Dodik vs. Ivanićeva vlada: Prosječne plate tada i sada

Milorad Dodik često poredi današnje ekonomske indikatore sa onima iz perioda prije 2006. godine, kako bi dokazao uspješnost SNSD-ovih vlada u odnosu na prethodne. Jedna od posljednjih usporedbi te vrste odnosila se na vladu Mladena Ivanića, iako je Ivanić na poziciji premijera Republike Srpske bio prije 15 godina.

Dodik je rekao da je plata u Srpskoj danas duplo veća u odnosu na period kada je bila Vlada Mladena Ivanića, domaći bruto proizvod porastao je danas za 75 odsto u odnosu na taj period, te da je veći broj zaposlenih. (Nezavisne novine, 11.02.2016)

Vlada Mladena Ivanića trajala je od 16.1.2001. do 17.1. 2003. godine. Od tada do danas, ekonomski indikatori su se postupno mijenjali iz godine u godinu, sa generalnom tendencijom rasta, kako u iznosu BDP-a i prosječnih plata, tako i u visini cijena i troškova života. Zanemarimo li činjenicu da je Ivanićev mandat trajao svega dvije godine, dok je SNSD kontinuirano na vlasti u posljednjih deset godina, poređenje apsolutnih vrijednosti današnjih ekonomskih indikatora sa onima od prije 13-15 godina stoga nema previše smisla. Ono što se, ipak, da porediti, jesu stope rasta ovih vrijednosti, na osnovu kojih se može zaključiti kakvi su bili trendovi u različitim mandatima. Ovog puta ćemo pogledati kakav je zaista bio odnos prosječnih plata prije 15 godina u odnosu na današnje stanje.

Prosječna neto plata u Republici Srpskoj tokom dvije godine Ivanićevog mandata iznosila je 328 KM (309 KM 2001. godine i 347 KM 2002. godine). Prosječna plata u RS u januaru 2016. godine iznosila je 816 KM, što znači da je ona danas 2,5 puta veća nego tada – čak nešto više nego što je to usvtrdio Milorad Dodik. Međutim, samo ovo poređenje ne govori ništa o postignućima aktuelne vlade u odnosu na Ivanićevu. U pogledu stope rasta prosječnih plata, Ivanićev mandat zapravo je bio znatno povoljniji za građane_ke Repubike Srpske, s obzirom da je tokom dvije godine njegovog mandata prosječna neto plata u RS godišnje rasla za 12%, dok je prosječna stopa rasta plata u posljednjih deset godina bila duplo manja i iznosila 5,7% godišnje. Ukoliko se u to uračuna i prosječna plata iz januara 2016 (posljednji mjesec za koji je objavljen iznos prosječne plate), taj je procenat još manji i iznosi svega 2%.

¹Izvor: Zaposlenost, nezaposlenost i plate (Zavod za statistiku RS, 2015); *Izvor: Statistika rada, mjesečno saopštenje (Decembar 2015); **Izvor: Statistika rada, mjesečno saopštenje (Januar 2016)

U proteklih 10 godina, samo je tri puta zabilježen prosječan godišnji rast plate koji je bio isti ili veći od prosječnog rasta za vrijeme Ivanićevog mandata – 2006, 2007. i 2008. godine. Tokom ostalih sedam godina, zabilježene su znatno manje stope rasta prosječne plate, uključujući i dvije godine kada se prosječna plata u Republici Srpskoj smanjila u odnosu na prethodnu godinu (2010 i 2013), što se do tada nikada nije dogodilo.

Poređenje nominalnih iznosa prosječnih plata ne daje, međutim, cijelu sliku, jer ne uzima u obzir troškove života. Realan indeks prosječnih plata predstavlja “odnos između nominalnog indeksa prosječnih neto plata po zaposlenom i indeksa potrošačkih cijena u odgovarajućem periodu” i daje uvid u realnu vrijednost plata u odnosu na troškove života. Kada se pogledaju realni indeksi prosječnih plata, godišnja stopa rasta tokom Ivanićevog mandata bila je 7,8%, dok je tokom deset godina vlasti SNSD-a iznosila 3,9% godišnje.

Realni indeksi prosječnih plata

(Izvor: Zaposlenost, nezaposlenost i plate 2015)

Rezultati SNSD-ovih vlada još su lošiji kada se uzme u obzir da je od 2010. do 2014. godine konstantno bilježen negativan trend realnih indeksa prosječnih plata u Republici Srpskoj, što nikada ranije nije bio slučaj.

Sveukupno, iako je nominalni iznos prosječne plate u RS prije 15 godina zaista bio duplo manji nego danas, ovaj podatak sam po sebi ne znači da je platežna moć građana_ki Republike Srpske danas duplo veća, s obzirom da su zajedno sa platama rasli i troškovi života. Naprotiv, rast plata je značajno usporen u proteklih 10 godina, a bilježen je čak i njihov pad u odnosu na troškove života, što ukazuje na to da se aktuelni predsjednik Republike Srpske zapravo nema čime pohvaliti kada se rezultati rada njegove stranke uporede sa situacijom prije njenog dolaska na vlast.

(istinomjer.ba)