Tokom emisije “Plenum”, emitovane na Federalnoj televiziji 5. decembra 2022, poslanik u Narodnoj skupštini Republike Srpske i predsjednik Narodne partije Srpske Darko Banjac govorio je, između ostalog, o euroatlantskim integracijama Bosne i Hercegovine, iznijevši pritom jednu neistinitu tvrdnju.
Naime, Banjac je izrazio protivljenje ulasku BiH u Evropsku uniju (EU), ustvrdivši da članstvo u EU za sobom povlači i članstvo u Sjevernoatlantskom vojnom savezu (NATO):
Suština je što je razdvajanje članstva u NATO-u i Evropskoj uniji jako teško uraditi iz jednog prostog razloga što su osnovni zahtjevi Evropske unije u budućnosti, a i sada su već, članstvo u NATO-u kako bi se ušlo u Evropsku uniju.
Darko Banjac, 5.12.2022.
Ugovorom o EU utvrđuju se uslovi (član 49) i načela (član 6. stav (1)) koje svaka zemlja koja želi postati članicom EU mora zadovoljiti. Za pristupanje je potrebno ispuniti kriterije koje je utvrdilo Evropsko vijeće u Kopenhagenu 1993. godine, a potvrdilo ih je Evropsko vijeće u Madridu 1995. godine.
Kopenhagenski kriteriji obuhvataju tri glavna uslova za članstvo u EU, od kojih nijedan nije članstvo u NATO-u:
- stabilnost institucija koje garantuju demokratiju, vladavinu prava, ljudska prava te poštivanje i zaštitu manjina
- funkcionisanje tržišne privrede i sposobnost nošenja s konkurentskim pritiscima i tržišnim zakonitostima unutar EU
- sposobnost preuzimanja obveza članstva, uključujući učinkovitu provedbu pravila, standarda i politika koje čine zakonodavstvo EU (“pravna stečevina”) te pridržavanje ciljeva političke, privredne i monetarne unije.
Kopenhagenski kriteriji, 1993.
Strategijom vanjske politike BiH 2018 – 2023. članstvo u EU određeno je kao “jedan od glavnih strateških ciljeva BiH”. U junu 2022. godine Evropsko vijeće donijelo je zaključak da je spremno dati BiH kandidatski status za članstvo EU, ali tek nakon što Evropska komisija napravi izvještaj o implementaciji 14 ključnih prioriteta iz Mišljenja ove institucije o zahtjevu BiH za članstvom u EU. U vezi s tim, Evropska komisija je 12. oktobra 2022. godine objavila Paket proširenja za 2022. godinu u kojem je data preporuka za kandidatski status Bosni i Hercegovini.
Nijedan od navedenih dokumenata, kao ni Analitički izvještaj Evropske komisije o zahtjevu BiH za članstvo u EU, ne spominje članstvo u NATO-u kao uslov za članstvo u EU, kako je Darko Banjac ustvrdio.
Da Evropska unija ne uslovljava zemlje članice pridruživanjem NATO paktu potvrđuje i činjenica da šest zemalja EU nisu članice NATO-a. Radi se o Kipru, Malti, Austriji, Irskoj, Švedskoj i Finskoj. S druge strane, nekoliko je evropskih zemalja koje su članice NATO-a, ali ne i EU, a riječ je o Islandu, Ujedinjenom Kraljevstvu, Norveškoj, Crnoj Gori, Sjevernoj Makedoniji, Albaniji i Turskoj.
Budući da NATO članstvo nije uslov za EU integracije BiH, kako je Darko Banjac izjavio, Istinomjer njegovu tvrdnju ocjenjuje neistinitom.
(Istinomjer.ba)