Osim Ive Andrića i Vladimira Preloga, koji su rođeni u BiH, dobitnici Nobelove nagrade rođeni na teritoriji zemalja bivše Jugoslavije su i Leopold Ružička (Hrvatska), Friderik Pregl (Slovenija) i Majka Tereza (Sjeverna Makedonija).
Zastupnik u Predstavničkom domu Parlamenta Federacije Bosne i Hercegovine Dennis Gratz (Demokratska fronta), ujedno i ovogodišnji kandidat za načelnika Općine Centar, govorio je za Radio Sarajevo o dešavanjima u glavnom gradu BiH, pritom spominjući dobitnike Nobelove nagrade rođene u BiH.
Sarajevo je, nažalost, u vrlo lošem stanju. To je stanje koje ovaj grad ne zaslužuje. (…) Na primjer: jedina dva nobelovca iz ovog dijela Evrope bili su sarajevski đaci i stipendisti.
Dennis Gratz, 12.8.2024.
Nobelova nagrada dodjeljuje se za najveća postignuća u medicini, fizici, hemiji, književnosti, ekonomskim naukama te za mir. Nobelova nagrada dodjeljuje se od 1901. godine, pet godina nakon smrti Alfreda Nobela, švedskog hemičara koji je izumio dinamit.
Dva dobitnika Nobelove nagrade rođena su na teritoriji Bosne i Hercegovine. Ovo je priznanje 1961. godine za književnost dobio Ivo Andrić, a 1975. Vladimir Prelog za hemiju.
Iako su Andrić i Prelog, prema podacima Hrvatskog kulturnog društva “Napredak” iz Sarajeva, bili stipendisti ove organizacije, iz njihovih biografija jasno je da su kratak period formalnog obrazovanja proveli u Sarajevu.
Ivo Andrić rođen je u Travniku 1892. godine. Osnovnu školu završio je u Višegradu, gimnaziju u Sarajevu, a studirao je u Zagrebu, Beču, Krakovu i Grazu, gdje je doktorirao.
Vladimir Prelog rođen je u Sarajevu 1906. godine, a već je s devet godina preselio u Zagreb. Gimnaziju je pohađao u Zagrebu i Osijeku, a diplomirao u Pragu.
Netačna je i Gratzova tvrdnja da su Andrić i Prelog jedini dobitnici Nobelove nagrade “iz ovog dijela Evrope”. Na teritoriji zemalja bivše Jugoslavije su i Leopold Ružička (Hrvatska), Friderik Pregl (Slovenija) i Majka Tereza (Sjeverna Makedonija).
Ružička i Prelog dobili su Nobelovu nagradu za hemiju 1939, odnosno 1923. godine, dok je Majka Tereza Nobelovu nagradu za mir dobila 1979. godine.
S obzirom na sve navedeno, tvrdnju Dennisa Gratza da su Andrić i Prelog “jedina dva nobelovaca iz ovog dijela Evrope” ocjenjujemo neistinitom.
(Istinomjer.ba)