Izuzetno mali broj slučajeva kriminala na visokom nivou bude procesuiran u BiH. Zabilježeni slučajevi sudskih procesa koji su privedeni kraju i čiji je ishod kažnjavanje odgovornih lica sporadičan je, gotovo pa je i neprimjetan.
Na posebnoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske koja je održana 21. maja 2025. godine poslanica Liste za pravdu i red Zaga Grahovac govorila je o neodgovornosti vlasti kada su u pitanju koncesioni ugovori u Republici Srpskoj. Grahovac je, govoreći o ugovorima koji su se ispostavili kao nepovoljni za Republiku Srpsku (RS), spomenula i mali broj procesuiranih predstavnika vlasti.
Međutim, žalosna je istina da u Republici Srpskoj nikada niko nije odgovarao ni za kakav kriminal koji se počinio sa pozicije vlasti.
Zaga Grahovac, 21.5.2025.
Republičko javno tužilaštvo sa sjedištem u Banjoj Luci čini nekoliko posebnih odjeljenja, od kojih su najznačajnija ona zadužena za optužbe iz oblasti opšteg, organizovanog i privrednog kriminala u RS. Organizacionu strukturu čine i šest okružnih javnih tužilaštava, čija su sjedišta u Banjoj Luci, Prijedoru, Doboju, Bijeljini, Istočnom Sarajevu i Trebinju.
Predstavnici civilnog sektora ističu da u cijeloj Bosni i Hercegovini postoji problem u efikasnosti procesuiranja kada se govori o krivičnim djelima vezanim za korupciju. Posebno su aktuelne teme poput javnog ugovaranja, javnih nabavki, ali i koncesija. Kako je u izjavi za Istinomjer navela izvršna direktorica Transparency Internationala u BiH Ivana Korajlić, zakonski okvir nije glavni problem.
Nije ovdje pitanje zakonskog okvira, dakle, iako postoje određene praznine u krivičnim zakonima što se tiče pojedinih krivičnih djela. Ali, ono što imamo ostavlja dovoljno mogućnosti da se procesuiraju odgovorni kroz krivična djela koja postoje: od zloupotrebe položaja, pa i privrednog kriminaliteta, javnih nabavki i svega ostalog. Problem je, naravno, nezavisnost pravosuđa.
Ivana Korajlić, 22.5.2025.
U NSRS je još 2016. godine usvojen Zakon o suzbijanju korupcije organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala. Članom 13. ovog zakona definisano je stvaranje posebnog odjeljenja suda koje je nadležno na cijeloj teritoriji Republike Srpske za krivična djela propisana Krivičnim zakonom Republike Srpske. Ta krivična djela, između ostalog, obuhvataju zloupotrebu službenog položaja ili ovlaštenja, i to kada je učinilac krivičnog djela službeno ili odgovorno lice izabrano ili imenovano od Narodne skupštine Republike Srpske, Vlade Republike Srpske i njenih ministarstava ili Visokog sudskog i tužilačkog vijeća.
Iako veliki broj sudskih procesa za kriminal političara u RS prođe nekažnjeno, ipak postoji nekoliko sporadičnih slučajeva gdje su funkcioneri na vlasti pravosnažno presuđeni.
Bivši ministar finansija i trezora BiH Zoran Tegeltija je prije obavljanja ove funkcije bio osuđen na uvjetnu kaznu zatvora od pet mjeseci zbog nesavjesnog rada u službi. Uprkos činjenici da je pravosnažno osuđen za krivično djelo, ministarsku funkciju obavljao je 2023. godine.
Dragoslava Topića je Kantonalni sud u Livnu proglasio krivim zbog iskorištavanja službenog položaja i pribavljanja imovinske koristi drugoj osobi, a budžetu spomenutog kantona nanio je štetu u ukupnom iznosu od 23.058 KM.
Darko Bećarević, potpredsjednik Skupštine grada Derventa i potpredsjednik SNSD-a Derventa, 2024. godine osuđen je na bezuslovnu zatvorsku kaznu dužu od šest mjeseci.
Kako je i objasnila Ivana Korajlić, obično se radi o nekim marginalizovanim slučajevima, koji nisu prikaz prave slike nezavisnosti pravosuđa.
Koliko je spremno da se suoči (pravosuđe), posebno kada govorimo o procesuiranju slučajeva koji su na visokom nivou, u kojima su umiješani visokopozicionirani dužnosnici, predstavnici vlasti i sl., gdje je, jednostavno, pravosuđe u velikoj mjeri politički instruirano, a s druge strane, ima veliki dio samocenzure. Dakle, gdje se ne ulazi u te kompleksne predmete, posebno kada se radi o osobama koje su još uvijek na vlasti, iz straha od nekih posljedica, zamjeranja i sl.
Ivana Korajlić, 22.5.2025.
Transparency International BiH prati Interaktivnu mapu procesuiranja korupcije u Bosni i Hercegovini. Prema podacima iz 2024. godine, okružna javna tužilaštva u RS zaprimila su 339 prijava, od kojih je najviše osuđujućih presuda bilo u Okružnom tužilaštvu u Doboju, njih šest od ukupno 34.
Republičko javno tužilaštvo je u 2024. godini presudilo samo dvije pravosnažne kazne zatvora za slučajeve visoke korupcije, ali i donijelo oslobađajuće presude.
Na web stranici Republičkog javnog tužilaštva, od optužnica koje su podignute protiv službenih lica sa sumnjom da su počinila krivična djela, izdvaja se optužnica protiv Milana Miličevića, načelnika Opštine Teslić, i Nikole Stokića, načelnika Odjeljenja za prostorno uređenje Opštine Teslić, iz augusta 2024. godine, te optužnica zbog zloupotrebe službenog položaja ili ovlaštenja protiv Dušana Jovanovića, v.d. pomoćnika ministra za naučnotehnološki razvoj, iz februara 2024. godine.
To potvrđuje tvrdnje Korajlić, koja smatra da se problemu korupcije pristupa selektivno.
S druge strane, selektivan je pristup, dakle, procesuiraju se osobe koje ili više nisu na vlasti, ili nisu povezane s vlasti, ili su pale u nemilost nekome, ili se radi o unutarstranačkim ili međustranačkim obračunima i slično. Dok imate pojedine političke grupacije čiji se članovi nikada ne procesuiraju ili se njihovi predmeti nikada ne dovode do kraja.
Ivana Korajlić, 22.5.2025.
Iako postoje pravni mehanizmi i zakonska rješenja za borbu protiv korupcije, ovakvim slučajevima dovoljno se ne bave ni tužilaštva ni sudovi u RS. Onda kada se to i dešava, radi se o sporadičnim slučajevima pa se može zaključiti da se borbi protiv korupcije pristupa selektivno.
(Istinomjer.ba)