Izgradnja autoputa od Banja Luke do Doboja sa projekcijom gradnje dalje prema istoku, i od Banje Luke do Prijedora i Novog Grada

U Republici Srpskoj ne postoji “Zakon o budžetu”. Dokument kojim je propisan način planiranja i struktura budžeta jeste Zakon o budžetskom sistemu Republike Srpske, dok se izvršenje usvojenog budžeta reguliše Zakonom o izvršenju budžeta koji se svake godine usvaja zajedno sa Budžetom.

U aktuelnom mandatu Vlade RS, Zakon o budžetskom sistemu RS mijenjan je tri puta, u 2014, 2015. i 2016. godini, ali se nijedna intevencija nije odosila na planiranje kapitalnih investicija.

Izmjenama iz 2014. promijenjen je način oporezivanja određenih dobara tako da su prihodi preusmjereni na novoosnovani Fond solidarnosti dok su izmjene iz 2016. godine, vratile ove članove zakona u oblik kakav su imali prije izmjena iz 2014. Izmjene iz 2015. godine odnose se na uvođenje sistema PIO u trezorsko poslovanje, to jest prebacivanje isplate penzija iz Fonda PIO RS u Budžet RS.

Vezano za izgradnju puteva pomenutih u obećanju, tokom mandata su zabilježene sljedeće aktivnosti i rezultati:

Banja Luka – Doboj

Auto-put Banja Luka – Doboj, dužine 72 kilometra, gradi se kreditnim sredstvima Evropske banke za obnovu i razvoj i Evropske investicione banke u ukupnoj vrijednosti od 343 miliona KM. Izgradnju ovog autoputa zvaničnici Republike Srpske najavljuju godinama unazad, a ista je bila i predmet predizbornih obećanja SNSD još na Opštim izborima 2006. godine. Prema planu “Autoputeva RS” iz 2014. godine, obje dionice puta trebale su biti izgrađene do septembra 2017. godine.

Narodna skupština RS je na 2. sjednici, u februaru 2015. godine, usvojila Odluku o izmjeni i dopuni Odluke o davanju saglasnosti za izdavanje garancije Republike Srpske za kreditno zaduženje JP Autoputevi Republike Srpske kod Evropske banke za obnovu i razvoj po projektu Izgradnja auto-puta Banjaluka-Doboj (faza I), koju je predložila Vlada RS, a kojom je kredit za autoput povećan sa 150 na 180 miliona eura.

U obrazloženju razloga za donošenje ove odluke navodi se:

“Ugovor o zajmu zaključen je 26. aprila 2012. godine između Evropske banke za obnovu i razvoj i JP Autoputevi Republike Srpske na iznos od 150.000.000 evra. JP Autoputevi Republike Srpske su 24. avgusta 2012. godine zaključili Ugovor za projektovanje i izvođenje radova na izgradnji auto-puta na iznos od 180.000.000 evra (veći iznos od ukupno odobrenog kredita). Takođe, 5. septembra 2012. godine zaključili su Ugovor za konsultantske usluge inženjerske supervizije na iznos od 3.993.600 evra.

Imajući u vidu da nedostaju sredstva za finansiranje ugovorenih radova, JP Autoputevi Republike Srpske obratili su se Ministarstvu finansija zahtjevom da se zatraži od Evropske banke za obnovu i razvoj dodatni kredit u iznosu od 35.000.000 evra, što je Ministarstvo finansija i učinilo. Evropska banka za obnovu i razvoj 6. juna 2014. godine odobrila je povećanje kredita za dodatnih 35.000.000 evra.”

Prema saopštenju Ministarstva saobraćaja i veza, do 20.3.2015, završeno je dvije trećine radova na dionici Prnjavor – Doboj. Radovi na dionici Banja Luka – Prnjavor su zvanično otpočeli 1. septembra 2014. godine i trebaju biti završeni u roku od 36 mjeseci. Ministarstvo je 7.4.2015 objavilo da se insistira na pojačanom nadzoru preduzeća “Autoputevi Srpske” nad izvođačem radova konzorcijem “Integral inženjering” Laktaši i “Granit” Skoplje, s ciljem praćenja dinamike završnih radova; te da su u toku pripremni radovi za nastavak izgradnje dionice od Glamočana prema Prnjavoru.

Ministarstvo saobraćaja i veza objavilo je 6.10.2015 da je ​​Ministar saobraćaja i veza Neđo Trninić obišao  gradilište na autoputu Banja Luka – Doboj kako bi se uvjerio da je izgradnja dionice od Prnjavora do Doboja  ušla  u završnu fazu. Navedeno je da je okončano više od 80 odsto planiranih radova i asfaltirano  oko 25 kilometara puta, te da je na mostu preko rijeke Bosne u mjestu Kladari, ukupne dužine 412 metara, urađeno skoro 90 odsto planiranog posla. ​Ministar saobraćaja i veza je obišao gradilište autoputa Banja Luka – Prnjavor 29.10.2015, kada je saopšteno da su u toku pripremni radovi do početka rada na glavnom pojektu, radovi na mostu “Vrbas” i pripremni radovi na petlji Mahovljani 2.

Na šestoj sjednici NSRS usvojena je Odluka o izradi Plana parcelacije za auto-put Banja Luka – Doboj po skraćenom postupku (Službeni glasnik RS, br. 87/15, 22.10.2015). JP “Autoputevi Republike Srpske” pokrenulo je inicijativu za izradu ovog plana po skraćenom postupku zbog, kako se navodi, činjenice da su u toku 2012. godine “u opštinama Laktaši, Prnjavor, Derventa i Gradu Doboj donesene odluke o pristupanju izmjeni i dopuni Plana parcelacije i urbanističko-tehničkih uslova za izgradnju auto-puta Banja Luka – Doboj, ali do danas nisu preduzete konkretne aktivnosti propisane tim odlukama. S obzirom na to da su skupštine opština Laktaši, Prnjavor, Derventa i Doboj usvojile Plan parcelacije i urbanističko-tehnički uslovi za izgradnju auto-puta Banja Luka – Doboj,  proizlazi da nema uslova za donošenje Odluke o pristupanju izradi izmjena i dopina plana parcelacije za auto-put Banja Luka – Doboj, po skraćenoj proceduri, od Narodne skupštine Republike Srpske jer Narodna skupština nije nadležna za izmjenu tog dokumenta. S tim u vezi, podnesena inicijativa se smatra inicijativom za donošenje novog planskog dokumenta u skladu sa članom 51. stav 2. Zakona o uređenju prostora i građenju (“Službeni glasnik Republike Srpske”, broj 40/13), odnosno kao inicijativa za donošenje Odluke o pristupanju izradi Plana parcelacije za auto-put Banja Luka – Doboj, po skraćenoj proceduri propisanoj Zakonom o uređenju prostora i građenju.Cilj donošenja planskog akta je takođe usklađivanje sa Izmjenama i dopunama Prostornog plana Republike Srpske do 2025. godine (“Službeni glasnika Republike Srpske”, broj 15/15) i odredbama Zakona o uređenju prostora i građenju (“Službeni glasnika Republike Srpske”, broj 40/13), (u daljem tekstu: Zakon), posebnim propisima donesenim na osnovu Zakona, Zakonom o zaštiti prirode (“Službeni glasnika Republike Srpske”, broj 20/14) i drugim posebnim propisima.”

Dionica Prnjavor-Doboj otvorena je u septembru 2016. godine.

Na 117. sjednici (23.03.2017.) Vlada Republike Srpske upoznala se sa Inicijativom za dodatnim kreditnim zaduženjem u svrhu završetka radova na projektu izgradnje autoputa od Banja Luke do Doboja. Vlada Republike Srpske je dala saglasnost za pregovore sa Evropskom bankom za obnovu i razvoju i Evropskom investicionom bankom u cilju dodatnog kreditnog zaduženja u iznosu od 47.000.000,00 evra po Projektu izgradnje autoputa Banja Luka – Doboj. Projekat će se dodatno finansirati kreditom Evropske investicione banke u iznosu od 37.000.000,00 evra i kreditom Evropske banke za obnovu i razvoj u iznosu od 10.000.000,00 evra.

U oktobru 2017. godine puštena je u saobraćaj dionica od Mahovljana do Drugovića u dužini od 10 kilometara.

Na 156. sjednici (14.12.2017.), Vlada Republike Srpske donijela je Odluku o usvajanju Prijedloga programa javnih investicija Republike Srpske za period 2018-2020. sa ugovorenim kapitalnim investicijama u iznosu od 854,4 miliona KM. U saopštenju sa sjednice je navedeno da su u Sektoru transporta najzahtijevniji projekti iz oblasti drumskog saobraćaja završetak Izgradnje autoputa Banjaluka-Doboj (dionica Banjaluka-Prnjavor, dionica Prnjavor-Doboj) i izgradnja mosta na rijeci Savi. Kao jedan od projekata bez obezbjeđenih izvora finansiranja istaknuta je izgradnja brze ceste Sarajevo-Vardšte.

U martu 2018, Republike Srpske/BiH i Evropska investiciona banka (EIB) potpisali su Sporazum o investicionom grantu za izgradnju prekograničnog mosta preko rijeke Save kod Gradiške, vrijedan 6,8 miliona eura, te Ugovor o dodatnom zaduženju za završetak izgradnje autoputa “9. januar” Banja Luka – Doboj, vrijedan 47 miliona eura. Vlada Republike Srpske je na 173. sjednici  (19.04.2018.) donijela Odluku o davanju saglasnosti za izdavanje garancije Republike Srpske za kreditno zaduženje Javnog preduzeća Autoputevi Republike Srpske kod Evropske banke za obnovu i razvoj u iznosu od 10.000.000 eura, sa ciljem završetka radova na auto-putu Banja Luka – Doboj, odnosno dionice Prnjavor–Doboj. U julu 2018. godine, Narodna skupština RS je usvojila Zakon o posebnom postupku eksproprijacije radi izgradnje auto-puta Koridor “Pet ce” kroz Republiku Srpsku i izgradnje dionice auto-puta “9. januar” Banja Luka – Doboj.

Premijerka RS Željke Cvijanović u martu je najavila da bi autoput Banja Luka –Doboj tokom 2018. godine trebao da bude u potpunosti otvoren za saobraćaj. Prilikom obilaska radova, direktor “Autoputeva RS”, Dušan Topić, u  julu 2018 je najavio da će svi radovi na autoputu BL-Doboj biti završeni i autoput otvoren krajem avgusta. Predsjednik RS Milorad Dodik je 19.08.2018 taj rok pomjerio na kraj septembra ili početak oktobra, kada je rekao da će biti puštena u rad dionica od Hrvaćana do Prnjavora. Dodik je na samom početku mandata najavio da će ovaj autoput biti završen do januara 2017. godine.

Banja Luka – Prijedor

Ovaj autoput takođe je jedno od starih predizbornih obećanja, na čijem ispunjavanju nije bilo aktivnosti u prethodna dva mandata.

Ministarstvo saobraćaja i veza objavilo je 22.4.2015 da je potpisan memorandum o razumijevanju za prvu fazu projekta autoputa Banja Luka – Prijedor (Banja Luka – Prijedor – Novi Grad, u dužini od 80 km) između JP “Autoputevi RS” i kompanije China Shandong Economic & Technical Cooperation Group LTD (CSI).

Objavljeno je da će “Autoputevi Republike Srpske” finansirati izradu planske i studijske dokumentacije za navedeni pravac iz vlastitih sredstava, te da se pregovara sa “kineskim partnerom”, koji bi mogao obezbijediti povoljna kreditna sredstv kod kineskih banaka. O ovom projektu se ponovo razgovaralo osam mjeseci kasnije (17.12.2015), na sastanku sa predstavnicima CSI, kome su prisustvovali predsjednica Vlade Republike Srpske Željka Cvijanović, ministar saobraćaja i veza Neđo Trninić, direktor JP “Željeznice Republike Srpske” Dragan Savanović i direktor JP “Autoputevi Republike Srpske” Dušan Topić.

U decembru 2017,  potpisan je sporazum sa CSI i saopšteno da je ova kompanija zainteresovana da auto-put grade kroz koncesiju svojim sredstvima; te da naplaćuje putarinu.

Krajem maja 2018. godine, saopšteno je kuda će prolaziti trasa prve faze autoputa i rečeno da su pregovori sa CSI u završnoj fazi, kao i da je formiran pregovarački tim Vlade RS. U julu 2018, U okviru samita “16+1” u Sofiji, ministar saobraćaja i veza Republike Srpske Neđo Trninić i direktor Javnog preduzeća “Autoputevi Republike Srpske” Dušan Topić potpisali su Protokol o okončanju pregovaračkog postupka u vezi izgradnje autoputa Banja Luka – Prijedor – Novi Grad sa kompanijom CSI, čime su stvoreni uslovi za potpisivanje koncesionog ugovora, za koji je potrebno pribaviti saglasnost Komisije za koncesije RS, Vlade RS, Vlade Kine i mišljenje Pravobranilaštva. Topić je rekao da je realizacija ovog projekta predviđena u narednih pet godina, pri čemu CSI u prve dvije godine treba da izradi Glavni projekat i obezbjedi finansijska sredstva, dok Republika Srpska treba da sprovede eksproprijaciju. Naredne tri godine predviđene su za izgradnju same saobraćajnice. Prema izjavi direktora “Autoputeva RS”, vrijednost projekta je 297 miliona eura, a biće otplaćen u koncesionom periodu od 30 godina na osnovu naplate putarine.