Realizacija sporazuma poslovne zajednice i Vlade RS

Na konferenciji privrednika „Privreda Republike Srpske 2019 – 2022 godine – dijalog za budućnost” održanoj u septembru 2018. godine, istaklo se da je dosadašnji dijalog između Vlade i privrednika dao vidljive rezultate, te da se sporazumom predviđene mjere usvoje u narednom periodu. U novoj postavci Vlade RS, taj pristup je i dalje vidljiv.

Naime, na 6. sjednici Vlade RS, održanoj krajem januara, prihvaćen je prijedlog u razmatranje, primljen od strane Privredne komore RS, i okružnih privrednih sudova vezan u proces likvidacije, odnosno Izmjene i dopune Zakona o likvidacionom postupku, usvojenom u 2002. godini. Prema tim informacijama, nastavljen je konstruktivni dijalog između poslovne zajednice i Vlade RS, iako u početnoj fazi.

Na 29. sjednici Vlade RS, iz jula 2019. godine, utvrđeni su prijedlozi seta zakona koji se odnose direktno na registrovanje poslovnih subjekata, te će se od sada ukidati potreba za fizičkm kopijama dokumenata o identitetu, stanju poreskih obaveza i zaštitnoj mjeri zabrane obavljanja djelatnosti koje će se obavljati elektronskim putem. Također, registrovanje firme će se moći obavljati elektronskim putem, uz značajno smanjenje troškova. 

Vlada Republike Srpske je donijela niz mjera i subvencija s ciljem smanjenja i saniranja štete i gubitaka koji su nastali u poslovanju mnogih privrednih subjekata, kako pravnih lica tako i preduzetnika, usljed djelovanja pandemije virusa korona (COVID 19) u Republici Srpskoj od sredine marta 2020. godine. Kako se navodi, smanjenje privrednih aktivnosti posljedično stvara višestruke probleme u poslovanju, između ostalog i nelikvidnost privrednih subjekata koji usljed smanjenog obima poslovanja ne mogu da redovno izmiruju obaveze. Republika ima dužnost da iznađe načine da navedenim privrednim subjektima koji su pretrpjeli štetu i gubitke olakša poslovanje. S tim ciljem predložene su izmjene seta zakona, u smislu rasterećenja privrednih subjekata, kako bi se pomogla njihova revitalizacija, te spriječile dalje posljedice pada privrednih aktivnosti, čime se ugrožava dodatno ekonomska situacija u Republici Srpskoj.

 Vlada Republike Srpske utvrdila je na svojoj 96. sjednici i uputila u zakonodavnu proceduru tri zakona kojima se ukidaju i smanjuju neporeska davanja. To su: Prijedlog zakona o dopuni Zakona o posebnim republičkim taksama, Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o komunalnim taksama i Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o administrativnim taksama.

Prijedlogom zakona o dopuni Zakona o posebnim republičkim taksama je predloženo da se posebna republička taksa za 2021. i 2022. godinu umanjuje za 30%, odnosno 60% u odnosu na iznos koji je propisan Zakonom o posebnim republičkim taksama, dok se u 2023. godini u potpunosti ukida. Sprovođenjem reforme poreskog sistema, Vlada Republike Srpske je iskazala opredjeljenje za postepeno smanjivanje i ukidanje pomenute takse čime bi se rasteretila privreda i olakšao položaj privrednih subjekata.

Vlada Republike Srpske je uspostavila i objavila Registar poreskih i neporeskih davanja. Funkcija Registra je prepoznavanje, a posljedično i ukidanje i smanjenje neporeskih davanja sa ciljem uspostavljanja optimalnog fiskalnog opterećenja u Republici Srpskoj.

U svrhu pripreme dokumenta “Program ekonomskih reformi Republike Srpske 2022-2024” i poslovne konferencije “Izazovi i budućnost poslovanja” sredinom novembra 2021. godine održan je sastanak predstavnika Unije poslodavaca RS-a sa predsjednikom Vlade Republike Srpske Radovanom Viškovićem i saradnicima. Prema dogovoru poslodavaca i vlade RS-a Vlada RS će uvažiti prijedloge Unije poslodavaca ovo entiteta biće smanjena poreska opterećenja na rad i zbirna stopa doprinosa sa 32,8 odsto na 31 odsto. Neoporezivi dio plate će prema dogovoru koji su poslodavci napravili sa Vladom RS-a, ostati 700 KM s tim da će biti promijenjen obračun plate i od 2022. godine bi trebao biti po bruto principu. Najavljen je i niz mjera koji će smanjiti parafiskalna opterećenja na poslovanje kroz smanjenje i ukidanje komunalnih taksi i drugih neporeskih davanja, kao i formiranje centra za podršku stranim investitorima.

Početkom decembra 2020. godine Vlada Republike Srpske donijela je, na prijedlog Upravnog odbora Kompenzacionog fonda, Uredbu o postupku dodjele sredstava ugostiteljima koji pružaju uslugu smještaja, turističkim agencijama i izvođačima umjetnosti za saniranje finansijskog gubitka zbog posljedica pandemije virusa korona.  

Uredbom je predviđeno da se iz sredstava Kompenzacionog fonda Republike Srpske navedenim privrednim subjektima obezbijede novčana sredstva radi redovnog izmirivanja obaveza prema radnicima za doprinose, kao i ostalih poreskih obaveza.

Odluka o davanju saglasnosti na Plan utroška sredstava Ministarstvu privrede i preduzetništva za period 01.01 – 31.12.2020. godine, u iznosu od 8.000.000,00 KM donesena je krajem decembra 2020. godine, a navedena sredstva su namijenjena za isplatu subvencija privrednim subjektima koji su u toku 2020. godine izvršili stvarno povećanje plata radnika, te time, u skladu sa Zakonom o podsticajima u privredi Republike Srpske i ispunjenju uslova iz Pravilnika o postupku dodjele podsticaja, stekli pravo na isplatu određenih iznosa sredstava, a na osnovu prethodno donesenih rješenja od strane ministra.

​Vlada Republike Srpske donijela je na 104. sjednici, početkom januara 2021. godine, Uredbu o postupku dodjele sredstava privrednim subjektima u oblasti prevoza lica u drumskom saobraćaju za saniranje finansijskog gubitka zbog posljedica pandemije virusa korona.

Cilj donošenja ove uredbe je pružanje finansijske podrške, u periodu od 1. avgusta do 31. decembra 2020. godine, za održavanje likvidnosti privrednih subjekata koji imaju finansijski gubitak zbog posljedica pandemije virusa korona.

Postupak dodjele sredstava sprovodi Ministarstvo saobraćaja i veza.

Privrednom subjektu uplatiće se porezi i doprinosi na platu za svakog zaposlenog radnika prijavljenog na puno radno vrijeme ili preduzetniku koji nije obveznik doprinosa na osnovu radnog odnosa ili korisnik prava na penziju, u skladu sa propisima kojima je uređena oblast doprinosa i poreza na dohodak za period od 1. avgusta do 31. decembra 2020. godine.

Akcioni plan zapošljavanja u Republici Srpskoj za 2021. godinu je usklađen sa Programom ekonomskih reformi Republike Srpske u oblasti zapošljavanja i usaglašen sa nadležnim organima i institucijama, a usvojen je na 105. sjednici Vlade RS krajem januara 2021. godine.

Za realizaciju aktivnih mjera iz Akcionog plana Vlada je obezbijedila sredstva u iznosu od 12.188.000,00 KM za zapošljavanje 2.882 lica. Sredstva će biti usmjerena na realizaciju Programa finansiranja zapošljavanja i samozapošljavanja djece poginulih boraca, demobilisanih boraca i RVI, Programa zapošljavanja i samozapošljavanja ciljnih kategorija u privredi i Programa podrške privredi putem povrata uplaćenih poreza i doprinosa za novo zapošljavanje radnika.  

Početkom aprila 2021. godine Vlada RS donijela je Uredbu o postupku dodjele sredstava ugostiteljima koji pružaju uslugu smještaja, turističkim agencijama i izvođačima umjetnosti za saniranje finansijskog gubitka zbog posljedica pandemije virusa korona za period oktobar – decembar 2020. godine, čiji je pružanje podrške za održavanje likvidnosti privrednim subjektima, koji obavljaju ugostititeljsku djelatnost u objektima za smještaj, djelatnost turističke agencije i izvođačku umjetnost, a koji s obzirom na postojeću epidemiološku situaciju trpe štetne posljedice zbog smanjenja obima poslovanja.

Vlada je takođe donijela Uredbu o postupku dodjele podsticaja za direktna ulaganja kojom se uređuju predmeti projekata za direktna ulaganja, isprave za dokazivanje ispunjenosti uslova za ostvarivanje prava na podsticaj, kriterijumi za ocjenjivanje prijava i druga pitanja od značaja za postupak dodjele podsticaja za direktna ulaganja.

Cilj dodjele podsticaja je davanje podrške realizaciji projekata privrednih subjekata u svrhu: primjene nove tehnologije i unapređenja tehnoloških procesa proizvodnje, poboljšanja konkurentnosti proizvođača, podrške zapošljavanju, podrške privrednim subjektima u otežanim uslovima poslovanja koji su izazvani virusom korona i podsticanja ravnomjernog regionalnog razvoja.

Budžetom Ministarstva privrede i preduzetništva za 2021. godinu planirana su sredstava za dodjelu podsticaja u iznosu od 4.000.000 KM.

Vlada Republike Srpske usvojila je na 117. sjednici, 15.4.2021. godine, Odluku o davanju saglasnosti na plan korišćenja sredstava za podsticaje privrednim subjektima u iznosu od 4.000.000 KM, koja su planirana u budžetu Ministarstva privrede i preduzetništva za 2021. godinu.

Planom utrošaka sredstava  definisano je da pravo na podsticajna sredstva ostvaruju privredni subjekti iz nadležnosti Ministarstva privrede i preduzetništva, a riječ je o privrednim subjektima čija je pretežna (osnovna) djelatnost iz sektora C – Prerađivačka industrija.

Osim navedenog, planirano je da se iznos od  najmanje 25% od ukupno raspoloživih sredstava koristi za podsticanje realizacije investicionih projekata privrednih subjekata koji zapošljavaju do 50 radnika ili koji su ostvarili poslovni prihod u 2020. godini do 3.000.000,00 KM.

Usvojenim izmjenama Akcionog plana na 118. sjednici povećana je i vrijednost Programa zapošljavanja i samozapošljavanja ciljnih kategorija u privredi za 500.000,00, tako da je ukupna vrijednost ovog programa 4.500.000,00 KM a broj lica koji će se zaposliti se povećava sa 950 na 1.075 lica (zapošljavanje 875 kod poslodavaca i 200 lica za samozapošljavanje).

U junu 2021. godine Vlada RS takođe je donijela Odluku o davanju saglasnosti na Plan utroška sredstava za podršku razvoju privrede i poboljšanja efikasnosti poslovanja i uvođenja novih tehnologija, čime je za period od početka 2021. godine do kraja juna 2021. godine na raspolaganje stavljen iznos od 2.000.000,00 KM. Navedena sredstva su namijenjena za dodjelu podsticaja za direktna ulaganja na ime podrške realizaciji projekata privrednih subjekata, a u svrhu uvođenja novih tehnologija i unapređenja tehnoloških procesa proizvodnje.

Finansijskim planovima potrošnje za period 01.01 – 31.10.2021. godine, na poziciji Tekućeg granta podrške razvoju privrede i poboljšanja efikasnosti poslovanja i uvođenja novih tehnologija na raspolaganje je stavljen iznos od  5.000.000,00 KM, što je utvrđeno na 143. sjednici Vlade RS. 

Prijedlog zakona o društvenom preduzetništvu Republike Srpske utvrđen je početkom novembra 2021. godine, na 145. sjednici Vlade RS, a čiji je cilj korišćenje potencijala društvenog preduzetništva radi održivog ekonomskog i društvenog rasta i razvoja Republike Srpske. Zakonom je predviđeno uspostavljanje savjeta, definisanje strateškog okvira, uspostavljanje olakšica i fondova kada se za to steknu uslovi, a predviđeno je i donošenje dva pravilnika o sadržaju i obliku zahtjeva za sticanje statusa društvenog preduzeća, te o vođenju registra ovih subjekata. Ovaj zakon je usvojen u NSRS, krajem novembra 2021. godine.

Prijedlog zakona o fiskalizaciji RS Vlada ovog entiteta usvojila je početkom decembra 2021. godine, sa ciljem modernizacije sistema fiskalizacija u RS, suzbijanja sive ekonomije i efikasnijeg i detaljnijeg evidentiranja prometa robe i usluga u RS. Preliminarno je procjenjeno da će za izmjenu ovog sistema biti potrebno izdvojiti 50 miliona KM iz budžeta RS. 

Fiskalne kase koje su u upotrebi su tehnički prevaziđene i u određenom dijelu zbog tehničkih mana otežavaju i poslovanje. Novi sistem koji je predložen u tehničkom smislu neće otežavati poslovanje privrednih subjekata, a fiskalni račun iz novog sistema sadržaće `kju ar` kod čijim skeniranjem će svaki potrošač posredstvom aplikacije moći da provjeri da li je promet za koji je potrošio novac evidentiran u sistemu Republike Srpske.

Slobodanka Popović, 7.12.2021.

Popović je navela i da poreski obveznici više neće morati da podnose pisani zahtjev Poreskoj upravi da bi se fiskalizovali, čekati poreskog inspektora da bi se fiskalizovali, pečaćenje fiskalne kase, jer je to sada u tehničkom smislu nepotrebno.

Nacrt ovog zakona usvojen je u NSRS u oktobru 2021. godine, a Prijedlog u februaru 2022. godine.

Vlada Republike Srpske, početkom decembra 2021. godine, usvojila je Informaciju o primjeni Odluke o sprovođenju procesa procjene uticaja propisa u postupku izrade propisa i stanju u bazi portala „Jedinstvena kontakt tačka za poslovanje“.

Sprovođenje procesa procjene uticaja propisa u postupku izrade propisa je važan segment reforme javne uprave koji se primjenjuje u zemljama članicama Organizacije za ekonomsku saradnju i razvoj (OECD), zemljama članicama Evropske unije, kao i u zemljama u okruženju.

Do kraja 2022. godine planirano je da se ova odluka unaprijedi, posebno u dijelu proširivanja mišljenja i na podzakonske propise.

Jedinstvena kontakt tačka za poslovanja je portal koji je javnosti dostupan od septembra mjeseca 2018. godine, a dostupan je na internet adresi www.pscsrpska.vladars.net.

Svrha Kontakt tačke je da građani i poslovni subjekti na jednom mjestu, na brz i jednostavan način mogu pristupiti informacijama o pravnoj formi registracije za obavljanje konkretne privredne djelatnosti u Republici Srpskoj, kao i svim predregistracionim, odnosno postregistracionim formalnostima neophodnim za poslovanje.

Jedna od tačaka dnevnog reda 30. posebne sjednice Vlade RS, održane 6.12.2021. godine, odnosila se i na razmatranje novih mjera za ostvarivanje glavnih ciljeva Vlade. Na osnovu navedenih i identifikovanih prepreka za konkurentnost i inkluzivni rast, te na osnovu reformskih oblasti datih u Smjernicama Evropske komisije, zajedničkim socioekonomskim reformama, te prijedlozima Privredne komore Republike Srpske, Unije udruženja poslodavaca Republike Srpske i Saveza sindikata Republike Srpske, definisane su 24 strukturne mjere za predstojeći trogodišnji period, od čega je pet novih mjera. Nove mjere su: rasterećenje oporezivanja rada i smanjenje parafiskalnih opterećenja, upravljanje lokalnim razvojem i unapređivanje usluga u oblasti lokalne samouprave, prelazak industrije ka zelenoj i kružnoj ekonomiji, uspostavljanje ekonomskih instrumenata za unapređenje sistema upravljanja posebnim kategorijama otpada i digitalna transformacija industrije.

U okviru 19 preostalih mjera biće nastavljene inicijative i reformski procesi koji su započeti u prethodnom periodu, imajući u vidu da se radi o složenim i opsežnim višegodišnjim reformskim procesima, čija implementacija će doprinijeti realizaciji glavnih ciljeva politika Vlade Republike Srpske.

Na 161. sjednici Vlade RS, održane 17.3.2022. godine, razmatrana je Analiza primjene Zakona o podsticajima u privredi RS, čiji su predmet bili podsticaji za povećanje plate radnika koji su dodijeljeni u četiri obračunska perioda i obuhvataju vremenski period od 01.07.2019. godine do 30.06.2021. godine i podsticaji za direktna ulaganja koji su dodjeljeni u 2019. i u 2021. godini.

Najznačajniji efekti primjene ovog zakona ogledao se u povećanju plata za oko 32 hiljade radnika, te je na ime podsticaja isplaćen iznos od oko 22 miliona KM.

Vlada Republike Srpske utvrdila je Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o investicionim fondovima na 163. sjednici, održanoj krajem marta 2022. godine. Razlozi za donošenje izmjena i dopuna ovog zakona  sadržani su u potrebi afirmisanja alternativnih vidova finansiranja privrednih društava, kao i investicionih mogućnosti, te stvaranja povoljnijeg poslovnog ambijenata za društva za upravljanje investicionim fondovima.

Nacrtom zakona je propisano i definisanje malog Društva za upravljanje investicionim fondom, koji može upravljati imovinom koja ne prelazi prag od 5.000.000 KM, uključujući imovinu stečenu korišćenjem finansijske poluge, a koji ima blaže regulatorne i administrativne zahtjeva.

Na istoj sjednici utvrđen je i Nacrt izmjene dopune Zakona o privrednim društvima.

Prijedloge za izmjene i dopune su dala nadležna ministarstva, republičke i finansijske institucije, te predstavnici poslovne zajednice i ostale zainteresovane strane, a nakon analize dostavljenih prijedloga, utvrđeno je da je potrebno intervenisati u dijelovima zakona koji se odnose na propisivanje prava i obaveza društva sa ograničenom odgovornošću, poboljšanje zaštite prava akcionara na dividendu, uređivanje postupka spajanja privrednih društava itd.

Izmjene i dopune imaju za cilj da unaprijede procedure odlučivanja u privrednim društvima, zaštitu integriteta tržišta hartija od vrijednosti, kao i zaštitu interesa i prava članova, odnosno akcionara u privrednim društvima.

Osim navedenog, predloženim zakonskim odredbama vrši se djelimično usaglašavanje sa propisima Evropske unije iz oblasti privrednog prava, a sve u cilju unapređenja važećeg zakonskog rješenja. I prijedlog i nacrt usvojeni su krajem aprila 2022. godine u NSRS.

Početkom aprila 2022. godine Vlada RS takođe je utvrdila Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o podsticajima u privredi.

Rezultati Analize dvogodišnje primjene ovog zakona pokazali su da je potrebno izvršiti intervencije u Zakonu radi određivanja novog početnog iznosa plate radnika, usklađivanja sa novom metodologijom za obračun plata, kao i pojednostvljenja procedure za podnošenje zahtjeva za podsticaj za povećanje plate.

Izmjene ovog zakona donijele su uvođenje tzv. koncepta početnog iznosa plate, kao promjenjivog elementa u postupku dodjele podsticaja kao i preciznije propisivanje zahtjeva, koji se odnose na direktna ulaganja od posebnog značaja, a o čemu Vlada donosi odluku. Ovo propisivanje preduzima se iz razloga praktične primjene, ali i potrebe da se dodatno naglasi opredjeljenost Republike Srpske za podršku ulaganjima od posebnog značaja kojima se utiče na konkurentnost grane ili sektora ili ravnomjerni regionalni razvoj kroz veće zapošljavanje i značajnija investiciona ulaganja. Zakon je usvojen u NSRS 1.6.2022. godine.

Na 170. sjednici Vlade RS, održanoj 19.5.2022. godine utvđeni su: 

1. Prijedlog zakona o izmjeni Zakona o porezu na dohodak
   1. Analizirajući stanje u privredi, kao i podnesene Inicijative od strane Privredne komore te Unije poslodavaca, Vlada RS donijela je odluku kojom se naknada za topli obrok, ukoliko se priprema kod poslodavca ili se koriste usluge keteringa, bude oslobođena od plaćanja poreza, a da naknada toplog obroka ukoliko se isplaćuje bude tretirana identično kao plata, što ona to i jeste. 
2. Prijedlog zakona o izmjeni i dopunama Zakona o doprinosima
   1. propisana posebna minimalna osnovica doprinosa za one radnike koji su upućeni na rad u inostranstvo, i to dok traju poslovi na kojima radnik radi u inostranstvu. Izmjene imaju podsticajni karakter za konkurentnost domaćih privrednih subjekata da se sve više opredjeljuju za poslove u inostranstvu.
3. Prijedlog zakona o izmjenama i dopunama Zakona o investicionim fondovima
   1. .Razlozi za donošenje izmjena i dopuna ovog zakona  sadržani su u potrebi afirmisanja alternativnih vidova finansiranja privrednih društava, kao i investicionih mogućnosti, te stvaranja povoljnijeg poslovnog ambijenata za društva za upravljanje investicionim fondovima. Donošenjem ovog zakona obezbijediće se, u određenoj mjeri, ujednačenost domaćih propisa sa propisima Evropske unije i veći stepen povjerenja potencijalnih domaćih i stranih investitora.

Zakoni su usvojeni na 22. redovnoj sjednici NSRS. 

Vlada Republike Srpske tokom mandata, u julu 2022. godine, utvrdila je Prijedlog Zakona o izmjenama i  dopunama zakona o privrednim društvima. Izmjene i dopune zakona imaju za cilj da unaprijede procedure odlučivanja u privrednim društvima, zaštitu integriteta tržišta hartija od vrijednosti, kao i zaštitu interesa i prava članova, odnosno akcionara u privrednim društvima. Osim navedenog, predloženim zakonskim odredbama vrši se djelimično usaglašavanje sa propisima Evropske unije iz oblasti privrednog prava, kao i otklanjanje sitnijih nedostatka u važećem zakonskom rješenju.