Milorad Dodik je od 2006. do 2015. godine uložio skoro 17 miliona dolara u lobiranje u Sjedinjenim američkim državama. Investicije koje su u istom periodu došle iz SAD, kreću se tek oko trećine tog iznosa. Ništa bolji uspjeh Dodik nije postigao ni u kupovini političkog uticaja u SAD, što je najbolje pokazala farsa sa lažnim pozivima na inauguraciju Donalda Trumpa, koju je osmislio šef Kancelarije RS za saradnju, trgovinu i investicije u Washingtonu, Obrad Kesić.
Otkako je njegova partija na vlasti u Republici Srpskoj, Dodik je za lobiranje u SAD-u isplatio preko 17 miliona dolara, od čega 11 miliona samo jednoj firmi. Prema srednjim godišnjim vrijednostima kursa dolara/KM, Dodikovi lobistički poduhvati koštali su budžet RS 24,5 miliona KM, dok bi ukupna vrijednost tog novca po trenutno važećem kursu bila i veća – čak 30,4 miliona KM. U periodu u kom je Dodik lobističkim firmama isplatio ove basnoslovne iznose (2006-2015), iznos investicija iz SAD u RS bio je neuporedivo manji i zabilježen je u ukupnoj vrijednosti od 10,3 miliona KM.
Tabela 1: Poređenje investicija/novca uloženog u lobiranje (u KM)
Istina, najveći dio potrošenog budžetskog novca i nije bio namijenjen promociji investicija već, vrlo eksplicitno, kupovini političkog uticaja SNSD-ove vlasti u SAD. Kesićeva kancelarija, otvorena 2013. godine, jedna je od svega dvije firme u čijem je opisu posla navedeno ekonomsko lobiranje (druga je Myrmidon Group, angažovana 2012. godine).
Podaci o firmama koje je Dodik angažovao u protekloj deceniji dostupni su na stranici FARA (Foreign Agents Registration Act) Registration Unit Public Office, odjeljenja američkog Ministarstva pravde. “FARA” (Zakon o registraciji stranih agenata) je dokument koji obavezuje sve firme i individue koje rade za strane vlade ili kompanije, da se registruju kao “strani agenti” i da redovno prijavljuju sve finansijske transakcije primljene od svojih “pokrovitelja”, uz podrobne opise poslova za koje su angažovane, aktivnosti koje sprovode u ime stranih poslodavaca, kao i sve političke kontakte koje ostvaruju sa domaćim zvaničnicima i institucijama u cilju zastupanja stranih interesa. Svi podaci o aktivnostima Vlade RS u SAD predstavljeni u ovom tekstu, preuzeti su iz zvaničnih dokumenata koje su Dodikovi lobisti dostavljali u skladu sa “FARA” propisima. Posljednji ovakvi izvještaji odnose se na 2015. godinu.
Dokument: Registrovani lobisti Vlade RS u SAD: Opis posla i troškovi
Navedeni dokumenti, tako, pokazuju da je Kancelarija za saradnju, trgovinu i investicije registrovana u avgustu 2013. godine sa ciljem “Promocije trgovine i investiranja u Republiku Srpsku, održavanja dobrih odnosa između građana/ki i organizacije stranog pokrovitelja i SAD.” Ipak, tokom prve dvije godine rada kancelarije, sam trošak njenog održavanja bio je sedam puta veći od ukupnog iznosa investicija koje su u tom periodu ušle u Republiku Srpsku iz SAD-a (ukupno 170.000 KM).
Kesićeva kancelarija je, prema FARA izvještajima, od 2013. do kraja 2015. potrošila 656.598,76 dolara, to jest 1.207.858,72 KM budžetskih sredstava. U ovom periodu, Kancelarija je američkom Ministarstvu pravde prijavila troškove u visini od skoro 450.000 dolara (822.840 KM) za iznajmljivanje kancelarijskog prostora, poslovne ručkove, hotelski smještaj, putne troškove i sl. Istovremeno, prema dokumentima o registraciji kancelarije, za platu Obrada Kesića planirano je 82.000 dolara godišnje, dok je plata njegove savjetnice Drine Vlastelić Rajić, zaposlene u Kancelariji početkom 2014. godine, prijavljena u iznosu od 5.000 dolara mjesečno, to jest 60.000 dolara godišnje. Ukoliko su ovi iznosi ostali isti, do januara 2017. godine Kesić i Vlastelić-Rajić su primili 462.000 dolara (849.881 KM) samo za plate. Sa prijavljenim troškovima kancelarije (do kraja 2015. godine), ukupan iznos koji im je isplaćen i registrovan po “FARA” izvještajima, iznosi 909.300 dolara, to jest 1.672.720 KM.
Tabela 2: Troškovi Kancelarije Republike Srpske za saradnju, trgovinu i investicije
Kesićeva papreno plaćena kancelarija registrovana je na istoj adresi (1701 Pennsylvania Avenue) na kojoj je prijavljena i privatna firma koju drži zajedno sa Drinom Vlastelić Rajić, TSM Global Consultants, koja se i prije otvaranja Kancelarije Vlade RS spominjala kao potencijalni “partner opštine Laktaši”. Poslovni prostor na ovoj adesi može se, inače, iznajmiti za samo par stotina dolara mjesečno, ukoliko se ne koristi tokom punog radnog vremena. To bi mogao i biti slučaj sa kancelarijom “Predstavništva RS”, ako je suditi po reportaži magazina “Balkanist” iz 2014. godine, koji je prijavio da je na sve pozive Kesićevoj kancelariji odgovarao automat, te da im se, i pored brojnih pokušaja, na telefon nikada nije javila “živa osoba”. Budući da su registrovane na istoj adresi, opravdano je pretpostaviti da Vlada Republike Srpske snosi i troškove njihovog privatnog biznisa, koji bi, pak, mogli biti značajno manji od prijavljenih.
Zanimljivo je da se u biografijama Kesića i Vlastelić-Rajić na sajtu njihove privatne firme nigdje ne spominje da rade za Kancelariju Republike Srpske za saradnju, trgovinu i investicije. Njihov treći partner u “TSM Global Consultants” je Steven E. Meyer, bivši profesor političkih nauka na National Defense University, bivši uposlenik CIA-a i član “Centra za javnu pravdu” (Center for Public Justice), koji se već godinama pojavljuje u medijima u RS kao “američki stručnjak za Balkan” koji podržava sve Dodikove političke stavove, hvali uspjehe njegove politike i povremeno se, u Kesićevoj režiji, sa njim i sastane.
Prema izvještajima o izvršenju Budžeta Republike Srpske, Kancelariji RS za saradnju, trgovinu i investicije u SAD od 2013. do kraja 2015. godine ukupno je isplaćeno 1.573.033 KM, a do juna 2016. godine 1.943.543 KM. Do današnjeg dana, taj iznos svakako je prešao dva miliona KM. Istovremeno, rezultati na polju privlačenja investicija u ovom periodu bili su poražavajući – u 2015. godini, kada je Kesić prema budžetskim izvještajima primio preko 700.000 KM, ukupan iznos investicija iz SAD bio je svega 1.000 KM.
No, Kesićeve aktivnosti nikada i nisu bile fokusirane na privlačenje investicija. Ako je suditi po aktuelnom “zvaničnom” boravku premijerke RS u Washingtonu, može se pretpostaviti da su Kesić i Vlastelić-Rajić na sličan način tretirali (i finansirali) i svoje društvene aktivnosti poput posjeta filmskim festivalima i modnim revijama, sa kojih povremeno pošalju entuzijastične poruke da su “razgovarali o Republici Srpskoj”; ili “događaje” koji podrazumijevaju fotografisanje po hotelskim lobijima i Washingtonskim ulicama, kakva je bila nedavna “proslava Dana RS” (kada se sa njima uslikao i bivši kongresmen Bob McEwen, pretpostavljeni pošiljalac čuvenog Dodikovog “zvaničnog poziva na inauguraciju”).
Političke aktivnosti Kancelarije za saradnju, trgovinu i investicije dokumentovane su u FARA izvještajima i sastoje se u kontaktiranju medija i američkih zvaničnika/ca, uglavnom o temama kao što su “generalna situacija u BiH i RS”, ili “informacije o radu Kancelarije”. Ekonomska pitanja u ovim se izvještajima vrlo rijetko pojavljuju kao tema telefonskih razgovora, susreta ili, najčešće, emailova koje je Kancelarija slala izlistanim kontaktima. Slična je situacija i sa drugim firmama koje je Vlada RS angažovala u protekloj deceniji.
Među njima se ističe kompanija “Picard Kentz & Rowe”, na koju je potrošeno skoro tri četvrtine novca isplaćenog za lobiranje u SAD. Ova firma je prvi put je angažovana 2009. godine, a za svoje usluge “konsultacija i savjetovanja” do kraja 2015. godine inkasirala je 11,11 miliona dolara. U Ugovoru koji su Željka Cvijanović i Edward B. Rowe potpisali 2011. godine, navodi se da će firma, u saradnji sa službenim predstavnicima RS, raditi na osmišljavanju “pravnih i diplomatskih strategija zastupanja prava Republike Srpske u vezi sa aktivnostima Ureda Visokog Predstavnika u BiH i pravnim statusom Brčko Distrikta”, te da će Vladi RS, na zahtjev, povremeno pružati “opće savjete i zastupanje u međunarodnim pravnim i političkim pitanjima”. Vlada RS se obavezala da će za ove aktivnosti firmi isplaćivati 167.000 dolara mjesečno.
Tabela 3: Isplate Vlade RS za lobiranje u SAD po kompanijama i godinama
Kako do 2013. godine nije postojalo “predstavništvo” RS u SAD, većina ovih sredstava vjerovatno je isplaćivana u okviru misteriozne budžetske stavke “predstavljanje RS u inostranstvu”, koja je registrovana u izvještajima o izvršenju Budžeta RS od 2007. do 2010. godine. Zajedno sa troškovima ostalih predstavništava koja je Vlada RS otvarala od Moskve do Jerusalima, ovi izvještaji pokazuju da je na Dodikovu “diplomatiju” do kraja 2015. godine potrošeno oko 42 miliona KM. U budžetima za 2016. i 2017. godinu, ukupno je planirano izdvajanje još 8.800.000 KM u iste svrhe.
Tabela 4: Budžetski rashodi za predstavljanje RS u inostranstvu
Kada se vrsta i opis poslova firmi koje su registrovane kao lobisti Vlade RS, uporedi sa rezultatima koje su postigle i novcem koji je u njih uložen, jasno je da on ni izbliza nije uspio obezbijediti ono što je Dodik godinama plaćao. Imena koja su se do sada pojavljivala u ulozi Dodikovih “važnih ljudi u SAD”, uključujući i aktere nedavne lakrdije sa pohodom na inauguraciju Donalda Trumpa, uglavnom se pojavljuju sa odrednicom “bivši” i daleko su od uticajnih figura kakvim ih Dodik, Kesić i Cvijanović pokušavaju predstaviti.
Rječju, ono u šta je Dodik godinama ulagao javni novac preko Kesićeve kancelarije i kroz lobističke firme, jeste stvaranje iluzije o svom uticaju, partnerima, saveznicima i saradnicima u SAD-u. Taj balon konačno je probušen odbijanjem vize za put u SAD, a zatim i potezom State Departmenta kojim je Dodik postao subjekt sankcija, čime je jasno pokazano da milioni budžetskog novca koje je Dodik isplaćivao lobističkim kompanijama i “predstavništvu” Republike Srpske u Washingtonu, nisu poboljšali njegovu političku poziciju niti značaj u SAD. O ekonomskoj, ili bilo kakvoj drugoj, koristi za građane/ke Republike Srpske, koji i dalje finansiraju ovaj poduhvat, nikada i nije moglo biti riječi.
(istinomjer.ba)