Praksa da se načelnici opština i gradonačelnici koji su od strane građana dobili mandate na lokalnim izborima, još na polovini svojih tekućih mandata kandiduju na opštim izborima za neka od zakonodavnih tijela, nije nova. Međutim, na Opštim izborima 2018. godine takvih kandidatura bilo je više nego ranije.
Praksa da se načelnici opština i gradonačelnici koji su od strane građana dobili mandate na lokalnim izborima, još na polovini svojih tekućih mandata kandiduju na opštim izborima za neka od zakonodavnih tijela, nije nova. Međutim, na Opštim izborima 2018. godine takvih kandidatura bilo je više nego ranije.
Na taj potez odlučili su se gradonačelnici Šuhret Fazlić, Fuad Kasumović i Muhamed Ramović, te načelnici opština Zikrija Duraković, Zlatko Hujić, Ibrahim Hadžibajrić i Semir Efendić.
Još tokom kampanje koju su vodili kao kandidati za zakonodavna tijela, jedan broj njih javno je isticao da, ukoliko ih osvoje, neće prihvatiti mandate na Opštim izborima 2018. godine, te da će ostati na svojim trenutnim pozicijama.
“Mene to ne zanima. Prepustit ću mjesto slijedećem sa liste” izjavio je tako Kasumović, dodajući:
Ja ostajem nezavisni gradonačelnik jer sam prije dvije godine obećao građanima kada sam im se ponudio da taj bedem razvalim i da ću biti četiri godine.
Fuad Kasumović, 14.10.2018.
Kada su Ramović, Efendić, Duraković i Hujić u pitanju, još uvijek nije jasno kojim će putem krenuti. Tako Ramović planira da po tom pitanju, kako sam navodi, “odluku donese na osnovu ankete koju će provesti među građanima Goražda”:
Ako oni budu više za to da ostanem gradonačelnika ja ću to uraditi, ako ipak bude više onih koji me žele vidjeti u Skupštini BPK onda ću ih poslušati.
Muhamed Ramović, 16.10.2018.
Načelnik Bosanskog Petrovca, Zlatko Hujić svoju će odluku donijeti uzimajući u obzir “probleme u funkcionisanju Općinskog vijeća Bosanskog Petrovca”, tvrdeći “da su već dvije godine izgubljene, a da nema jasne većine.”
Obzirom da izborna legislativa u BiH dopušta ovako nešto, sve je “po zakonu”. Ukoliko načelnici i gradonačelnici osvoje i prihvate mandate na opštim izborima, slijede lokalni izbori u njihovim lokalnim zajednicama na kojima se na njihova dosadašnja mjesta biraju njihovi nasljednici, te je i pitanje koliko bi ti izbori koštali građane tih opština ili gradova.
Ukoliko pak žele da se odreknu novoosvojenih mandata, to mogu učiniti izjavom koju u zakonski predviđenom roku predaju Centralnoj izbornoj komisiji (CIK). Glasnogovornica CIK-a, Maksida Pirić kaže da “izabrani zvaničnici koji se žele odreći osvojenog mandata to mogu učiniti izjavom koju predaju CIK-u” i prije potvrđivanja izbornih rezultata, te dodaje:
Ali ranije smo imali slučajeve da nakon što potvrdimo rezultate izbora već sutradan dobijemo izjave o odricanju osvojenog mandata, pa tada CIK dodjeljuje mandat sljedećem s liste u skladu sa Izbornim zakonom.
Maksida Pirić, 16.10.2018.
Kada se sagledaju odluke načelnika i gradonačelnika da se, prvo kandiduju na opštim izborima, a zatim prihvate ili se odreknu osvojenih mandata, postavlja se pitanje zbog čega se uopšte odlučuju na kandidature?
Ukoliko se odluče da prihvate mandat na opštim izborima, jedan od razloga može biti to što biti u zakonodavnom tijelu na kantonalnom, entitetskom ili državnom nivou znači i nositi puno manju odovornost na sebi, ali i biti siguran da u naredne četiri godine skoro da i nije moguće izgubiti tu poziciju, a samim tim i privilegije koje ona nosi, dok sa mjestom načelnika i gradonačelnika to već nije slučaj. No, u tom slučaju sasvim je kredibilno zapitati se zašto su se onda na prvom mjestu kandidovali za načelničke pozicije obećavajući tom prilikom građanima da će četiri naredne godine biti na tim pozicijama.
Sa druge strane, ukoliko nemaju namjeru da se odreknu pozicije na lokalnom nivou, računajući na svoju političku snagu i popularnost stečenu tokom obnašanja funkcije načelnika ili gradonačelnika, njihova bi procjena mogla biti da će svojim prisustvom na čelnim pozicijama lista obezbijediti puno bolji rezultat za taj nivo političkom subjektu čiju listu predvode, nego što bi on to bio bez njih.
Međutim, šta je sa građanima njihovih opština i gradova i njima kao biračima na opštim izborima kada je ovaj fenomen u pitanju?
Znaju li, ili mogu li uopšte građani biti sigurni zbog čega su oni na listama, i za šta ili zašto im daju glasove?
Da li građani razmišljaju na način na koji razmišljaju ovi kandidati, ili pak glasaju za njih zato što su prepoznali kvalitetnog kandidata za zakonodavnu vlast na datom nivou, te upravo njega žele da ih predstavlja naredne četiri godine?
Na kraju, nakon što su tokom kampanje promovisali i nudili sebe kao najbolji izbor na opštim izborima za određeno zakonodavno tijelo, nije li nedosljedno ali i neodgovorno nakon svega reći “mene to ne zanima”, te da li se oni koji su podržali takvog kandidata osjećaju prevarenima, kada on, povlačeći se nakon osvojenog mandata, isti “prepusti sljedećem sa liste”?
Veliki broj preferencijalnih glasova koji ovakvi kandidati dobiju u odnosu na ostale kandidate sa njihovih lista, sigurno je, ne ide u prilog tvrdnji da birači nisu željeli da njihov načelnik ili gradonačelnik ne ode na novu, zakonodavnu funkciju.
Sa druge strane, isti ti lideri svojih lokalnih zajednica su svi do jednog na lokalnim izborima obećali da će naredne četiri godine, koliko traje mandat, obavaljati tu funkciju i raditi u interesu svojih lokalnih zajednica, te su prevashodno na tome i dobili povjerenje građana na lokalnim izborima.
Prihvatajući tako mandate osvojene na opštim izborima, teško se oteti utisku da na taj način gaze svoja osnovna obećanja data na lokalnim izborima, ali time na najdirektniji način i izigravaju volju i povjerenje građana te opštine ili grada na čijem su čelu bili.
Čini se s toga da su argumenti onih koji se u javnosti zalažu za izmjene Izbornog zakona BiH koje bi onemogućile da se aktualni načelnici i gradonačelnici kandiduju na opštim izborima prilično čvrsti. U slučaju da se tako nešto prihvati, građani bi na lokalnim izborima mogli biti sigurni da onaj kome su ukazali povjerenje neće moći na taj način napustiti svoju funkciju, imajući istovremeno zakonsku osnovu da učini tako nešto.
Osim toga, ukoliko lideri lokalnih zajednica ne bi mogli biti na listama na opštim izborima, isti ti birači bi znali da oni kojima daju svoj glas za zakonodavna tijela zaista žele da ih tamo predstavljaju.
Na taj način, dileme pred koje se, barem u ovom segmentu građani stavljaju bile bi otklonjene, a načelnici i gradonačelnici bi prije svega svoje mandate odradili do kraja, te ne bi bili u prilici da, koristeći svoju poziciju manipulišu građanima, njihovim povjerenjem, svojom obećanom i preuzetom odgovornošću spram njih kao stanovnika svojih opština i gradova, ali i glasača na opštim izborima.
(Istinomjer.ba)