bitno napomenuti da se prema podacima Eurostata, Bosna i Hercegovina nalazi na samom začelju po iznosu BDP-a po glavi stanovnika, ali i drugim makroekenomskim pokazateljima.
Realni rast bruto domaćeg proizvoda u prvom kvartalu 2020. godine, u odnosu na isti period prethodne godine, u Srbiji je iznosio 5,0% i tada je bio najveći u Evropi. Bruto domaći proizvod (BDP) u prvom kvartalu ove godine, prema podacima Monstata, u Crnoj Gori je imao je rast od 2,7 odsto, dok su u ovom kvartalu veći rast BDP-a zabilježile i Irska (4,6%) i Turska (4,5%).
Dakle, u prvom kvartalu 2020. godine Srbija jeste imala najveći realni rast BDP-a u Evropi, ali Bosna i Hercegovina tada nije bila na drugom mjestu.
Podaci o realnom rastu BDP-a u BiH u drugom kvartalu ove godine još uvijek nisu objavljeni, ali smo provjerili kako su stajale Evropske zemlje, ali i Srbija koju je spominjao Novalić.
Najmanji pad BDP-a u Europi, prema podacima Eurostata, u drugom kvartalu 2020. godine u odnosu na prethodni kvartal imale su Finska (-3.2%) i Litvanija (-5.1%). Ove dvije zemlje imale su II kvartalu 2020. godine i najmanji pad BDP-a u idnosu na isti kvartal prethodne godine: Finska od 5,2%, a Litvanija 3,7%.
Izvor: Eurostat, august 2020.
Realni pad bruto domaćeg proizvoda u Srbiji, prema podacima RZS, u drugom kvartalu 2020. godine, u odnosu na isti period prethodne godine, iznosio je 6,4%. Desezonirana serija podataka pokazuje pad bruto domaćeg proizvoda u drugom kvartalu 2020. godine od 9,2% u odnosu na prethodni kvartal.
Dakle u drugom kvartalu Srbija nije bila vodeća u pogledu realnog rasta BDP-a u Evropi.
Istinomjer je obratio pažnju i na podatke Međunarodnog monetarnog fonda (MMF) koji je napravio prognozu kretanja BDP-a u 2020. godini. Prema ovim procjenama Srbija bi trebala zabilježiti pad od 3% u 2020. godini, što je najmanji projicirani pad, dok bi BiH trebala zabilježiti pad od 5%. Pad od 3% MMF predviđa i Moldaviji, dok se pad manji od 5% također prognozira i za Mađarsku (-3,1%), Sjevernu Makedoniju (-4%) i Bugarsku (-4%). Detaljnije informacije o procjeni MMF-a možete pogledati na LINKU.
Prema svim dostupnim podacima nije moguće utvrditi da je Bosna i Hercegovina druga u pogledu kretanja BDP-a u regionu i Evropi u prvom kvartalu ove godine, a s obzirom na činjenicu da zvanični podaci za drugi kvartal u BiH još uvijek ne postoje to nije moguće tvrditi ni za drugi kvartal 2020. godine. Prema dostupnim podacima za drugi kvartal Srbija više nije na prvom mjestu u pogledu kretanja realnog rasta BDP-a u Evropi. Iako MMF-a za 2020. godinu predviđa da će Srbija imati najmanji pad BDP-a, ni prema ovim procjenama BiH nije na drugom mjestu u Evropi.
Zbog svega navedenog, Istinomjer je tvrdnje Fadila Novalića o ekonomskim pokazateljima BiH u proteklim mjesecima, ocijenio kao neutemeljene.
(Istinomjer.ba)