Privlačenje investicija

Više je načina na koji se može uticati na povećanje domaćih i stranih investicija u BiH, a prije svega su to poreska reforma, te poboljšanje poslovne klime, odnosno ubrzanje procesa registracije firme, dobijanja građevinske dozove i priključenja na električnu energiju – pitanja po kojima je BiH najslabije rangirana na Doing Business izvještaju Svjetske Banke za 2019. godinu.

Novimenovana Vlada RS započela je sa nekim od mjera za privlačenje investicija. Na 8. sjednici, 14. februara, Vlada je utvrdila Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dobit i Nacrt zakona o izmjenama i dopunama Zakona o unutrašnjem platnom prometu. Nacrte je predložila ministrica finansija Zora Vidović. Prema njenom izjavi, navedene mjere dio su Programa ekonomskih reformi RS-a za 2019 – 2021 čiji su prioriteti podizanje konkurentnosti privrede i smanjenje sive ekonomije. 

Nacrtom zakona o izmjenama i dopunama Zakona o porezu na dobit, usvojenom na 8. sjednici Vlade RS, predviđeno je da poreska osnovica bude umanjena 100% za ulaganja u opremu i postrojenja. Drugim riječima, sredstva koja preduzeća reinvestiraju u opremu i postrojenja bila bi oslobođena oporezivanja. Usvajanje ovog zakona bi rasteretilo privredu i otvorilo mogućnost za značajan razvoj postojećih preduzeća, i kreiranje novih radnih mjesta. 

Nacrtom Zakona o unutrašnjem platnom prometu predlaže se formiranje Registra računa i fizičkih licakao jedinstvene elektronske evidencije i centralne baze podataka o otvorenim novčanim računima fizičkih lica u bankama, u skladu sa direktivama Evropske unije. Uvođenje Registra olakšalo bi poslovanje preduzećima, te unaprijedilo sprovođenje postupka prinudne naplate potraživanja za novčanim sredstvima, pruživši veću zaštitu povjeriocima.

Na 29. sjednici Vlade RS, iz jula 2019. godine, utvrđeni su prijedlozi seta zakona koji se odnose direktno na registrovanje poslovnih subjekata, te će se od sada ukidati potreba za fizičkm kopijamadokumenata o identitetu, stanju poreskih obaveza i zaštitnoj mjeri zabrane obavljanja djelatnosti koje će se obavljati elektronskim putem. Također, registrovanje firme će se moći obavljati elektronskim putem, uz značajno smanjenje troškova. 

Uz to, 28. novembra 2019, na 48. sjednici Vlade RS, utvrđen je Nacrt zakona o sporazumnom vandusdskom finansijskom restruktuiranju, što bi uveliko olakšalo stečajne procese unutar entiteta, kao i prevazilaženje poteškoća u ispunjavanju finansijskih obaveza od strane nesolventnih kompanija koje posluju na području RS. 

Na 61. sjednici Vlade RS (06.03.2020.) utvrđen je Nacrt Zakona o faktoringu. Razlozi zbog kojih je predloženo donošenje Zakona o faktoringu ogledaju se u sve većoj potrebi finansiranja obrtnih sredstava, zaštiti od kreditnog rizika, upravljanjem potraživanjem i uslugom naplate potraživanja koja može biti ostvarena putem finansijskog instrumenta faktoringa, koji sve navedeno može da omogući.  Donošenje Zakona o faktoringu trebalo da doprinese povećanju pravne sigurnosti u poslovanju ugovornih strana, što bi uticalo na povećanje investicija,

Na 76. sjednici Vlade Republike Srpske utvrđen je Nacrt programa javnih investicija Republike Srpske za period 2021-2023. godine. U periodu 2021-2023. u Republici Srpskoj ugovorene su investicije u iznosu od 871,5 miliona KM. Najveće učešće u finansiranju ugovorenih investicionih projekata u pomenutom periodu imaju ino sredstva u ukupnom iznosu od 586,6 miliona KM ili 67,3%, dok domaća sredstva po svim osnovama učestvuju u iznosu od 285,0 miliona KM ili 32,7%.

Vlada Republike Srpske utvrdila u septembru 2020. godine Nacrt zakona o slobodnim zonama Republike Srpske i uputila ga uz parlamentarnu proceduru.

Ovim zakonom trebali bi biti uređeni uslovi za osnivanje i rad slobodnih zona, djelatnosti koje se mogu obavljati u slobodnoj zoni i uslovi za njihovo obavljanje, kao i prestanak rada slobodnih zona. Osnovni razlog za donošenje Zakona o slobodnim zonama Republike Srpske je uspostavljanje i funkcionisanje slobodnih zona u Republici Srpskoj. Prema navodima Vlade RS, efikasno poslovanje slobodnih zona trebalo bi doprinijeti poboljšanju poslovnog okruženja i povećanju konkurentnosti kao osnova za privlačenje investicija.

Prema izvještaju Republičkog zavoda za statistiku o investicijama u 2019. godini, RS je zabilježila pad ukupno ostvarenih investicija za 5% u odnosu na 2018. godinu.

Na 144. sjednici Vlade RS usvojena je Strategija privlačenja stranih investicija u Republiku Srpsku  za period 2021 – 2027. godine koju je izradilo Ministarstvo privrede i preduzetništva Republike Srpske.

Kako se navodi u saopštenju Vlade RS, Strategijom su definisana tri strateška cilja među kojima su povećanje kumulativnog priliva stranih direktnih investicija u Republici Srpskoj u periodu 2021 – 2027. godine, povećanje učešće stranih direktnih investicija u BDP-u Republike Srpske i broj novoosnovanih kompanija sa inostranim kapitalom, kao i povećanje učešća stranih direktnih investicija koja su motivisana unapređenjem efikasnosti, a u skladu sa ciljevima održivog razvoja.

Prema statističkom godišnjaku za 2020. godinu, zabilježen je rast investicione aktivnosti od
9,5%. Najznačajniji doprinos rastu investicija dala su velika ulaganja u puteve i bolničke kapacitete.

Delegacija Investiciono-razvojne banke Republike Srpske /IRB/ posjetila je u junu 2022. godine Privrednu komoru Srbije u Beogradu, gdje je razgovarano o zajedničkim aktivnostima na polju promocije investicionih mogućnosti, potencijala i projekata Republike Srpske i Srbije radi privlačenja stranih investicija.

Iz IRB je saopšteno da su predstavnici Privredne komore Srbije upoznati i sa detaljima upravo završenog investicionog profila Republike Srpske i profila njenih lokalnih zajednica.

Delegacije su dogovorile aktivnosti predstavljanja investicionih mogućnosti i potencijala lokalnih zajednica iz Srpske određenim privrednim subjektima u Srbiji koji imaju interesovanja da privredne aktivnosti prošire na teritoriji Republike Srpske.

Zaključeno je da IRB i Privredna komora Srbije redovno razmjenjuju informacije na polju promocije stranih investicija i pomažu u uspostavljanju kontakata sa zainteresovanim stranim investitorima, navedeno je u saopštenju.

Iz IRB-a su naveli da je riječ o prvom u nizu događaja koji će biti organizovani radi promocije investicionih potencijala Republike Srpske.

Sredinom juna IRB će, u saradnji sa Predstavništvom Srpske u Austriji, predstaviti investicioni profil Republike Srpske i u toj zemlji, a biće organizovani i sastanci sa austrijskim privrednicima o mogućnostima ulaganja u Srpsku.

Početkom juna 2022.godine održana je BFC SEE: KONFERENCIJA “POVOLJNO POSLOVNO OKRUŽENJE I POVEĆANJE INVESTKCIJA”.

U Republici Srpskoj 12 lokalnih zajednica ima sertifikate povoljnog poslovnog okruženja – BFC, a u procesu su još četiri lokalne zajednice.

Kao dobar primjer, premijer Republike Srpske Radovan Višković je naveo opštinu Prnjavor, kojoj je Vlada bez naknade prenijela nekoliko desetina hiljada metara kvadratnih zemljišta u blizini petlje na atraktivnoj lokaciji, a oni su to iskoristili tako da su tamo doveli desetine novih investicija.

Višković je podsjetio da je Vlada Srpske, kada je kreirala Budžet i Ekonomsku politiku osnovala Direkciju za investicije, kao jednu tačku gdje će svi budući investitori imati kontakt mjesto, gdje treba da se jave i gdje im prestaje svaka obaveza, odnosno ne treba da idu od šaltera do šaltera i prikupljaju dokumenta.

„Napravljen je i registar dijaspore, da imamo registar naših ljudi van granice, koji su naša šansa za investiranje u Srpsku“, dodao je on.

Višković je napomenuo da je nedavno bio na jednom skupu u Švajcarskoj, a da će poslije ovoga ići u Grčku da se i ti ljudi animiraju.

U julu 2022. godine Investitori iz Austrije boravili su u Banjaluci gdje su nastavili sa upoznavanjem mogućnosti za investiranje u Srpsku, saopšteno je iz Investiciono–razvojne banke /IRB/ Srpske.

Ovom prilikom Gradska uprava Prijedora predstavila je svoje potencijale, uz naglasak da je Prijedor proglašen za jednu od pet najboljih mikrodestinacija za ulaganje i da je među prvim lokalnim zajednicama u Republici Srpskoj dobila BFC sertifikat povoljnog poslovnog okruženja.

 Investitori su, između ostalog, imali priliku da dobiju brošuru “Investicioni profil”, a jedan investicioni profil lokalne uprave u prosjeku sadrži 50 stranica sa svim neophodnim detaljima, prilikom čega su primijetili da je ovo prvi put da su na uvid dobili tako detaljan i sveobuhvatan materijal.

 “Ukupna baza podataka IRB-a Republike Srpske ima više od 5.000 stranica, gdje se nalazi kompletan investicioni profil cijele Republike Srpske sa svim onim što bi moglo da interesuje potencijalne investitore”, navodi se u saopštenju.

Za kraj avgusta, kako se navodi, dogovoren je sastanak predstavnika grčke firme “Aktor” sa rukovodstvom IRB-a Srpske.

 U saopštenju se dodaje da se aktivnosti Investiciono-razvojne banke po istom pitanju nastavljaju i u septembru aktivnim učešćem na Međunarodnom sajmu u Solunu gdje je planirano predstavljanje investicionih mogućnosti, potencijala i kapitalnih projekata Republike Srpske i njenih lokalnih zajednica.