Razvoj sistema otkupa, prerade i direktne prodaje

Strateški plan razvoja poljoprivrede i ruralnih područja Republike Srpske 2016-2020, usvojen u maju 2015. godine, predviđa podršku horizontalnom i vertikalnom grupisanju i povezivanju poljoprivrednih proizvođača u zadruge, udruženja i klastere i podršku njihovim inicijativama, odnosno projektima koji doprinose realizaciji navedenog cilja. U dokumentu se navodi takođe da je potrebno virtuelnim ukrupnjavanjem gazdinstava i grupisanjem poljoprivrednih proizvođača na ekonomskim osnovama ojačati male proizvođače koji ne mogu sami nastupati na tržištu. Kao “napredan korak udruživanja” navedeno je osnivanje klastera u kojima se istovremeno nalaze proizvođači, trgovci i prerađivači. U mandatu nisu zabilježene aktivnosti na realizaciji ovih mjera.

Slične mjere najavljene su kao podrška udruženjima uzgajivača u stočarstvu u cilju njihovog osposobljavanja kao faktora unapređenja proizvodnje u stočarstvu, “pri čemu treba težiti ka dostizanju evropskog nivoa organizovanosti u sektoru prema kom uzgajivačke organizacije i udruženja uzgajivača, vrše obilježavanje, vođenje matičnih knjiga, donose i sprovode uzgojne ciljeve i između ostalog posjeduju reprocentre, vrše kontrolu proizvodnosti, izdaju sertifikate o proizvodnosti, te druge neophodne dokumente koji se odnose na kompletan sistem selekcije i kontrole proizvodnosti u ovom sektoru”. U aktuelnom mandatu poduzimane su određene aktivnosti na realizaciji ovih mjera (vidjeti obećanje o formiranju reprocentara).

Na sjednicama Vlade RS zabilježene su sljedeće aktivnosti vezane za ovo obećanje:

Na 88. sjednici (04.12.2014.) Vlade RS u tehničkom mandatu, Vlada se upoznala sa Programom povećanja konkurentnosti i privlačenja ulaganja u lance vrijednosti mlijeka i mliječnih proizvoda, voća, povrća i prerađevina u Republici Srpskoj i zadužila je Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede da, u saradnji sa Ministarstvom za ekonomske odnose i regionalnu saradnju i Privrednom komorom Republike Srpske, kontinuirano radi na provođenju aktivnosti definisanih Programom povećanja konkurentnosti i privlačenja ulaganja u lance vrijednosti mlijeka i mliječnih proizvoda, voća, povrća i prerađevina u Republici Srpskoj. U saopštenju sa sjednice navedeno je da se Program i podaci baziraju na detaljnoj studiji konkurentnosti poljoprivrede urađene u 2013. godini, kao dio pomoći IFC‐a Ministarstvu poljoprivrede, vodoprivrede i šumarstva Republike Srpske, kojom je procijenjena trenutna konkurentnost vrijednosnih lanaca u poljoprivredi. “Rezultati studije su ukazali da su podsektori mlijeka i mliječnih proizvoda, te voća i povrća, iako najkonkurentniji u RS, rangirani kao manje konkurentni od svojih neposrednih konkurenata u regiji. Iz tog razloga, ovaj Program je fokusiran na povećanje konkurentnosti i privlačenje ulaganja u ova dva podsektora.”

Na 4. sjednici (22.01.2015.) Vlada Republike Srpske usvojila  je Informaciju o stanju na tržištu svinja u Republici Srpskoj za prvi kvartal 2015. godine i zadužila Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede da u budžetu Agencije za agrarna plaćanja za 2015. godinu obezbjedi sredstva za interventni otkup tržišnog viška svinja, u iznosu od 0,50 KM/kg.

Na 27. sjednici (29.06.2015.) Vlada Republike Srpske prihvatila je Informaciju o proizvodnji, preuzimanju i otkupu pšenice roda 2015. godine i podržala “mjere i aktivnosti koje preduzima Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede koje su usmjerene na obezbjeđenje uslova za proizvodnju i otkup pšenice, kao i drugih žitarica, a naročito:

– otkup ponuđenih količina domaće proizvodnje pšenice,

– obezbjeđenje obrtnih sredstava mlinsko-pekarskoj industriji za otkup domaćih poljoprivrednih proizvoda,

– iniciranje dijaloga između prerađivača i proizvođača u cilju definisanja uslova za otkup pšenice,

– obezbjeđenje premije za proizvedenu i prodatu merkantilnu pšenicu roda 2015. godine u iznosu 0,05 KM/kg,

– obezbjeđenje podsticaja po ha sjetvene površine pšenice (250 KM/ha),

– obezbjeđenje regresa za dizel gorivo za radove u poljoprivredi (100 l/ha).”

Zadužena je Investiciono-razvojna banka Republike Srpske da u okviru postojećih kreditnih linija i zajmova obezbijedi sredstva za otkup tržišnih viškova pšenice roda 2015. godine koja je proizvedena u Republici Srpskoj.

Vlada Republike Srpske usvojila je na 86. sjednici (11.08.2016.) Informaciju o stanju poljoprivredne proizvodnje i otkupu pšenice roda 2016. godine, te zaključila da je do kraja 2016. godine neophodno nastaviti podršku u vidu regresiranog dizel goriva i promovisati intenzivnije korištenje namjenskih kreditnih sredstava u okviru linija kredita i zajmova IRB RS za ugovaranje, proizvodnju i otkup domaćih poljoprivrednih proizvoda. Intenzivnije aktivnosi po ovom pitanju zabilježene su nakon usvajanja Mjera za ublažavanje uticaja suše na poljoprivrednu proizvodnju na 59. radno-konsultativnoj sjednici (04.09.2017.), kada je najavljeno da će biti obezbjeđeno pet miliona KM za sufinansiranje nabavke opreme za navodnjavanje, te da će Investiciono-razvojna banka Republike Srpske biti zadužena da razmotri mogućnost reprogramiranja kreditnih obaveza i produženja grejs perioda za subjekte u poljoprivredi i prehrambenoj industriji koji su korisnici direktnih plasmana IRB-a, a Vlada je sugerisala svim poslovnim bankama da revidiraju kreditne obaveze subjekata u poljoprivredi imajući u vidu tešku poljoprivrednu sezonu.

Na 129. sjednici (15.06.2017.) Vlada Republike Srpske usvojila je Informaciju o proizvodnji, preuzimanju i otkupu pšenice roda 2017. godine. U saopštenju sa sjednice je navedeno da će najmanje 20%, odnosno oko 40.000 tona pšenice, biti otkupljeno od strane mlinsko-pekarske industrije. Navedeno je da je očekivana proizvodnja pšenice roda 2017. godine  oko 187.000 tona, te da će najmanje 20% ove količine, odnosno oko 40.000 tona, biti otkupljeno od strane mlinsko-pekarske industrije. Na 130. sjednici (22.06.2017.) Vlada Republike Srpske usvojila je Informaciju o proizvodnji i otkupu mlijeka u 2017. godini. i zadužila Ministarstvo poljoprivrede, šumarstva i vodoprivrede da u saradnji sa Ministarstvom finansija predloži način obezbjeđenja dodatnih sredstava (dodatnih 540.000 KM) za povećanje premije za proizvedeno i otkupljeno sirovo mlijeko u visini od 0,01 KM/litru za period 01.07.-31.12.2017. godine u okviru budžeta Agencije za agrarna plaćanja za 2017. godinu.  

vezano za otkup i tržišne lance: dodati napomenu o robnim rezervama (videti poslanička pitanja); nekakav spisak mera usvojen na 183. sednici (jun 2018)

Na 171. sjednici Vlade Republike Srpske (05.04.2018.) je saopšteno da su obezbjeđena su namjenska sredstva IRB za ugovaranje, proizvodnju i otkup domaćih poljoprivrednih proizvoda u ukupnom iznosu od 65 miliona KM sa ciljem podrške uvezivanju primarne proizvodnje i prehrambene industrije. Na 180. sjednici (07.06.2018.), Vlada RS usvojila je Informaciju o unapređenju finansiranja otkupa domaćih poljoprivrednih proizvoda od strane prehrambeno-prerađivačkih i prometnih kapaciteta Republike Srpske. Na sjednici je zaključeno da  resorna ministarstva podnesu Informaciju Vladi Republike Srpske sa prijedlogom izmjena pravila plasmana sredstava IRB-a, s ciljem unapređenja otkupa domaćih poljoprivrednih proizvoda i uspostavljanja dugoročnijih odnosa između proizvođača, prerađivača i trgovačkih lanaca; da IRB obezbjedi sredstva za otkup domaćih poljoprivrednih proizvoda i za kapitalne investicije u poljoprivredi, pod izmijenjenim pravilima plasmana, koja će se plasirati preko posrednika, za ovogodišnje ugovaranje otkupa, tako da izlazna kamatna stopa sa maržom posrednika ne bude veća od 2,8%, sa rokovima povrata prilagođenim proizvodnim ciklusima u poljoprivredi i sa mogućnošću zanavljanja kredita; da budući korisnici kreditnih sredstava iskoriste mogućnosti koje pruža Garantni fond Republike Srpske; te da se utvrde potrebe subjekata u oblasti proizvodnje, otkupa i prerade poljoprivrednih proizvoda za obrtnim sredstvima i da se te potrebe, preko IRB-a, dostave i prema komercijalnim bankama.

Vlada Republike Srpske usvojila je na 183. sjednici (29.06.2018.) Prijedlog pravila o izmjenama i dopunama Pravila plasmana sredstava po kreditnim linijama i zajmovima, kojim se omogućava dodatno smanjenje ukupne izlazne kamatne stope prema korisnicima kredita za kapitalne investicije u poljoprivredi, sa kamatnom stopom od 3%, i za otkup domaćih poljoprivrednih proizvoda, sa kamatnom stopom od 3,3%. U saopštenju sa sjednice navedeno je da se na ovaj način doprinosi učinkovitijem povezivanju primarne proizvodnje sa prehrambeno – prerađivačkim kapacitetima i prometnicima.