Početkom aprila tekuće godine predsjednik SNSD-a, Milorad Dodik izjavio je “da će Republika Srpska na jesen donijeti novi zakon kojim će se ponoviti da se 9. januar slavi kao Dan Republike Srpske”. Ova najava uslijedila je nakon što je Ustavni sud BiH 29.03.2019. godine još jednom osporio Zakon o Danu Republike Srpske.
Tom prilikom predsjednik Ustavnog suda BiH, Zlatko Knežević je izjavio:
Ustavni sud je donio odluku kada je riječ o ocjeni ustavnosti. Radi se o datumu 9. januaru, i usvojio je njihov zahtjev i proglasio neustavnom odredbu o devetom januaru kao Danu RS i poništio tu odredbu. I narednog dana ta će odredba prestati da važi.
Zlatko Knežević, 29.03.2019.
Podsjećamo, Ustavni sud BiH je 26.11.2015. godine prvi put utvrdio “da član 3.b) Zakona o praznicima Republike Srpske nije u skladu s članom I/2. Ustava Bosne i Hercegovine, članom II/4. Ustava Bosne i Hercegovine u vezi s članom 1.1. i članom 2.a) i c) Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije i članom 1. Protokola broj 12 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda”, istovremeno nalažući Narodnoj skupštini Republike Srpske da, u skladu s članom 61. stav (4) Pravila Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, u roku od šest mjeseci od dostavljanja ove odluke, usaglasi član 3.b) Zakona o praznicima Republike Srpske s Ustavom Bosne i Hercegovine.
Ovom odlukom također je naloženo Narodnoj skupštini Republike Srpske (NSRS) da, “u skladu s članom 72. stav (5) Pravila Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, u roku iz prethodnog stava, obavijesti Ustavni sud Bosne i Hercegovine o preduzetim mjerama s ciljem izvršenja ove odluke”.
Nakon što se NSRS oglušila na ovaj zahtjev, polovinom septembra naredne godine Ustavni sud BiH je na svojoj 99. plenarnoj sjednici odbio zahtjev NSRS za preispitivanje odluke Ustavnog suda BiH čime je konačno potvrđeno da se 9. januar kao Dan Republike Srpske smatra neustavnim, te privremeno obustavio primjenu Odluke o referendumu:
Ustavni sud je uvjeren da privremena obustava primjene Odluke o referendumu – do donošenja konačne odluke o postavljenim zahtjevima, nije u suprotnosti sa navedenim interesima, već im izravno doprinosi. Ustavni sud je, stoga, usvojio privremenu mjeru kojom se privremeno obustavlja Odluka o raspisivanju republičkoga referenduma.
Ustavni sud BiH, 17.09.2016.
Međutim, i pored pomenute odluke Ustavnog suda BiH, 25.09.2016. godine održan je referendum u Republici Srpskoj na kojem su građani ovog entiteta odgovarali na pitanje “Da li podržavate da 9. januar bude Dan Republike Srpske?”.
Epilog svega bio je da je Ustavni sud BiH poništio rezultate referenduma te oni nisu objavljeni u Službenom glasniku RS-a, a predsjednik SNSD-a, Milorad Dodik našao se pod sankcijama Ureda za kontrolu imovine stranaca pri Ministarstvu trezora SAD. Sankcije su donesene uz konsultacije sa State Departmentom, a pokrenute su zbog, kako se na zvaničnoj stranici Ministarstva trezora SAD navodi, “kršenja Dejtonskog mirovnog sporazuma”.
To je 17.01.2017. godine u svom zvaničnom obraćanju javnosti između ostalog potvrdila i tadašnja ambasadorka SAD-a u Bosni i Hercegovini, Maureen Cormack o čemu je Istinomjer imao priliku pisati:
Milorad Dodik se usprotivio Ustavnom sudu Bosne i Hercegovine i prekršio zakon, te predstavlja značajnu prijetnju u vezi sa ometanjem provedbe Daytonskog sporazuma.
Maureen Cormack, 17.01.2017.
Mjesec dana nakon održavanja referenduma, NS RS usvojila je novi Zakon o Danu Republike Srpske koji je na zahtjev devet delegata Vijeća naroda Republike Srpske za ocjenu ustavnosti člana 2. stav 1. Zakona o Danu Republike Srpske, od strane Ustavnog suda BiH 28.03. 2019. godine ponovo osporen.
U ovoj odluci Ustavnog suda BiH utvrđeno je da član 2. stav (1) Zakona o Danu Republike Srpske koji glasi: “Na osnovu potvrđene volje građana Republike Srpske, 9. januar se utvrđuje kao Dan Republike” nije u skladu sa članom I/2. Ustava Bosne i Hercegovine, članom II/4. Ustava Bosne i Hercegovine u vezi sa članom 1.1. i članom 2.a) i c) Međunarodne konvencije o ukidanju svih oblika rasne diskriminacije i članom 1. Protokola broj 12 uz Evropsku konvenciju za zaštitu ljudskih prava i osnovnih sloboda i članom VI/5. Ustava Bosne i Hercegovine.
Ukida se član 2. stav (1) Zakona o Danu Republike Srpske koji glasi: “Na osnovu potvrđene volje građana Republike Srpske, 9. januar se utvrđuje kao Dan Republike” u skladu sa članom 61. stav (2) Pravila Ustavnog suda Bosne i Hercegovine.
Ustavni sud BiH, 28.03.2019.
Ukinuti član 2. stav (1) Zakona o Danu Republike Srpske, navodi se dalje, “prestaje da važi narednog dana od dana objavljivanja ove odluke u Službenom glasniku Bosne i Hercegovine u skladu sa članom 61. stav (3) Pravila Ustavnog suda Bosne i Hercegovine”.
Iako je jesen 2019. godine na izmaku, a do narednog 9. januara ostalo je još manje od mjesec dana, novi zakon o Danu Republike Srpske čije je donošenje najavio Milorad Dodik još uvijek se nije našao pred zastupnicima Narodne skupštine RS.
Međutim, činjenica da je iz Zakona o Danu Republike Srpske ukinut član na osnovu kojeg je 9. januar bio utvrđen kao Dan Republike Srpske, te da novi nije donesen, nije predstavljala prepreku održavanju prve sjednice Organizacionog odbora za proslavu Dana Republike Srpske 2020. godine kojom je predsjedavala predsjednica Republike Srpske, Željka Cvijanović.
Tako je na pomenutoj sjednici početkom decembra ove godine pored ostalog “konstituisan Odbor za proslavu Dana Republike Srpske, usvojen prijedlog Programa proslave i formirana Radna grupa za pripremu i realizaciju proslave Dana Republike”, dok su “članovi Odbora, utvrdili su da će centralni događaji povodom proslave Dana Republike, kao i prethodnih godina, biti svečani defile na Trgu Krajine i Svečana akademija u Sportskoj dvorani Borik”.
Navedene pripreme za proslavu 9. januara nisu iznenađenje obzirom da su još avgusta tekuće godine najavljene i od strane predsjedavajućeg NS RS, Nedeljka Čubrilovića.
Mi ćemo od septembra krenuti ka iznalaženju rješenja, a u novembru počinju pripreme za obilježavanje Dana Republike” izjavio je tada Čubrlilović dodajući da “Srpska ostaje pri tome da obilježava 9. januar kao Dan Republike.
Vidjećemo kroz koju formu, odnosno da li treba donositi novi zakon ili će se to regulisati novim odlukama. Mi ćemo od septembra krenuti ka iznalaženju rješenja, a u novembru počinju pripreme za obilježavanje Dana Republike.
Nedeljko Čubrilović, 05.08.2019.
Čubrilović je naglasio i da Srpska ostaje pri tome da obilježava 9. januar kao Dan Republike.
“Mi ćemo usvojiti izmjene kojima će biti omogućeno da Srpska slavi 9. januar kao svoj dan, tako možemo da postupamo unedogled” zaključio je tada Čubrilović, te dodao da “Ustavni sud BiH, u kojem odlučujuću ulogu imaju tri stranca i dva Bošnjaka, može i dalje da donosi političke odluke, a mi ćemo, u skladu sa Ustavom, ako bude trebalo ponovo pripremati nove”.
Sa druge strane, za potpredsjednika Republike Srpske, Ramiza Salkića nema sumnje da nastavak obilježavanja 9. januara kao dana bh. entiteta Republika Srpska “predstavlja direktno suprostavljanje odluci Ustavnog suda Bosne i Hercegovine ali i direktno kršenje Dejtonskog mirovnog sporazuma”.
Kršenje Dejtonskog mirovnog sporazuma predstavlja direktno ugrožavanje mira i dostignutih vrijednosti implementiranog mira. Ove aktivnosti povlače za sobom direktnu potrebu intervencije visokog predstavnika, koji je zadužen za praćenje provođenja Dejtonskog mirovnog sporazuma.
Ramiz Salkić, 03.12.2019.
Obzirom na aktivnosti Odbora za proslavu Dana Republike Srpske, ono što je u ovom momentu jedino izvjesno je da će se i pored nepostojanja zakonskog okvira, proslava 9. januara kao dana ovog entiteta nastaviti. Hoće li u međuvremenu novi zakon od strane Narodne skupštine Republike Srpske biti donesen, ili će se “to regulisati novim odlukama” ostaje da se vidi.
U svakom slučaju ta će tema u narednom periodu ponovo biti u žiži javnosti, te su sve prilike da će se, kako je to Čubrilović i najavio, tako “postupati do unedogled“.
(Istinomjer.ba)