Zakon o socijalnom preduzetništvu

Krajem juna 2021. godine, Narodna skupština Republike Srpske usvojila je Nacrt zakona o društvenom preduzetništvu Republike Srpske, a 1. decembra 2021. godine usvojen je spomenuti zakon.

Obrazlažući Nacrt zakona o društvenom preduzetništvu Republike Srpske, ministar privrede i preduzetništva Vjekoslav Petričević rekao je da društveno preduzeće svoju misiju ostvaruje zapošljavanjem kategorija lica koja se teže zapošljavaju, socijalno i ekonomski isključenih, čime se pruža značajna podrška privredi, a smanjuje teret socijalnih davanja.

Na nastavku 19. redovne sjednice Narodne skupštine Republike Srpske (NSRS), 1. decembra 2021. godine usvojen je Zakon o društvenom preduzetništvu Republike Srpske, kojim se uređuju pojam, ciljevi i načela grane ekonomije, kao i uslovi i postupak za sticanje statusa društvenog preduzeća.

Pomoćnik ministra privrede i preduzetništva Rajko Lajić naveo je prilikom izlaganja da se Prijedlogom zakona regulišu vođenje registra društvenih preduzeća, zadaci i način rada Savjeta za razvoj društvenog preduzetništva, nadzor i druga pitanja od značaja za društveno preduzetništvo.

Cilj zakona je korišćenje potencijala društvenog preduzetništva radi održivog ekonomskog i društvenog rasta i razvoja Republike Srpske.

Rajko Lajić, 1.12.2021.

Iako zakon o socijalnom preduzetništvu nije donesen, u Zakonu o društvenom preduzetništvu Republike Srpske, kojeg je 1.12.2021. godine usvojila Narodna Skupština Republike Srpske, tretirano je pitanje zapošljavanja kategorija lica koja se teže zapošljavaju dok im traje navedeni status.

Tako se u navedenom zakonu društveno preduzetništvo opisuje kao “organizovana privredna djelatnost koja se zasniva na tržišnim principima, a radi ispunjavanja društvenih ciljeva, odnosno stvaranja mogućnosti za rješavanje socijalnih, zdravstvenih, kulturnih, ekonomskih, ekoloških ili drugih društvenih problema pojedinih grupa građana, uže ili šire zajednice, kao i sprečavanja nastajanja i otklanjanja posljedica društvene isključenosti i jačanja društvene solidarnosti i kohezije”.

U članu 5. Zakona kaže se da svoju društvenu misiju društveno preduzeće ostvaruje, pored ostalog, i “zapošljavanjem kategorija lica koja se teže zapošljavaju dok im traje navedeni status”, i to:

1. lica koja su nezaposlena preko tri godine, lica starija od 50 godina, djeca poginulih boraca, lica sa invaliditetom, ratni vojni invalidi i demobilisani borci, civilne žrtve rata, lica koja su bila žrtve u krivičnim postupcima, pripadnici nacionalnih manjina, trudnice i samohrani roditelji, lica sa društveno neprihvatljivim ponašanjem, žrtve zloupotrebe psihoaktivnih supstanci, žrtve nasilja u porodici, žrtve trgovine ljudima i lica u stanju socijalne potrebe zbog siromaštva, pretrpljene elementarne nepogode, ratnog stradanja, izbjeglištva, migracije, repatrijacije, smrti jednog ili više članova porodice, dugotrajnog liječenja, izdržavanja kazne, otpusta iz ustanova ili drugih nepredvidivih okolnosti,

2. ostalih lica koja su u kategoriji lica koja se teže zapošljavaju u skladu sa propisima kojim se uređuje oblast zapošljavanja.

Zakon o društvenom preduzetništvu Republike Srpske

S tim u vezi, u dijelu IV, Razlozi za donošenje Zakona, navodi se da je “u praksi društvenog preduzetništva na prostorima Balkana prisutna dilema kako engleski pojam social entrepreneurship upotrijebiti na lokalnim jezicima”.

Naime, ukoliko se koristi pojam „društveno preduzetništvo“, što bi bilo ispravno, onda se javlja problem da bi oblik organizovanja društvenog preduzetništva trebao da bude „društveno preduzeće“, koji, s obzirom na prošlost, asocira na nekadašnja društvena preduzeća, odnosno nevlasnički oblik svojine. S druge strane, izraz „socijalni“ u pravilu veže se za stanje pojedinca ili grupe koji su u ugroženom položaju, tako da bi se definisanje pojma „socijalno preduzetništvo“ moglo shvatiti isključivo kao oblik preduzetništva koji se odnosi samo na ugrožene grupe i njihove probleme, dok bi dimenzija preduzetništva koja se odnosi na rješavanje drugih društvenih problema mogla ostati izvan fokusa interesovanja.

Zakon o društvenom preduzetništvu Republike Srpske

Ekonomska opravdanost društvenog preduzetništva može da utiče na unapređenje opšte socijalne i ekonomske politike u Republici Srpskoj, navodi se, između ostalog, još u obrazloženju, te podvlači da u “društvenim preduzećima može da se zaposli veliki broj socijalno i ekonomski isključenih, čime se pruža značajna podrška privredi, a smanjuje teret socijalnih davanja”.

Kako to određuje član 7. ovog zakona, uslovi za sticanje statusa društvenog preduzeća su, pored ostalih, da je registrovano kao pravno lice, da ima sjedište na teritoriji Republike Srpske, te da u odnosu na ukupan broj zaposlenih u radnom odnosu ima najmanje 30% lica koja pripadaju kategoriji lica koja se teže zapošljavaju.