Gostujući u programu Radio-televizije Bosne i Hercegovine 6.10.2023. godine, delegat u Domu naroda Parlamenta FBiH Damir Džeba (HDZ BiH) komentarisao je odluku Evropskog suda za ljudska prava (ESLJP) u predmetu “Kovačević”, pri čemu je iznio neutemeljenu tvrdnju.
Džeba je ustvrdio da je sudiji Evropskog suda za ljudska prava iz Bosne i Hercegovine Farisu Vehaboviću istekao mandat prije dvije godine te da Vehabović zastupa “radikalne, unitarističke, protuustavne stavove”. Tom prilikom Džeba je “citirao” član kojim je regulisano da sudije ESLJP ne smiju biti politički aktivni:
Članak 35. Europskog suda za ljudska prava govori o tome da niti jedan sudac Europskog suda za ljudska prava ne bi smio biti politički angažiran. Ovaj sudac, Faris Vehabović, taj gospodin već godinama daje notorne, unitarističke, radikalne, protivustavne stavove.
Damir Džeba, 6.10.2023.
Damir Džeba je u svojoj tvrdnji naveo član, ali ne i pravni akt Evropskog suda za ljudska prava na koji se poziva. Istinomjer je od Damira Džebe zatražio pojašnjenje u kojem se pravnom dokumentu nalazi spomenuti “član 35”, ali do trenutka objavljivanja ovog teksta nismo dobili odgovor.
S tim u vezi, Istinomjer je izvršio uvid u relevantne pravne propise koji regulišu rad Evropskog suda za ljudska prava i uslove pod kojim se biraju sudije, a to su Evropska konvencija o ljudskim pravima i Pravila suda.
Dijelom II Evropske konvencije o ljudskim pravima regulisani su uspostavljanje i rad Evropskog suda za ljudska prava, a ovim dijelom obuhvaćen je i član 35. Međutim, ovim članom propisano je pod kojim uslovima sud može prihvatati predmete. S druge strane, Pravilom 35. (Pravila Evropskog suda za ljudska prava) definisano je da strane na sudu predstavljaju agenti, koji mogu imati asistenciju advokata ili savjetnika.
Dakle, ni član 35. Evropske konvencije o ljudskim pravima, kao ni Pravilo 35. Pravila Evropskog suda za ljudskog prava, ne definiše da sudije Evropskog suda za ljudska prava ne mogu biti politički aktivni.
S druge strane, članom 21. Evropske konvencije o ljudskim pravima definisano je, između ostalog, da sudije moraju imati visoki moralni ugled i posjedovati kvalifikacije potrebne za obavljanje visokih sudskih funkcija, tj. biti priznati pravni stručnjaci. Stavom (4) spomenutog člana propisano je:
Tokom svog mandata sudije se ne mogu baviti poslovima koji su inkompatibilni s njihovom nezavisnošću, nepristrasnošću ili zahtjevima stalne službe; sva pitanja u vezi s primjenom ovog stava rješava Sud.
Stav (4) člana 21. Evropske konvencije o ljudskim pravima
Pored toga, Pravilom 4. Pravila Evropskog suda za ljudska prava propisano je, između ostalog, da, u skladu sa spomenutim članom 21. Konvencije, sudije tokom svog mandata ne smiju obavljati političku ili administrativnu aktivnost ili se baviti profesionalnom djelatnošću koja je nespojiva s njihovom neovisnošću ili nepristrasnošću.
Dakle, Pravilom 4. Pravila Evropskog suda za ljudska prava propisano je da sudije tokom mandata ne mogu obavljati političku aktivnost, a ne članom 35, kako je ustvrdio Džeba.
Uzimajući u obzir činjenicu da je Džeba tvrdnju o nespojivosti funkcije sudije u Evropskom sudu za ljudska prava s političkom aktivnošću iznio govoreći o radu sudije Farisa Vehabovića, Istinomjer je analizirao i biografiju spomenutog sudije Evropskog suda za ljudska prava. Na osnovu uvida u biografiju, Farisa Vehabovića nije moguće dovesti u vezu s političkim djelovanjem.
Faris Vehabović diplomirao je i položio pravosudni ispit u Sarajevu. Magistrirao je 2005. godine na Interdisciplinarnim postdiplomskim studijama Univerziteta u Sarajevu Bolonjskog univerziteta i London School of Economics, čime je stekao zvanje magistra evropskih studija.
Od 2001. do 2007. godine bio je zaposlen u Ustavnom sudu Bosne i Hercegovinu na mjestu registra Ustavnog suda. Tada je rukovodio timom od 35 viših pravnih savjetnika i stručnih saradnika Ustavnog suda BiH. Prethodno je bio zaposlen kao pravnik u Uredu ombudsmana za ljudska prava BiH.
Od 2007. do 2012. godine bio je sudija Ustavnog suda Federacije BiH, a obavljao je i funkciju potpredsjednika ovog suda. Vehabović je 2008. godine bio jedan od 14 kandidata za sudiju Ustavnog suda Bosne i Hercegovine, kada je izabran Mirsad Ćeman. Podsjećamo, Ćeman je prije izbora za sudiju Ustavnog suda bio visoki funkcioner Stranke demokratske akcije, na što se Istinomjer nedavno osvrnuo u analizi Izbor sudija Ustavnog suda BiH: Gdje prestaje stranka, počinje Ustavni sud.
Parlamentarna skupština Vijeća Evrope izabrala je Vehabovića u oktobru 2012. godine za sudiju Evropskog suda za ljudska prava, a jedan period obavljao je i funkciju potpredsjednika 4. vijeća ovog suda.
S obzirom na to da se Damir Džeba pozvao na član 35, koji ne reguliše pitanje nespojivosti funkcije sudije Ustavnog suda s političkom aktivnošću, Istinomjer njegovu tvrdnju ocjenjuje neutemeljenom.
(Istinomjer.ba)