Građani/ke BiH svjesni su prezaduženosti u kojoj se nalaze. Kada se sagleda ukupan dug na nivou BiH, svaki građanin/ka Republike Srpske zadužen je blizu 4.700 KM, dok je svaki građanin/ka Federacije BiH zadužen 2.900 KM. Milorad Dodik je, ipak, u svojoj nedavnoj izjavi rekao da je Republika Srpska likvidna, sa tendencijom ka “superlikvidnosti”.
Republika Srpska je potpuno likvidna, stigli smo, dakle, sve… zaostala plaćanja u prošlosti smo uredovnili i RS je dnevno, u ovom trenutku, dnevno likvidna.
(Milorad Dodik, “Lazanski direktno” 19.09.2017.)
Istinomjer je i ranije ocjenjivao Dodikove računice o zaduženosti koje nisu bile baš najtačnije. Najjednostavnije rečeno, likvidnost označava odnos između raspoloživih novčanih sredstava i pristiglih, a neizmirenih obaveza. Prema Informaciji o dugu sa stanjem do 31.12.2016. godine, koju je objavilo ministarstvo finansija RS, ukupan dug Republike Srpske iznosio je 5,44 milijarde KM. I Informacija o stanju javne zaduženosti BiH na dan 31.12.2016. godine pokazuje da je Republika Srpska imala 3,17 milijarde spoljnog i 2,27 milijarde unutrašnjeg duga. U septembru 2016. godine, javni dug iznosio je 5,41 milijardu KM, odnosno 56,66% BDP-a.
Pored postojećeg zaduženja, Vlada RS nastavlja se zaduživati putem kredita, prodaje državnih obveznica i prodajom trezorskih zapisa. Vlada RS planira nova zaduženja na Banjalučkoj berzi, putem emisije dugoročnih obveznica, i to 15 miliona KM u novembru, te 10 miliona u decembru ove godine. Do kraja godine, Vlada RS planira i zaduženje od dodatnih 38 miliona KM emisijom dugoročnih obveznica i trezorskih zapisa, nakon čega će ukupno zaduženje RS po osnovu emisije hartija od vrijednosti u 2017. godini iznositi 365 miliona KM.
Dospjela dugovanja prema građanima/kama Vlada RS ili izbjegava na sve moguće načine, ili izmiruje “na rate”, jer novca nema. U Izvještaju Glavne službe za reviziju RS o reviziji učinka u upravljanju javnim nabavkama u RS (za period od 2014. do 2016. godine), navedena su kašnjenja plaćanja obaveza prema dobavljačima od strane Vlade RS i resornih ministarstava po godinu i više, te konstatovano da je u ovom periodu institucijama upućeno na stotine urgencija za isplatu dugovanja.
Zaduženost javnih fondova također je dobro poznata. Primjera radi i Fond PIO RS:
U toku 2016. g. Fond PIO se zadužio po revolving kreditu u iznosu od 16 miliona KM u dvije tranše po 8 miliona KM (dana 16.02.2016, 16.03.2016. i 15.04.2016. g), koji nije evidentiran na primicima od zajmova uzetih od banaka, kao i na izdacima za otplatu glavnice primljenih zajmova u zemlji, zbog čega su primici i izdaci potcijenjeni u navedenom iznosu, što nije u skladu sa članom 108. stav (4) i 138. stav (3) Pravilnika o budžetskim klasifikacijama, sadržini računa i primjeni kontnog plana za korisnike prihoda budžeta Republike, opština, gradova i fondova i članovima 87. i 93. Pravilnika o računovodstvu, računovodstvenim politikama i računovodstvenim procjenama za budžetske korisnike u Republici Srpskoj.
(Izvještaj o provedenoj finansijskoj reviziji Konsolidovanog godišnjeg finansijskog izvještaja za korisnike budžeta Republike Srpske za period 01.01-31.12.2016.)
Bez naznaka novih, većih investicija, povećanja izvoza i novih zapošljavanja, teško da se može očekivati redovno servisiranje svih obaveza. Samo ove godine, RS je obavezna vratiti čak 900 miliona KM na ime duga.
Jedan od pokazatelja likvidnosti svakako je i stanje privrede, koje se, prema analizama Privredne komore RS, iz godine u godinu pogoršava. Obaveze privrede Republike Srpske za prethodnu godinu premašile su 15 milijardi KM. Privrednici iz RS su, analizirajući Akcioni plan za realizaciju Ekonomske politike RS za 2016. godinu, utvrdili da je Plan u značajnoj mjeri ostao nerealiziran i da je poslovni ambijent kako u RS tako i u BiH izuzetno loš – ukazujući, između ostalog, i na “opštu nelikvidnost”.
Općepoznato je da se zaduživanjem, odnosno dizanjem kredita ne postiže likvidnost, već upravo suprotno. Dodik, međutim, ima drugačije mišljenje i tvrdi da je dodatno zaduživanje put do “superlikvidnosti”.
Mi smo sve svoje obaveze, i to je bio uslov za MMF aranžman, te svoje obaveze mi smo ispunili. Republika Srpska je jedina u Bosni koja je ispunila te uslove. Nije to ispunila ni Federacija, ni zajednički nivo i to je onemogućilo RS da dođe 150 miliona u budžet iz programa MMF-a. 150 miliona je ozbiljan novac za nas, to nas dovodi u fazu superlikvidnosti.
(Milorad Dodik, “Lazanski direktno” 19.09.2017.)
Da Republiku Srpsku ne očekuje iznos od 150 miliona KM, čak ni ako se aktivira kreditni aranžman, za Istinomjer je potvrdio Rezidentni predstavnik MMF-a za BiH:
Potencijalna isplata za Bosnu i Hercegovinu iznosi oko 152 milijuna KM. Taj će iznos biti dodijeljen na način da dvije trećine odlaze u FBiH i jedna trećina u RS.
(Francisco Parodi, IMF Resident Representative, 19.10.2017)
Dakle, Republika Srpska zapravo može očekivati oko 50 miliona KM, ukoliko sredstva od MMF-a budu doznačena, što je značajno manje od iznosa za koji Dodik najavljuje da će joj obezbijediti “superlikvidnost”.
Na osnovu navednih, te mnogih drugih pokazatelja da je Republika Srpska ozbiljno zadužena i u stalnim problemima sa servisiranjem svojih finansijskih obaveza, Milorad Dodik, za svoju izjavu o likvidnosti RS, od Istinomjera dobija ocjenu neistinito.
(Istinomjer.ba)