I dok preciznih podataka o iznosu koji je plaćen za nabavku respiratora u Srbiji i Hrvatskoj još uvijek nema, u oba bh. entiteta respiratori su nabavljeni po izuzetno visokim cijenama te su za oko 50, odnosno 100 hiljada KM skuplji od onih koje je nabavila Crna Gora koja je za jedan respirator platila oko 51 hiljadu KM.
Nakon afere oko nabavke respiratora u Federaciji BiH, predsjednik PDP-a, Branislav Borenović je na press konferenciji za novinare održanoj u Banja Luci 9. juna 2020. godine saopćio da je “RS nabavila 50 respiratora, za šta je izdvojeno 7,8 miliona KM”, što implicira da cijena jednog respiratora iznosi 157.312 KM, a prema njegovim riječima to je “ubjedljivo najskuplje u regionu”.
Putem Fonda zdravstvenog osiguranja RS je kupila respiratore budžetskim novcem za 157.312 KM po jednom komadu. Nabavna cijena respiratora je 59.500 KM što je skoro 100.000 KM više od nabavne cijene. Ubjedljivo najskuplje, ubjedljivo po najvećoj cijeni, rekordno u regionu.
Branislav Borenović, 9. juni 2020.
Tragom tvrdnje Branislava Borenovića, Istinomjer je pokušao doći do podataka po kojim cijenama su susjedne države – Crna Gora, Hrvatska i Srbija, kao i drugi bh. entitet Federacija BiH nabavili respiratore.
Što se tiče Federacije BiH, kako BIRN BiH prenosi, do 11. maja 2020. godine pokrenuto je “19 nabavki respiratora čija cijena, kako se navodi, nije prelazila 80.000 KM, dok je u jednom tenderu cijena dostigla 102.000 KM sa PDV-om. Kako iz BIRN-a još navode “ovi podaci ne uključuju nabavku 100 respiratora u Federaciji od firme “F.H. Srebrena malina”, koja je trenutno pod istragom”, a koji su plaćeni po cijeni od 105.000 KM.
Crna Gora je putem web stranice Fonda za zdravstveno osiguranje 4. juna 2020. godine obavijestila javnost o nabavci respiratora, a ista informacija objavljena je i na Portalu javnih nabavki Crne Gore iz čega je jasno da cijena jednog respiratora iznosi 26.521,99 € odnosno 51.872,50 KM.
Nakon sprovedenog postupka nabavke, sa dobavljačem „Osmi red-D“ DOO Podgorica zaključen je Ugovor o isporuci respiratora, ukupne vrijednosti 132.609,95 €, sa PDV-om, za količinu od pet respiratora. Ugovoreni respiratori su švajcarskog proizvođača „Hamilton Medical“, model „G5“. Isporuka respiratora je izvršena dana 16. 4. 2020. godine Kliničkom centru Crne Gore (1 komad) i Opštoj bolnici Bar (1 komad), i dana 3. 6. 2020. godine Opštoj bolnici Berane (2 komada) i Opštoj bolnici Pljevlja (1 komad).
Saopćenje, Fond za zdravstveno osiguranja Crne Gore, 4. juni 2020.
Na Portalu javnih nabavki Republike Hrvatske nisu dostupne informacije o provedenim nabavkama respiratora, te iz tog razloga cijenu nije moguće ni utvrditi.
U Srbiji je, početkom aprila 2020. godine organizacija “Transparentnost Srbija” pozvala “državne organe i zdravstvene ustanove da objave ključne informacije o svim nabavkama koje su sproveli od uvođenja vanrednog stanja, uključujući i one nabavke kod kojih nije primenjen Zakon o javnim nabavkama”. Naime, javne nabavke u Srbiji obustavljene su 16. marta, dan nakon što je Vlada te zemlje proglasila vanredno stanje zbog epidemije novog koronavirusa, zbog čega je “javnost ostala uskraćena za precizne i transparentne podatke o kupovini i nabavci medicinske zaštitne opreme i respiratora”.
Iako je radi transparentnosti javnih rashoda ustanovljen državni Portal javnih nabavki, građani Srbije su ovih dana informacije o velikim nabavkama dobijali na druge načine, putem Instagram profila i kroz medijske izjave predsednika Republike. Tako je, prema njegovim rečima, Srbija već naručila i platila 1100 respiratora. S druge strane, poslednja nabavka koju su naši državni organi i zdravstvene ustanove raspisali i objavili na Portalu javnih nabavki potiče od 11.marta 2020. Tada je Ministarstvo zdravlja, uz pozitivno mišljenje Uprave za javne nabavke, otvorilo pregovarački postupak radi kupovine 15 respiratora, i odabralo povoljniju od dve ponude već posle sedam dana. U aktuelnoj situaciji velike potražnje za respiratorima na svetskom nivou, može se zamisliti da bi mogla biti privremeno opravdana čak i tajnost nekih podataka o nabavkama. Međutim, teško je zamisliti bilo kakav valjani razlog da se ne objavi šta je tačno kupljeno i koliko je za to plaćeno. Informacije o tome bi trebalo da pružaju oni državni organi koji nabavljaju medicinsku opremu.
Saopćenje, Organizacija “Transparentnost Srbija”, 6. april 2020.
Na Portalu javnih nabavki Srbije dostupna je jedino Odluka o dodjeli ugovora najpovoljnijem ponuđaču iz marta 2020. godine po jedinstvenoj cijeni od 1.780.000,00 RSD bez PDV-a što iznosi oko 29.703 KM. Ipak, ni skoro tri mjeseca od početka krize uzrokovanje pandemijom novog koronavirusa nema preciznih podataka o kupovini zaštitne medicinske opreme i respiratora u ovoj zemlji. Prema navodima Al Jazeera-e Balkans “posljednji podatak o utrošenom novcu datira od početka aprila kada je predsjednik Srbije rekao da je za 20 dana vanrednog stanja za medicinsku opremu utrošeno 370 milona eura”.
I dok su u bh. entitetima respiratori plaćeni po izuzetno visokim cijenama za razliku od susjedne Crne Gore gdje cijena jednog respiratora iznosi oko 51 hiljadu KM, podaci o cijenama respiratora u Srbiji i Hrvatskoj nisu dostupni iako bi objavljivanje potpunih informacija u vezi sa nabavkom medicinske opreme i respiratora svakako doprinijelo povećanju transparentnosti i izgradnji poverenja između vlasti i građana.
Svakako treba dodati i da su javne nabavke u Bosni i Hercegovini tokom pandemije COVID 19 generalno bile netransparente, o čemu je Istinomjer pisao u tekstu “Odluke FUCZ o javnim nabavkama nisu objavljene niti transparentne” i u analizi “Pokretna bolnica i dalje samo šator“. S tim u vezi, sredinom maja 2020. godine Tužilaštvo BiH donijelo je naredbu o provođenju istrage o aferi “Respiratori”, dok je MUP RS početkom juna izuzeo “dokumentaciju iz više preduzeća i institucija u vezi sa nabavkom pokretne bolnice, a na osnovu zahtjeva Republičkog javnog tužilaštva”. Pored toga, Policija Republike Srpske 12. juna poduzela je mjere i radnje “s ciljem provjere zakonitosti procesa određenih javnih nabavki u vrijeme epidemije koronavirusa u Republici Srpskoj” a po zahtjevu Posebnog odjeljenja za suzbijanje korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala Republičkog javnog tužilaštva.
(Istinomjer.ba)