Ratovi na području bivše Jugoslavije 1990-ih godina nisu bili prvi sukobi nakon pada Berlinskog zida u kojima su učestvovale Sjedinjene Američke Države (SAD).
Tokom gostovanja u programu RTRS-a 6. novembra 2024. godine, ministar naučnotehnološkog razvoja i visokog obrazovanja Republike Srpske (RS) Željko Budimir izjavio je kako je prvi sukob poslije pada Berlinskog zida u koji su se umiješale SAD bio raspad Jugoslavije.
Prvi sukob poslije pada Berlinskog zida veliki u koji se miješa Amerika jeste raspad Jugoslavije, odnosno ratovi za jugoslovensko naslijeđe. Amerika ulazi, i tu se ona potvrđuje, na našem prostoru, na našu nesreću, na nesreću moga naroda, ona se na njemu potvrđuje kao hegemon.
Željko Budimir, 6.11.2024.
Berlinski zid, dug 155 kilometara, odvajao je Istočni od Zapadnog Berlina. Nadzirali su ga istočnonjemački stražari s 302 stražarska tornja, a više od 100 ljudi ubijeno je prilikom pokušaja njegovog prelaska. Zid je dugi niz godina predstavljao simbol podjele između istočnog i zapadnog bloka.
Do simboličnog “pada Berlinskog zida” došlo je 9. novembra 1989. godine, kada je glasnogovornik Istočne Njemačke Günter Schabowski najavio kako će građanima/kama ove države biti omogućeno putovanje u Zapadnu Njemačku. Nakon njegove najave, građani/ke Istočnog i Zapadnog Berlina istog su se dana okupili/e na kontrolnim točkama s obje strane zida i počeli prelaziti na drugu stranu. Slobodan prelazak građana/ki s jedne na drugu stranu Berlina i prestanak funkcije zida kao prepreke između dvaju dijelova grada simbolično se smatra “padom Berlinskog zida” i početkom procesa koji će dovesti do ujedinjenja Njemačke 11 mjeseci kasnije.
Sukobi u Socijalističkoj Federativnoj Republici Jugoslaviji započeli su 25. juna 1991, kada je Slovenija proglasila neovisnost, što je dovelo do intervencije Jugoslovenske narodne armije i takozvanog Desetodnevnog rata, u kome je JNA poražena. Nakon toga su uslijedili sukobi u drugim jugoslavenskim republikama.
Tadašnjih 16 članica NATO-a, među kojima su i SAD, u julu i decembru 1992. izrazile su spremnost da podrže mirovne aktivnosti OSCE-ove misije, kao i mirovne aktivnosti Vijeća sigurnosti Ujedinjenih naroda u bivšoj Jugoslaviji. Danas NATO čine 32 države.
NATO savez je od 1992. do 1995. godine nadzirao i provodio UN-ov embargo na oružje na jadranskom području, kontrolirao zabranu letenja iznad Bosne i Hercegovine, pružao zračnu podršku mirovnim trupama UNPROFOR-a u BiH te izvršio zračne udare na položaje Vojske Republike Srpske kako bi prekinuo opsadu Sarajeva i drugih ugroženih sigurnih područja. NATO je također 1999. godine bombardirao Srbiju usljed nemogućnosti postizanja diplomatskog rješenja sukoba na Kosovu.
Međutim, prije početka sukoba u Jugoslaviji, SAD su u sklopu koalicije država učestvovale u Zaljevskom ratu protiv Iraka. Nakon što je Irak napao i okupirao Kuvajt 2. augusta 1990. godine, koalicija zapadnih i arapskih država, zajedno sa SAD-om, 17. januara 1991. godine započela je bombardiranje Iraka, nakon čega je 24. februara 1991. uslijedila kopnena invazija. Irak se predao 28. februara 1991. godine, četiri mjeseca prije početka prvih sukoba u Jugoslaviji.
Budući da su SAD između pada Berlinskog zida i početka sukoba u Jugoslaviji učestvovale u ratu protiv Iraka, izjavu Željka Budimira ocjenjujemo kao neistinitu.
(Istinomjer.ba)