Za osnivanje pravosudnih institucija na državnom nivou, suprotno tvrdnji predsjednika SDS-a Milana Miličevića, nije potrebna saglasnost Narodne skupštine Republike Srpske.
U svom javnom istupu objavljenom na zvaničnoj stranici SDS-a 11. marta 2024. godine, Miličević je komentarisao procese koji se u vezi s eventualnim usvajanjem zakona o sudovima BiH vode između koalicionih partnera na državnom nivou.
Izjavivši da se “zakon o sudovima, kojim se kao posebna institucija formira Apelacioni sud, ne smije usvojiti bez izjašnjenja Narodne skupštine Republike Srpske”, dodao je da je za formiranje pravosudnih organa na državnom nivou potrebna prethodna saglasnost NSRS.
Bilo kakva pravosudna instanca na nivou BiH može se formirati samo ako NSRS prethodno da saglasnost jer je, po Ustavu Republike Srpske, pravosuđe njena izvorna nadležnost.
Milan Miličević, 11.3.2024.
Podsjetivši da je predsjednik SNSD-a Milorad Dodik u više navrata izjavio da su Sud i Tužilaštvo BiH neustavni i da ih treba ukinuti, i Miličević je dodao da bi formiranje nove sudske instance na ovakav način na nivou BiH bilo neustavno.
Ustvrdio je i da se ponovo, na neustavan način, formira jedan sud, te podsjetio na zaključke NSRS da nema usvajanja evropskih zakona dok se ne riješi pitanje odlaska stranih sudija i zatvaranje OHR-a.
Kada se radi o preuzimanju nadležnosti, Ustav BiH u članu III, u dijelu Dodatne nadležnosti, predviđa da će Bosna i Hercegovina preuzeti nadležnost u onim stvarima u kojima se o tome postigne saglasnost entiteta, stvarima koje su predviđene u aneksima 5-8 Opšteg okvirnog sporazuma ili koje su potrebne za očuvanje suvereniteta, teritorijalnog integriteta, političke nezavisnosti i međunarodnog subjektiviteta Bosne i Hercegovine, a u skladu s podjelom nadležnosti među institucijama Bosne i Hercegovine”.
Dodatne institucije mogu biti uspostavljene prema potrebi za vršenje ovih nadležnosti.
Amandmanima XLVI i LVI, Ustav RS usklađen je s Ustavom BiH u dijelu koji govori o preuzimanju nadležnosti, Tako se u Amandmanu LVI kaže da “Republici pripadaju sve državne funkcije i nadležnosti osim onih koje su Ustavom BiH izričito prenesene na njene institucije”, dok Amandman XLVI precizira da je “Republika suverena u svim pitanjima, osim onih koja su, u zajedničkom interesu, Ustavom BiH utvrđena kao nadležnosti njenih institucija”.
Na osnovu dijela Ustava BiH Dodatne nadležnosti te člana IV.4.a), Ovlaštenja Parlamentarne skupštine BiH, najveće zakonodavno tijelo BiH je polovinom 2002. godine usvojilo Zakon o Sudu BiH, a u oktobru 2003. godine i Zakon o Tužilaštvu BiH, na osnovu kojih su formirani Sud i Tužilaštvo BiH.
Na osnovu člana IV.4.a) Ustava Bosne i Hercegovine, Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine na sjednici Predstavničkog doma, održanoj 13. oktobra 2003. godine, i sjednici Doma naroda, održanoj 29. oktobra 2003. godine, usvojila je Zakon o Tužilaštvu BiH.
Prethodno, oba zakona nametnula su tadašnji visoki predstavnici u BiH Wolfgang Petritsch, odnosno Paddy Ashdown, o čemu je Istinomjer detaljno pisao ocjenjujući neistinitim tvrdnje pojedinih političkih zvaničnika u BiH da su navedene pravosudne institucije formirane bez ustavnog osnova.
Pored navedenog, a kako se podsjeća na zvaničnoj stranici Visokog sudskog i tužilačkog vijeća (VSTV), Parlamentarna skupština BiH je na sjednici Predstavničkog doma održanoj 11. maja 2004. godine i sjednici Doma naroda održanoj 21. maja 2004. godine, na osnovu člana IV. 4. a) Ustava BiH, usvojila Zakon o VSTV-u BiH, čime je osnovana i ova pravosudna institucija.
Ovim zakonom osniva se Visoko sudsko i tužilačko vijeće i regulira: njegov rad, organizacija, nadležnosti, ovlaštenja i uslovi i mandat za vršenje sudijske i tužilačke funkcije, imenovanje sudija i tužilaca, disciplinska odgovornost sudija i tužilaca, privremeno udaljenje sudija i tužilaca od vršenja dužnosti, nespojivost dužnosti sudija i tužilaca sa drugim funkcijama, prestanak mandata sudija i tužilaca i druga pitanja u vezi sa radom Visokog sudskog i tužilačkog vijeća.
U skladu s Ustavom BiH, za donošenje navedenih zakona, odnosno formiranja Suda BiH, Tužilaštva BiH i VSTV-a, potrebne su bile odluke Parlamentarne skupštine BiH, pri čemu u okviru procedura nisu bile potrebne odluke ni saglasnosti entitetskih zakonodavnih tijela.
S obzirom na odredbe Ustava BiH i Ustava RS, kao i historijat formiranja pravosudnih tijela na državnom nivou, tvrdnje Milana Miličevića da se bilo kakva pravosudna instanca na nivou BiH može formirati samo ako NSRS prethodno da saglasnost, odnosno da se potrebne odluke i zakoni na državnom nivou ne smiju usvojiti bez izjašnjenja NSRS, te da je njihovo formiranje neustavno, Istinomjer ocjenjuje neistinitim.
(Istinomjer.ba)