U svom komentaru na davanje preporuke za otvaranje pristupnih pregovora između Evropske unije i Bosne i Hercegovine, Admir Čavalić je na društvenim mrežama naveo i da je BiH gotovo 50 godina bila s druge strane Berlinskog zida. Istražili smo zbog čega se ta tvrdnja ne može okarakterisati tačnom.
Predsjednica Evropske komisije Ursula von der Leyen potvrdila je 12. marta 2024. godine da će ta institucija preporučiti otvaranje pristupnih pregovora između Evropske unije (EU) i Bosne i Hercegovine.
Jedan od onih koji su komentarisali takvu odluku bio je i zastupnik u Predstavničkom domu Parlamenta FBiH Admir Čavalić. On je na društvenim mrežama iznio svoja očekivanja, sumnje te je izrazio žaljenje zbog izostanka suštinskih reformi.
Na samom početku, Čavalić je naveo da jedan od razloga što pristupanje euroatlantskim integracijama ima posebnu težinu jeste i to što je BiH, odnosno Jugoslavija, gotovo 50 godina bila “s druge strane Berlinskog zida”.
Ulazak Bosne i Hercegovine u EU i NATO integracije je naš generacijski san. Za nas to ima posebnu težinu – državu smo krvlju sačuvali 90tih, a prethodno gotovo 50 godina bili sa druge strane Berlinskog zida.
Admir Čavalić, 12.3.2024.
Istinomjer je kontaktirao Čavalića upitom na koju je stranu Berlinskog zida mislio, jer Jugoslavija, odnosno Bosna i Hercegovina, nije bila ni na jednoj od tih strana, naravno misleći u kontekstu istočnog bloka država iza Željezne zavjese, a ne fizički.
U svom odgovoru, Čavalić je objasnio da je to posmatrao ekonomski, što nije vidljivo iz njegove objave, te da su tada sve zemlje svijeta bile ili kapitalističke ili komunističke.
Prije pada Berlinskog zida, sve zemlje svijeta su, ekonomski posmatrano, bile ili kapitalističke ili komunističke. Bivša Jugoslavija spadala je u red komunističkih zemalja, odnosno baštinila je jugoslavenski samoupravni socijalizam.
Baš kao što je Čavalić u svom odgovoru naveo, prije pada Berlinskog zida, odnosno sloma komunizma, Jugoslavija je baštinila samoupravni socijalizam. S druge strane, u zemljama istočnog bloka, pod kontrolom tadašnjeg Sovjetskog Saveza, na snazi je bila centralizovana ili planska ekonomija u kojoj je država kao vlasnik resursa kontrolisala šta se proizvodi, koliko se proizvodi i kako se vrši raspodjela.
Laički govoreći, najvažnija razlika između sovjetskog pristupa i jugoslavenskog pristupa jeste u tome što su sovjetski lideri svjesno planirali skoro svaki detalj ekonomskog života, dok je u Jugoslaviji ekonomija bila decentralizovana, a privreda i resursi bili su društveno vlasništvo s radničkim samoupravljanjem.
Da Jugoslavija nije bila dio istočnog bloka koji se nalazio iza Berlinskog zida, pokazuje i rad Svjetske banke za rekonstrukciju i razvoj iz 1970. godine u kojem je napravljena komparativna analiza učinka rasta centralne planske ekonomije u Bugarskoj, Čehoslovačkoj, Mađarskoj, Poljskoj i Rumuniji s decentralizovanom zapadnoevropskom ekonomijom u Španiji, Grčkoj, Norveškoj, Irskoj i Jugoslaviji kao jedinoj zemlji koja je razvila decentralizovani socijalistički sistem.
Za razliku od zemalja “iza Berlinskog zida”, odnosno iza Željezne zavjese, tadašnji Jugoslaveni imali su slobodu da putuju i da rade u zemljama zapadne Evrope. Nisu im bile potrebne dozvole da napuste zemlju. Državljani/ke SFR Jugoslavije mogli/e su putovati slobodno i na istok i na zapad tokom hladnog rata.
Premda Jugoslavija jeste bila socijalistička zemlja, što je u svom pojašnjenju naveo Čavalić, ipak se ne može reći čak da je i ekonomski bila “s one strane Berlinskog zida”. Život i ekonomija iza Željezne zavjese značajno su se razlikovali od one koja je u Jugoslaviji bila tokom tih nešto manje od 50 godina, prije pada Berlinskog zida i propasti komunističkog sistema. Zbog toga ćemo tvrdnju da je Jugoslavija, odnosno BiH, bila s one strane Berlinskog zida ocijeniti kao većim dijelom neistinitu.
(Istinomjer.ba)