Iako planirana u okviru Vašingtonskog sporazuma, konfederacija Federacije Bosne i Hercegovine i Republike Hrvatske nije predviđena u okviru Dejtonskog mirovnog sporazuma, a ni u važećim Ustavom FBiH.
Govoreći o pravima koja uživaju entiteti u Bosni i Hercegovini, predsjednik Republike Srpske Milorad Dodik rekao je da Federacija Bosne i Hercegovine ima pravo na konfederalne odnose s Republikom Hrvatskom, a da Republika Srpska nema reciprotetna prava s Republikom Srbijom.
Ako smo ravnopravni ovdje, onda nam dajte ista prava kao što ima Federacija, a Federacija ima pravo na konfederalne odnose, na konfederalne odnose sa Hrvatskom. Zašto mi nemamo pravo na konfederalne odnose sa Srbijom? E pošto nemamo, moraćemo da ih zgrabimo, jednog dana ćemo i to napraviti.
Milorad Dodik, 7.3.2025.
Pojam konfederacije između FBiH i Hrvatske proizišao je iz Vašingtonskog sporazuma koji je potpisan 18. marta 1994. godine, čime je formirana Federacija Bosne i Hercegovine, a ujedno i okončan sukob HVO-a i Armije Republike BiH. Tog dana potpisan je Ustav FBiH, a stavljen je i paraf na preliminarni sporazum o konfederaciji, koji su potpisali tadašnji predsjednici BiH i Hrvatske Alija Izetbegović i Franjo Tuđman.
INFOBOX: Riječ “paraf” predstavlja skraćeni potpis, početna slova imena i prezimena ili ugovoreni potez pera kojim ovlašteni službenik označuje da je odobrio sadržaj nekog spisa. U međunarodnom pravu parafirati znači potpisati ugovor početnim slovima imena i prezimena u znak preliminarnog sporazuma prije službenog potpisivanja i ratifikacije. (Izvor)
Ipak, finalno okončanje sukoba u BiH i postavljanje ustavnog okvira moderne Bosne i Hercegovine zaključeno je u Dejtonskom mirovnom sporazumu koji je potpisan 14. decembra 1995. godine. Sporazum u sebi sadrži i Ustav Bosne i Hercegovine, a termin konfederacije nije prepoznat ni u Dejtonskom sporazumu, a ni u Ustavu BiH.
Ideja o konfederaciji nije zaživjela, ali na temelju i Vašingtonskog i Dejtonskog sporazuma potpisan je Sporazum o posebnim odnosima Republike Hrvatske i Federacije Bosne i Hercegovine u novembru 1998. godine.
Osam godina kasnije, Republika Srpska potpisala je Sporazum o uspostavljanju specijalnih paralelnih odnosa s Republikom Srbijom, u septembru 2006. godine.
Odnosi entiteta s državama potpisnicama nisu konfederacijski, te je u oba sporazuma jasno dozvoljena institucionalna saradnja “u skladu s Mirovnim sporazumom”.
Na kraju, mišljenje o preliminarnom sporazumu o konfederaciji između FBiH i RH dala je i Venecijanska komisija 14. decembra 1998. godine:
Komisija smatra da je uspostava konfederacije između entiteta i druge države nedvojbeno u suprotnosti sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom BiH, te iz tog razloga je smatra i neustavnom. Iako u samom Sporazumu nema uspostave konfederacije, takva namjera nije legitimna prema Ustavu BiH koji kao alternativu daje mogućnost zaključivanja sporazuma o specijalnim paralelnim vezama. Jasno je da se od stupanja na snagu novog Ustava Washingtonski sporazum može koristiti kao osnova za zaključivanje sporazuma samo u onoj mjeri u kojoj je to zaključivanje u skladu sa tim novim Ustavom.
Mišljenje Venecijanske komisije, 14.12.1998.
S obzirom na to da parafirani preliminarni sporazum o konfederaciji nikad nije potpisan i ratifikovan, ali i s obzirom na mišljenje Venecijanske komisije da bi konfederacija bila “nedvojbeno u suprotnosti sa suverenitetom i teritorijalnim integritetom BiH”, izjavu Milorada Dodika da FBiH ima pravo na konfederaciju s Hrvatskom Istinomjer ocjenjuje neistinitom.
(Istinomjer.ba)