Ponovo su aktuelizirane tvrdnje iz 2017. i 2018. godine da se u Sarajevu iskopavaju grobna mjesta građana Srpske nacionalnosti.
U tekstu koji su Večernje novosti objavile 09. februara 2020. godine navodi se da je “u Kantonu Sarajevo pripremljen Zakon o lokalnoj samoupravi koji će poslužiti bošnjačkoj eliti kao pravni osnov da se prekopa i uništi oko 13.000 grobnih mesta, od kojih je većina srpskih u gradu na Miljacki”.
S tim u vezi, ustvrdivši da je “očigledno da su u bošnjačkoj političkoj kuhinji odlučili da nakon proterivanja više od 100.000 Srba iz tog grada sada proteraju i mrtve”, predsjednik Ujedinjene Srpske, Nenad Stevadić je izjavio:
Ovakav zakon nije samo u sukobu sa pravom, moralom i civilizacijom, već duboko zadire u srpsko postojanje i tragove postojanje u BiH. Podsećam da je pre rata u Sarajevu živelo više od 100.000 Srba, a sada ih ima oko 2,5 odsto u odnosu na predratni broj. Vlast ništa nije uradila da se Srbi vrate već im sada i mrtve otkopavaju.
Nenad Stevandić, 09. februar 2020.
Pored toga, Stevandić je još i dodao:
Cilj je da se srpska groblja očiste i da se nakon proteranih živih Srba proteraju i mrtvi. Ovim postupkom se briše u potpunosti postojanje i trag Srba u ovom gradu.
Nenad Stevandić, 09. februar 2020.
Samo dan ranije, 08. februara 2020. godine slične tvrdnje su iznijeli i potpredsjednik Ujedinjene Srpske i poslanik u Narodnoj skupštini Republike Srpske, Kostadin Vasić, te član Odbora za pravna pitanja Ujedinjene Srpske, Dragan Dakić:
Bošnjaci pokušavaju da etnički očiste groblja sarajevska od Srba. Ujedinjena Srpska se protivi naravno tome i sve ćemo uraditi da sprečimo ovakav scenario koji ne vodi na dobro.
Kostadin Vasić, 08. februar 2020.
Ispašće da Srbi praktično nikad nisu živjeli u Sarajevu. Jer svakako smo devedesetih protjerani, a ono što je za nama ostalo i to se sad želi izbrisati.
Dragan Dakić, 08. februar 2020.
Podsjećamo da je tema iskopavanja grobnih mjesta u Sarajevu bila je aktuelna i tokom 2017. i 2018. godine kada su brojni mediji prenijeli vijest o iskopavanju srpskih grobnih mjesta u Sarajevu. O tome je portal Raskrinkavanje pisao 2018. godine, te je pomenute vijesti ocijenio kao prenošenje lažnih vijesti.
Tako je vijest o postavljanju naljepnica na gradska groblja u roku od par mjeseci prešla put od priče o neplaćenim naknadama i uspostavljanju geografske informacione evidencije grobnih mjesta, do tvrdnji da je već u toku “prekopavanje 13.000 srpskih grobova u Sarajevu”, uz podnaslove poput “Strašna mržnja” i “Ovo vodi u nove sukobe”.
Raskrinkavanje, 07. februar 2018.
Kada se u avgustu 2019. godine u javnosti pojavila informacija da je od početka 2019. do avgusta iste godine ekshumirano 139 grobnih mjesta na gradskom groblju Bare, izvršni direktor Pokopa, Asmir Hodžić istakao je “kako je riječ o grobnim mjestima koja nisu imala nikakvu oznaku, koja niko od ukopa, 40-50 godina nije održavao, te se nikada poslije rata nije pojavio niko od srodnika, komšija, prijatelja kako bi se evidentirao umrli i obnovile oznake grobnog mjesta”.
S tim u vezi, Istinomjer je kontaktirao KJKP Pokop te su dodatno pojašnjene aktivnosti u vezi pomenutih ekshumacija na groblju Bare tokom 2019. godine:
Broj od 139 ekshumacija podrazumijeva ekshumacije koje se prave iz komercijalnih razloga. Dakle riječ je o ekshumacijama na zahtjev srodnika, a radi preseljenja posmrtnih ostataka na drugo grobno mjesto, drugo groblje ili drugi grad, ili radi produbljenja grobnog mjesta. Imali smo i nekoliko ekshumacija grobnih mjesta za koja ne postoji obilježje već 40 godina, i iz razloga da vidimo da li uopće na tom grobnom mjestu ima ikakvih posmrtnih ostataka.
KJKP Pokop, 18. februar 2020.
S obzirom na to da nikakva nova uredba koja bi na bilo koji drugi način uredila ovo pitanje, važno je napomenuti da je u Kantonu Sarajevu još uvijek na snazi Odluka o uređivanju i održavanju gradskih grobalja usvojena još 1984. godine, a dopunjena 1985. i 1990. godine (Službene novine grada Sarajevo 27/84, 14/85, 13/90). Na osnovu člana 35. pomenute odluke “grobno mjesto ili grobnica može se prekopati po isteku deset godina od dana sahrane u slučaju da se grobno mjesto ili grobnica ne održava ili ne plaća naknada”, a u skladu sa članom 34. iste odluke može se “iz urbanističkih ili sanitarnih razloga odrediti iskopavanje pojedinih grobnih mjesta odnosno grobnica ili cijelog groblja i prije isteka roka počivanja”.
Tokom 2010. godine bilo je govora o usvajanju nove uredbe – Uredbe o upravljanju i održavanju grobalja i obavljanju pogrebnih djelatnosti, prema kojoj bi na identičan način bilo uređeno pitanje iskopavanja grobnih mjesta (“grobno mjesto ili grobnica može prekopati po isteku deset godina u slučaju da se grobno mjesto ili grobnica ne održava ili ne plaća godišnja naknada”), no ista nikada nije stupila na snagu.
Zakon o lokalnoj samoupravi Kantona Sarajevo, koji Stevandić spominje, je u formi Nacrta usvojen u julu 2019. godine od strane Skupštine Kantona Sarajevo. No, da bi došlo do usvajanja ovog zakona prema riječima ministrice pravde i uprave Kantona Sarajevo, Lejle Brčić “potrebno je prvo pristupiti izmjeni Ustava, zatim formirati radne grupe, a na kraju i izraditi novi Zakon o lokanoj samoupravi koji će biti u skladu sa Zakonom o principima lokalne samouprave u FBiH i Evropskom poveljom o lokalnoj samoupravi”.
Sam Nacrt Zakona o lokalnoj samoupravi Kantona Sarajevo u kontesktu grobalja bavi se samo pitanjima nadležnosti, gdje se pored ostalog predlaže da vlastite nadležnosti općina izvan teritorije Grada, ali i u sastavu Grada (član 11. i 13.) podrazumjevaju, između ostalog, i “izgradnju, upravljanje, finansiranje” lokalnih groblja, dok se u okviru vlastitih nadležnosti Grada (član 12.) podrazumjeva “upravljanje i finansiranje” gradskih groblja.
Pored toga, a suprotno tvrdnji da je “u Kantonu Sarajevo pripremljen Zakon o lokalnoj samoupravi koji će poslužiti bošnjačkoj eliti kao pravni osnov da se prekopa i uništi oko 13.000 grobnih mesta, od kojih je većina srpskih u gradu na Miljacki”, u avgustu iste godine oglasio se i Kantonalni odbor Stranke demokratske akcije Sarajevo (KO SDA). Tom prilikom KO SDA iznio je stav da je “neprihvatljiva praksa da se nakon deset godina iskopavaju i premještaju posmrtni ostaci umrlih osoba čije porodice ne plaćaju naknadu za grobna mjesta na gradskom groblju Bare u Sarajevu”. Iz KO SDA dodali su i “da bi se održavanje gradskog groblja i grobnih mjesta trebalo finansirati iz budžeta, te će zastupnici SDA u Skupštini Kantona Sarajevo pokrenuti inicijativu da se porodice u potpunosti oslobode te obaveze, i da se omogući trajan mir za preminule građane”.
Mrtvi zaslužuju mir, bez obzira da li su njihove porodice u stanju da plaćaju navedene naknade ili iz drugih razloga to ne čine.
KO SDA, 20. avgust 2019.
Ovdje je važno i istaći da isti ili slični propisi vrijede i u Republici Srpskoj ali i u susjednim državama. Tako je u Republici Srpskoj, Zakonom o grobljima i pogrebnoj djelatnosti u članu 36. određeno je da “grobno mjesto, odnosno grob koji vlasnik nije održavao ili za koji nije plaćao troškove održavanja groblja najmanje deset godina smatra se napuštenim i uprava groblja ga može ponovo prometovati”.
U Srbiji je na snazi Odluka o uređivanju i održavanju grobalja i sahranjivanju, a u pomenutoj odluci navodi se da “posmrtni ostaci sahranjenih lica počivaju u grobnom mestu najmanje 10 godina od dana sahranjivanja”, te se posmrtni ostaci prenose u zajednčku grobnicu ukoliko po isteku roka od 10 godina grob nije održavan.
U Hrvatskoj se “grob smatra napuštenim ukoliko grobna naknada nije plaćana 10 godina”.
Istinomjer je povodom informacije o iskopavanju grobnih mjesta kontaktirao i KJKP Pokop 14. februara 2020. godine. Iz ovog preduzeća, nadležnog za sahrane i upravljanje grobljima, istakli su da, iako imaju zakonski osnov za “prekopavanje grobnih mjesta nakon deset godina neplaćanja godišnje takse za održavanje grobalja”, nisu vršili prekopavanja grobnih mjesta osim u posebnim slučajevima:
Dakle, zakonsku osnovu za prekopavanje grobnih mjesta nakon deset godina neplaćanja godišnje takse za održavanje grobalja imamo, no, mi to nikada nismo učinili. Samim tim jasno je da ni na koji način ne želimo oštetiti, niti povrijediti građjane. Imamo slučajeva gdje su dugovanja na ime takse duža od 30 godina, a iznosi su milionski. No, i bez obzira na to, naše preduzeće poznato je po svojoj uslužnosti i poštovanju građana i građanskih prava, te uvijek nastojimo raditi u korist samih građana. (…) Zakonska osnova, a koja se do sada nikada nije u praksi primjenjivala, za prekopavanje grobnog mjesta nakon deset godina neplaćanja je Odluka o uređivanju i održavanju gradskih grobalja. (…) Na neke od spomenika i nišana, bili su polijepljeni letci koji pozivaju građane da se jave u naše grobne urede. Moram istaći, da ta vrsta poziva nema nikakvu vezu sa naplaćivanjem takse, vec isključivo za potrebe obnavljanja naše arhive koja je dijelom uništena. Dakle, nedostaju nam podaci o umrlim osobama i rezerviranim mjestima, a obzirom da se uveo GIS – odnosno geografski informacioni sistem, svi podaci moraju biti tačni i kompletirani. Upravo iz tog razloga, na, između 12.000 i 13.000 grobnih mjesta svih konfesija, a ponajviše muslimanskih, bile su polijepljene naljepnice sa tekstom u kojem se pozivaju vlasnici, srodnici ili oni koji se brinu o tom grobnom mjestu, da se jave, kako bi nam pomogli u implementaciji ovog za sve značajnog projekta. (…) Dakle, ne vršimo nikakva prekopavanja grobnih mjesta osim u posebnim slučajevima. Ekshumacije se vrše na zahtjev građana. Nerijetko građani žele premjestiti posmrtne ostatke umrle osobe na drugo grobno mjesto, na drugo groblje ili u sasvim drugi grad. Također, nemali je broj građana koji se odlučuju na ekshumaciju već sahranjene umrle osobe, a zbog produbljenja grobnog mjesta, kako bi se osiguralo još jedno ili dva mjesta za buduće sahranjivanje.
KJKP Pokop, 14. februar 2020.
S obzirom na navedeno činjenično stanje, Istinomjer će tvrdnju predsjednika Ujedinjene Srpske, Nenada Stevandića ocijeniti kao neistinitu.
(Istinomjer.ba)