Albanija je kandidatski status za ulazak u Evropsku uniju dobila 2014. godine, nešto više od pet godina nakon apliciranja. Bosna i Hercegovina je podnijela aplikaciju za kandidatski status za ulazak u EU dvije godine kasnije, u februaru 2016. godine, kada je većina zemalja u regionu već imala kandidatski status. Istinomjer je analizirao trenutni položaj Bosne i Hercegovine na putu ka Evropskoj uniji u odnosu na druge zemlje regiona.
Odnedavno je Bosna i Hercegovina zemlja koja najduže čeka dobijanje kandidatskog statusa za ulazak u EU u odnosu na zemlje u regionu. Podsjećamo, u Mišljenju Evropske komisije o zahtjevu Bosne i Hercegovine za članstvo u Evropskoj uniji od 29. 5. 2019. godine navedeno je 14 prioriteta koje Bosna i Hercegovina između ostalog mora ispuniti na svom putu ka članstvu u EU.
Istinomjer je u više navrata ocjenjivao tvrdnje i obećanja političkih aktera kada je riječ o realizaciji 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije, a više o tome možete čitati u člancima “Većina od 14 ključnih prioriteta iz Mišljenja EK-a nije realizirana”, “Koji su prioriteti iz Mišljenja EK prioritetniji od drugih”, “Dodik promijenio stav o ispunjavanju 14 prioriteta iz Mišljenja EK-a”, “Pokrenute aktivnosti u cilju odgovora na 14 prioriteta iz Mišljenja EK”, “BiH je ispunila samo jedan, a ne 11 prioriteta iz Mišljenja EK-a”. Istinomjer također prati i obećanje lidera HDZ-a Dragana Čovića da će do kraja juna ove godine biti ispunjeno svih 14 prioriteta iz Mišljenja Evropske komisije.
Prioriteti koje Bosna i Hercegovina mora ispuniti raspoređeni su u nekoliko oblasti: Demokratija/Funkcionisanje, Vladavina prava, Osnovna prava i Reforma javne uprave. U saopćenju Evropske komisije navodi se kako će Bosna i Hercegovina morati “temeljito poboljšati svoj zakonodavni i institucionalni okvir” kako bi se osiguralo ispunjenje ključnih prioriteta.
Evropska komisija smatra da bi se pregovori za pristupanje Bosne i Hercegovine Evropskoj uniji trebali otvoriti kada zemlja postigne potreban stepen usklađenosti s kriterijima za članstvo, a posebno sa političkim kriterijima iz Kopenhagena kojima se zahtijeva stabilnost institucija koje naročito garantiraju demokratiju i vladavinu prava.
Mišljenje Evropske komisije, 29. 5. 2019.
Do sada, u potpunosti je ispunjen samo jedan od prioriteta. Riječ je onome pod rednim brojem “3”, koji se odnosi na osiguranje pravilnog funkcionisanja Parlamentarnog odbora za stabilizaciju i pridruživanje.
Klub poslanika DF-a u Predstavničkom domu PSBiH uputio je krajem januara 2020. u parlamentarnu proceduru inicijativu kojom od Predstavničkog doma PSBiH traži da izabere svoje predstavnike u delegaciju Parlamenta BiH u Parlamentarnom odboru za stabilizaciju i pridruživanje s EU. Na sjednici Doma naroda PSBiH, održanoj 25. 6. 2020. godine, usvojen je Prijedlog odluke o imenovanju članova Parlamentarne skupštine BiH u Parlamentarni odbor za stabilizaciju i pridruživanje između Parlamentarne skupštine BiH i Evropskog parlamenta. Predstavnički dom PSBiH potvrdio je odluku Doma naroda 7. 7. 2020. Poslovnik o radu POSP-a usvojen je 22. 7. 2020.
Također, usvajanjem izmjena Izbornog zakona BiH u julu 2020. godine, dijelom je ispunjen prioritet pod rednim brojem 1, koji se odnosi na održavanje izbora u Mostaru.
Djelimično je ispunjen i prioritet pod rednim brojm 10, koji se odnosi na zabranu mučenja “ukidanjem upućivanja na smrtnu kaznu u Ustavu Republike Srpske” i “imenovanjem nacionalnog mehanizma za prevenciju mučenja i nečovječnog postupanja”. Ustavni sud BiH donio je odluku u oktobru 2019. o ukidanju dijela člana 11.Ustava RS-a, koji se odnosi na smrtnu kaznu, a objavom u “Službenom glasniku BiH” 7. 11. 2019, navedena odluka Ustavnog suda BiH stupila je na snagu.
U Mišljenju Evropske komisije navodi se da je potrebno “usvojiti revidiranu državnu strategiju za rad na predmetima ratnih zločina”, koju je Vijeće ministara usvojilo na sjednici održanoj 24. 9. 2020. godine.
Kada je riječ o zemljama u regionu, Hrvatska je prva zemlja koja je aplicirala za članstvo u Evropskoj uniji, a na dobijanje kandidatskog statusa čekala je godinu i četiri mjeseca. Nakon što je aplikacija podnesena 21. februara 2003. godine, Evropska komisija dala je u aprilu 2004. pozitivno mišljenje o aplikaciji, a kandidatski status Hrvatska je dobila dva mjeseca kasnije. Hrvatska je postala članica Evropske unije u julu 2013. godine.
Sjeverna Makedonija je aplikaciju za kandidatski status podnijela godinu kasnije, u martu 2004. godine, a Evropsko vijeće odobrilo je kandidatski status godinu i devet mjeseci kasnije (16. 12. 2005). Crna Gora je aplicirala za kandidatski status u decembru 2008. godine, a odobren je tačno dvije godine kasnije. Albanija i Srbija su aplikacije za kandidatski status podnijele 2009. godine. Srbija je na kandidatski status čekala nešto više od dvije godine (19. 12. 2009 – 1. 3. 2012), dok je Albanija kandidatski status dobila pet godina i dva mjeseca nakon aplikacije (24. 4. 2009 – 27. 6. 2014). Nakon što je podnijela aplikaciju u februaru 2016. godine, Bosna i Hercegovina, i nakon pet godina, još čeka da dobije kandidatski status.
S obzirom na do sada ispunjeno iz Mišljenja Evropske komisije i tempo kojim nadležni realiziraju prioritete iz Mišljenja Evropske komisije, očito je da Bosna i Hercegovina neće uskoro dobiti kandidatski status. Između ostalog, prioriteti iz Mišljenja EK-a podrazumijevaju i promjene Ustava i Izbornog zakona kako bi se osigurala jednakost svih građana. U vezi s tim, vlasti u Bosni i Hercegovini još uvijek nisu implementirale presudu Evropskog suda za ljudska prava u slučaju “Sejdić i Finci”, uprkos tome što je od donošenja presude prošlo više od jedanaest godina. Iako su zemlje u regionu već odavno dobile kandidatski status za članstvo u EU, pred Bosnom i Hercegovinom je još uvijek dalek put za dobijanje kandidatskog statusa.
(Istinomjer.ba)