Suzbijanje korupcije

Na ​9. sjednici Vlade Republike Srpske (26.02.2015.), Vlada RS usvojila je Informaciju o Nacrtu strategije i Akcionog plana za borbu protiv korupcije u BiH za period od 2015. do 2019. godine. Vlada RS je zadužila Ministarstvo pravde da se obrati Savjetu ministara BiH sa prijedlogom da se Nacrt Strategije za borbu protiv korupcije u BiH za period 2015-2019. godine i prateći Akcioni plan za njeno sprovođenje ne usvajaju dok se o istim ne izjasne nadležna ministarstva i Vlada Republike Srpske. Vlada je zadužila Ministarstvo pravde i Ministarstvo unutrašnjih poslova da izvrše analizu Nacrta Strategije i Akcionog plana, te o istoj obavijeste Vladu Republike Srpske, Savjet ministara BiH i Agenciju za prevenciju korupcije i koordinaciju borbe protiv korupcije.

Strategija i Akcioni plan su usvojeni 7. maja 2015. godine na 6. sjednici Vijeća ministara Bosne i Hercegovine.

Na 43. sjednici održanoj 05.10.2015. godine, Vlada Republike Srpske utvrdila je Nacrt zakona o suzbijanju korupcije, organizovanog i najtežih oblika privrednog kriminala. Ovim zakonom uređuje se osnivanje, organizacija, nadležnost posebnih organizacionih jedinica tužilaštva, suda i drugih organa u Republici Srpskoj, ovlašćenja ovlašćenih službenih lica i uređuju uslovi radi efikasnog otkrivanja i krivičnog gonjenja i suđenja učiniocima krivičnih djela određenih ovim zakonom. Ovaj zakon se donosi u cilju efikasnog suzbijanja koruptivnih krivičnih djela, organizovanog kriminala, najtežih oblika privrednog kriminala i drugih krivičnih djela određenih ovim zakonom.

Prijedlog zakona utvrđen je krajem decembra 2015. godine, а Narodna skupština RS usvojila ga je 11.02.2016. godine.

Na 102. sjednici Vlade Republike Srpske (01.12.2016.) Vlada RS je utvrdila Nacrt zakona o zaštiti lica koja prijavljuju korupciju. Ovim zakonom uređuje se zaštita lica koja prijavljuju korupciju, postupak prijave korupcije, obaveze postupanja odgovornog lica i nadležnih organa u pogledu prijave i zaštite lica koja prijavljuju korupciju i druga pitanja koja su od značaja za zaštitu lica koja prijavljuju korupciju.

Predviđena su dva sistema zaštite lica koja prijavljuju korupciju i to sistem interne zaštite od odgovornog lica koje rukovodi subjektom u vezi sa čijom djelatnošću je izvršena korupcija i sistem eksterne zaštite kod suda. Pri tome, lice čija se prava štite odredbama ovog zakona ima pravo da izabere da li će tražiti internu ili eksternu zaštitu. U svakom slučaju, da bi lice koje je prijavilo korupciju, uživalo zaštitu, mora da prijavu izvrši u dobroj namjeri, te da učini vjerovatnim da je činjenje ili nečinjenje, koji su označeni kao štetna posljedica, uzročno-posljedično u vezi sa korupcijom ili radnjom prijave korupcije. S druge strane, tuženo odgovorno lice je obavezno da dokaže objektivnu opravdanost činjenja ili nečinjenja koji su u tužbi označeni kao štetna posljedica.

Također, propisana je mogućnost da sud, u izuzetno opravdanim slučajevima, izrekne mjere obezbjeđenja kojim se štite prava prijavioca, ukoliko su neophodne da bi se spriječilo ugrožavanje egzistencije, otklonila opasnost od nastupanja nenadoknadive štete ili spriječio mobing. Ovim zakonom predviđa se i aštita ne samo lica koja prijavljuju korupciju nego i sa njima povezanih lica i drugih lica koja učine vjerovatnim da trpe štetne posljedice u vezi sa prijavom korupcije.

Zakon je usvojen u Narodnoj skupštini Republike Srpske početkom jula 2017. godine.

Sredinom juna 2017. godine Narodna skupština Republike Srpske usvojila je novi Krivični zakonik RS koji spada u set antikoruptivnih zakona.

U Banjoj Luci je početkom decembra 2016. godine održana 2. sjednica Komisija za sprovođenje Strategije za borbu protiv korupcije Republike Srpske. Na sjednici je usvojen Izvještaj o do sada realizovanim mjerama iz Akcionog plana za sprovođenje Strategije za borbu protiv korupcije u Republici Srpskoj od 2013. do 2017. godine. Realizovane mjere i aktivnosti se odnose na sprečavanje sukoba interesa u institucijama u Republici Srpskoj, jačanje integriteta u javnom sektoru, zaštitu prijavljivača koruptivnog ponašanja, sprečavanje i prevenciju korupcije po oblastima koje su se u praksi pokazale kao rizične na korupciju.

Izvještaj obuhvata i pregled realizovanih mjera za sprečevanje i suzbijanje korupcije u unutrašnjim poslovima i pravosudnim insitucijama, te mjera sa ciljem ostvarivanja bolje saradnje sa nevladinim sektorom, medijima i drugim organizacijama.

Komisija za sprovođenje Strategije za borbu protiv korupcije u RS je na sjednici razmotrila Statističke podatke o radu Ministarstva unutrašnjih poslova, tužilaštava i sudova u RS u periodu od 2008. do oktobra 2016. godine, po krivičnim djelima sa koruptivnim obilježjima. Na Komisiji je predstavljen Statistički prikaz prijava sumnje na korupciju i drugih nepravilnosti u radu svih ministarstava i republičkih uprava i upravnih organizacija, upućenih od strane građana putem APK aplikacije, koje su zaprimljene u periodu od 01. septembra 2014. do 16. decembra 2016. godine. U navedenom periodu ukupno je zaprimljeno 188 prijava, od kojih je 16 osnovano i 10 djelimično osnovano, 58 neosnovanih i 37 prijava u kojima navodi prijave nisu potvrđeni.

Komisija je usvojila Odluku o određivanju subjekata koji su obavezni da izrade i usvoje plan integriteta, u skladu sa Pravilima za izradu, uvođenje i sprovođenje planova integriteta u RS. Na listi obveznika se nalaze sve institucije i javni sektor u RS, koji su raspoređeni prema prioritetima.

Ministarstvo pravde RS je Komisiji predstavilo nacrte novog Krivičnog zakona RS i Zakona o zaštiti lica koja prijavljuju korupciju u RS, čiji je cilj obezbjeđenje efikasnog mehanizma zaštite prava lica koja u dobroj namjeri prijavljuju korupciju. Prijavilac će ovim Zakonom moći da izabere na koji način će izvršiti prijavu i na osnovu toga koji vid zaštite želi. Internom prijavom prijavilac će moći da obavijesti odgovorno lice o činjenicama na osnovu kojih sumnja da je izvršena ili planirana korupcija, na radu ili u vezi sa radom subjekta kojim odgovorno lice rukovodi. Eksternom prijavom prijavilac će moći da obavještava organe unutrašnjih poslova, tužilaštvo ili organizacije civilnog društva, koje se bave zaštitom ljudskih prava i borbom protiv korupcije o činjenicama na osnovu kojih sumnja da je izvršena ili planirana korupcija.

Obavještenjem javnosti prijavilac će istupom u javnost, putem medija, upotrebom društvenih mreža na internetu ili na drugi način, moći da obavještava javnost o činjenicama na osnovu kojih sumnja da je izvršena ili planirana korupcija.

Gore navedene aktivnosti podudaraju se sa planiranim aktivnostima Ministarstva pravde RS u oblasti borbe protiv korupcije za 2016. godinu.

Sredinom novembra 2017. godine, ​Komisija za sprovođenje Strategije za borbu protiv korupcije Republike Srpske, održala je 4. sjednicu.

Članovi komisije su tom prilikom upoznali se sa Informacijom Ministarstva pravde u Vladi Republike Srpske, a koja se odnosi na evaluaciju, realizaciju i provedene aktivnosti, važeće Strategije borbe protiv korupcije  u Republici Srpskoj za period od 2013.- 2017. godina.

S tim u vezi usvojen je izvještaj o realizacija obuka javnog sektora za izradu planova integriteta, koje su se kontinuirano provodile u Republici Srpskoj.

S obzirom da je na izmaku period važeće Strategije za borbu protiv korupcije u Republici Srpskoj, posebna pažnja bila je posvećena raspravi o Nacrtu nove Strategije za borbu protiv korupcije, koja se odnosi na strateški period od 2018. – 2022. godine, a kojoj se pristupilo na bazi prethodne analize stanja u društvu, prepoznavanja slabosti kao i pojavnih oblika korupcije. Konstatovano je da se navedeni strateški dokument može uputiti Vladi Republike Srpske na razmatranje.

Komisija za sprovođenje Strategije borbe protiv korupcije utvrdila je ovom prilikom rizične oblasti, u kojima bi se trebalo djelovati, u narednom strateškom periodu.

Zaključeno je da je Ministarstvo pravde u Vladi Republike Srpske, kao koordinator antikoruptivnih aktivnosti, ostvarilo napredak pri kreiranju zakonskog okvira za efikasnu borbu protiv korupcije, ali da je potrebno da dalje razvija i jača kapacitete.

Članovi Komisije za sprovođenje Strategije za borbu protiv korupcije upoznali se ovom prilikom i sa planom organizacije obilježavanja Međunarodnog dana borbe protiv korupcije, koji se obilježava 9. decembra.

Komisije za sprovođenje Strategije za borbu protiv korupcije sastavljena od predstavnika različitih sfera društva, i djeluje kao stalno radno tijelo Vlade Republike Srpske za koordinaciju i evaluaciju sprovođenja Strategije za borbu protiv korupcije sa pripadajućim Akcionim planom.

Na 154. sjednici Vlade Republike Srpske (30.11.2017.) prihvaćena je Informaciju o realizaciji Strategije borbe protiv korupcije u Republici Srpskoj (2013-2017).

U Informaciji se navodi da je tokom izvještajnog perioda otkriveno ukupno 1.096 krivičnih djela privrednog kriminaliteta koja imaju obilježja korupcije, za koja su nadležnim tužilaštvima podnesena 682 izvještaja protiv 1.007 lica.

Od ukupnog broja ovih KD (1.096): 28,9% su KD Zloupotreba službenog položaja,  16,1% KD Pronevjera, 13,9% KD Nesavjestan rad u službi, 11% KD Poslovna prevara, 2% KD Davanje mita, 1,4% KD Primanje mita, te ostala krivična djela. Povećan je broj pokrenutih istraga na osnovu saznanja iz javnih izvora, u odnosu na period važenja prethodne strategije.

Na 154. sjednici Vlade Republike Srpske (30.11.2017.) utvrđen je Nacrt  strategije   borbe   protiv korupcije u Republici Srpskoj od  2018. do 2022. godine.

Strategija borbe protiv korupcije u Republici Srpskoj za period 2018. do 2022. godine predstavlja okvir za  nastavak  procesa borbe protiv korupcije.

Nova Strategija borbe protiv korupcije, zajedno sa Akcionim planom borbe protiv korupcije u Republici Srpskoj za naredni strateški period od 2018. do 2022. godine, identifikovala je rizične oblasti u kojima bi trebalo da se djeluje u narednom strateškom periodu, u smislu propisivanja antikoruptivnih mjera i aktivnosti.

Nacrtom strategije utvrđeni su kao strateški ciljevi: jačanje institucionalnog i pravnog  okvira za borbu protiv korupcije; efektivnije iskorišćavanje postojećih kapaciteta i unapređenje saradnje u detekciji, procesuiranju i kažnjavanju koruptivnih djela; jačanje transparentnosti i integriteta javnog sektora; adekvatno korišćenje informaciono-komunikacionih tehnologija, te podizanje svijesti građana i javnosti. Navedeni ciljevi su detaljno razrađeni, putem operativnih mjera  u Akcionom planu za sprovođenje ove strategije.

Na 174. sjednici Vlade Republike Srpske (26.04.2018.) utvrđen je Prijedlog Strategije borbe protiv korupcije u Republici Srpskoj za period od 2018. do 2022. godine.

Strategija je usvojena u Narodnoj Skupštini RS početkom jula 2018. godine.