Povećanje obima investicija

Za mjerljivost datog obećanja, relevantni dokumenti, pored izvještaja Vlade RS o investicijskim projektima, bili bi programi javnih investicija za periode 2018-2020, te 2019-2021, u kojima je primjetan porast ukupne vrijednosti predloženih projekata. Naime, Ministarstvo za industriju, energetiku i rudarstvo je u 2018. godini predlagalo projekte u ukupnoj vrijednosti od 476 miliona KM, dok je u 2019. godini usvjen Nacrt koji predviđa 537 miliona KM u ovom sektoru. 

10.1.2019. godine, na 3. sjednici Vlade Republike Srpske u 2019. godini, donešene su odluke o utvrđivanju uslova za odjelu koncesije za izgradnju i korištenje HE „Foča“(oko 230 miliona KM), i HE „Paunci“ (vrijednost projekta oko 250 miliona KM), za koje je i potpisan ugovor o koncesiji za izgradnju 20. februara 2019. godine u vrijednosti od 245 miliona eura. U julu, Elektroprivreda RS osnovala je kompaniju „Hidroelektrana Foča i Hidroelektrana Paunci“, zaduženo za gradnju ove dvije hidroelektrane. Prema trenutnim planovima, predviđeno je učešće Vlade RS od 49%, te Vlade Srbije od 51% na projektu.

Prema podacima Centralne banke BiH iz oktobra 2019. godine, direktne strane investicije u Bosni i Hercegovini u prvih šest mjeseci 2019. godine iznosile su 650,1 milion KM, od toga 252,8 miliona u prvom kvartalu, a ostatak u drugom kvartalu 2019. Zabilježen je pojačan priliv u odnosu na isti period prethodne godine kada je bilo zabilježeno 423,3 miliona KM. Ovo je predstavljalo povećanje od 53,6%. 

Posmatrano po komponentama, najviše investicija je realizovano u formi vlasničkih udjela koji su iznosili 304,8 miliona KM, dok su zadržane zarade iznosile 293,3 miliona KM. Najviše investicija u prvih šest mjeseci došlo je iz Rusije 265,1 milion KM, zatim Hrvatske 114,2 miliona KM te Holandije 83,1 milion KM.

Na 76. sjednici Vlade Republike Srpske utvrđen je Nacrt programa javnih investicija Republike Srpske za period 2021-2023. godine. U periodu 2021-2023 u Republici Srpskoj ugovorene su investicije u iznosu od 871,5 miliona KM. Najveće učešće u finansiranju ugovorenih investicionih projekata u pomenutom periodu imaju ino sredstva u ukupnom iznosu od 586,6 miliona KM ili 67,3%, dok domaća sredstva po svim osnovama učestvuju u iznosu od 285,0 miliona KM ili 32,7%.

Vlada Republike Srpske utvrdila u septembru 2020. godine Nacrt zakona o slobodnim zonama Republike Srpske i uputila ga uz parlamentarnu proceduru. Ovim zakonom trebali bi biti uređeni uslovi za osnivanje i rad slobodnih zona, djelatnosti koje se mogu obavljati u slobodnoj zoni i uslovi za njihovo obavljanje, kao i prestanak rada slobodnih zona. Osnovni razlog za donošenje Zakona o slobodnim zonama Republike Srpske je uspostavljanje i funkcionisanje slobodnih zona u Republici Srpskoj. Prema navodima Vlade RS, efikasno poslovanje slobodnih zona trebalo bi doprinijeti poboljšanju poslovnog okruženja i povećanju konkurentnosti kao osnova za privlačenje investicija.

Prema izvještaju Republičkog zavoda za statistiku o investicijama u 2019. godini, RS je zabilježila pad investicija od 5% u odnosu na 2018. godinu.

Prema godišnjem statističkom biltenu “Ovo je Republika Srpska” RS je u 2020. godini zabilježila rast investicija od 9,5% u odnosu na 2019. godinu. Zabilježen je rast investicija u bolničke kapacitete i djelatnosti zdravstvene zaštite.

Vlada Republike Srpske donijela je Odluku o izmjenama i dopunama Odluke o određivanju prioritetnih projekata iz Programa javnih investicija Republike Srpske za finansiranje iz Budžeta u 2021. godini, sa raspodjelom sredstava.

Na 114. sjednici Vlada Republike Srpske donijela je Odluku o izmjenama i dopunama Odluke o određivanju prioritetnih projekata iz Programa javnih investicija Republike Srpske, te je iz budžetskih sredstava za javne investicije za 2021. godinu odobrila sredstva za sufinansiranje projekta rekonstrukcije potisnog cjevovoda od pumne stanice Vrelo Prača do rezervoara Mladost i izgradnje primarne mreže fekalne kanalizacije Turističko sportskog centra Dvorišta, završetak radova na Medicinskom fakultetu u Foči i obnovu-rekonstrukciju istorijskog manastira Miloševac (Prijedor).

13.6.2021. godine predsjednik Vlade Republike Srpske Radovan Višković istaknuo je namjeru Republike Srpske da do kraja godine pokrene investicioni ciklus vrijedan nekoliko milijardi maraka.

Namjera nam je da kroz javne investicije u svim sektorima od energetike, elektroprenosa, auto-puteva, aerodoroma u Trebinju i mnogih drugih investicija koje treba da dođu, idemo u pravcu snažnog razvoja Srpske. Vlada kroz javne investicije u suštini želi da poveća i svoj BDP, da podigne ekonomsku snagu na veći nivo, jer su javne investicije motor i pokretačka snaga drugih stvari koje se vezuju za javne investicije, a to je zapošljavanje više ljudi, povećana potrošnja i prodaja robe, te će sve to uticati i na bolju ekonomsku sliku Republike Srpske.

Predsjednik Vlade RS Radovan Višković, 13.6.2021.

Kako je pojasnio, prednost javnih investicija ogleda se u mogućnosti za posao domaćih privrednih subjekata i većeg zapošljavanja, a sa druge strane dolazit će do priliva novčanih sredstava u novčane tokove u Republici Srpskoj, povećat će se javna potrošnja, doći će do rasta javnih investicija i povrata direktnih i indirektnih poreza, zbog čega će budžet Republike Srpske imati značajne benefite.

Na 126. sjednici Vlade RS utvrđen je Nacrt Programa javnih investicija 2022-2024. godina kojim su obuhvaćeni i projekti čija je realizacija počela u prethodnim godinama, a po tom osnovu je, zaključno sa 2020. godinom, utrošeno 1.239.501.801 KM (iz svih izvora finansiranja), a u 2021. godini planiralo se utrošiti 400.848.604 KM, što je za 30 miliona KM više nego je planirano Programom javnih investicija 2021-2023. godine. Najznačajniji su bili projekti iz oblasti energetike i zdravstva.

Na 144. sjednici Vlade RS usvojena je Strategija privlačenja stranih investicija u Republiku Srpsku  za period 2021 – 2027. godine koju je izradilo Ministarstvo privrede i preduzetništva Republike Srpske. Strategijom su definisana tri strateška cilja koja uključuju povećanje kumulativnog priliva stranih direktnih investicija u Republici Srpskoj u periodu 2021.-2027. godine, povećanje učešća stranih direktnih investicija u BDP-u RS i broj novoosnovanih kompanija sa inostranim kapitalom, kao i povećanje učešća stranih direktnih investicija koja su motivisana unapređenjem efikasnosti, a sve u skladu sa ciljevima održivog razvoja.

Na 148. sjednici, Vlada Republike Srpske prihvatila je Informaciju o stanju i tokovima direktnih stranih ulaganja u Republiku Srpsku i rezultatima Programa postinvesticione podrške investitorima. Ukupna strana ulaganja u Republiku Srpsku su do 31.12.2020. godine iznosila 5.551,9 miliona KM.

Prema podacima Centralne banke BiH, u 2020. godini u Republici Srpskoj su evidentirane neto strane investicije u iznosu od 285,1 milion KM. Prema preliminarnim podacima Centralne banke BiH za period januar-juni 2021. godine direktna strana ulaganja u Republiku Srpsku su iznosila su 211,00 miliona KM. Zemlje koje su u 2020. godini u Republiku Srpsku najviše ulagale su: Srbija 121,3 miliona KM, Velika Britanija 57 miliona KM, Slovenija 45,5 miliona KM, Njemačka 34,7 miliona KM i Italija 27,4 miliona KM.

Tokom 2020. godine  registrovano je 149 novih privrednih društava sa elementom stranog ulaganja, a u periodu januar-oktobar 2021. godine je osnovano 181 novo privredno društvo.

Na 30. posebnoj sjednici Vlada Republike Srpske razmatrala je i utvrdila Prijedlog Programa ekonomskih reformi za period 2022-2024. godinu, koji sadrži makro ekonomsku analizu i perspektive, te niz ključnih oblasti i mjera koje treba da se realizuju u Republici Srpskoj u predstojećem dvogodišnjem periodu. Kako je navedeno u dokumentu, projektovane stope privrednog rasta u periodu 2022–2024. godine iznosit će 4,5%, 4,3% i 4,6% respektivno, kao rezultat oporavka domaće tražnje u Republici Srpskoj, postepenog oporavka izvozne tražnje i pozitivnog efekta investicija.

Očekuje se oporavak energetskog sektora. Rast industrije omogućava veća ulaganja, kao i povećanje broja zaposlenosti, a to će uz rast ličnih primanja omogućiti rast domaće potrošnje. Planirana investiciona ulaganja bi, takođe, trebalo da doprinesu ukupnom privrednom rastu. Ključne tri oblasti na kojima će se u periodu 2022-2024. godine radit jesu povećanje zaposlenosti, posebno mladih, žena i drugih ranjivih grupa, unapređenje poslovnog okruženja i povećanje efikasnosti javnog sektora, posebno u jačanju odgovornosti javnih preduzeća.

Definisane su 24 strukturne mjere za predstojeći trogodišnji period, od čega je pet novih mjera. Nove mjere su: rasterećenje oporezivanja rada i smanjenje parafiskalnih opterećenja, upravljanje lokalnim razvojem i unapređivanje usluga u oblasti lokalne samouprave, prelazak industrije ka zelenoj i kružnoj ekonomiji, uspostavljanje ekonomskih instrumenata za unapređenje sistema upravljanja posebnim kategorijama otpada i digitalna transformacija industrije. U okviru 19 preostalih mjera bit će nastavljene inicijative i reformski procesi koji su započeti u prethodnom periodu, imajući u vidu da se radi o složenim i opsežnim višegodišnjim reformskim procesima, čija implementacija će doprinijeti realizaciji glavnih ciljeva politika Vlade Republike Srpske.

Na 149. sjednici Vlada Republike Srpske donijela je Rješenje o davanju saglasnosti za područje slobodne zone „Slobodna zona Trebinje“ i utvrđivanju opravdanosti njenog osnivanja. Postupajući u skladu sa Zakonom o slobodnim zonama Republike Srpske i shodno odredbama Pravilnika o kriterijumima za ocjenu ekonomske opravdanosti osnivanja slobodne zone, Ministarstvo privrede i preduzetništva je, izvršilo ocjenu ekonomske opravdanosti osnivanja slobodne zone „Slobodna zona Trebinje“, te utvrdilo da su ispunjeni svi propisani kriteriji za ocjenu ekonomske opravdanosti osnivanja zone. 

Planirani obim investicionih ulaganja u prve tri godine iznosit će 7.900.000 KM, što je i veći planirani iznos od onog koji se zahtijeva po Pravilniku od  3.000.000 KM.

Planom zapošljavanja u slobodnoj zoni predviđeno je da će u prve tri godine biti zaposleno najmanje 240 radnika, dok je Pravilnikom utvrđena obaveza zapošljavanja od najmanje 100 radnika u prve dvije godine njenog rada, tako da je zadovoljen i ovaj kriterijum.

Utvrđeno je da će osnivanje slobodne zone imati pozitivan uticaj na razvoj područja grada Trebinja i opština u okruženju od kojih je većina nerazvijena kao što su Nevesinje, Gacko, Bileća, Ljubinje i Berkovići.

Utvrđen je i plan transfera savremenih tehnologija, a zadovoljen je i kriterij o vrijednosti robe koja se planira izvesti iz slobodne zone, tj. roba koja se proizvede u slobodnoj zoni u najvećoj mjeri će biti namijenjena za izvoz i značajno premašiti 50% od ukupne vrijednosti proizvedene robe u periodu od 12 mjeseci. 

Na 174. sjednici, usvojen je Nacrt Programa javnih investicija Republike Srpske za period 2023-2025. godine koji sadrži informacije o investicionim projektima za koje su obezbijeđena sredstva i čija je realizacija u toku ili treba da počne, kao i o projektima koje su nadležna ministarstva/institucije iskazale kao prioritetne, ali za čiju realizaciju u momentu izrade dokumenta nisu obezbijeđena finansijska sredstva. Ukupna vrijednost svih kandidovanih projekata ministarstava/institucija iznosi 6,6 milijardi KM.

U periodu 2023-2025. godine u Republici Srpskoj ugovorene su investicije u iznosu od 1.669,8 miliona KM (milijardu 669 miliona) – projekti u implementaciji. Analiza sektorske strukture investicija u implementaciji u periodu 2023-2025. godine (prema resornoj nadležnosti za projekte) pokazuje da su najveće investicije u sektore energetike, saobraćaja, zdravstva, poljoprivrede i unutrašnjih poslova (93,99% ukupnih investicija).

Kao prioritetne potrebe bez obezbijeđenih izvora finansiranja, iskazane su dodatne investicije u iznosu od  2,1 milijardi KM (kandidovani projekti) od čega su u periodu 2023-2025. planirana ulaganja od 1,9 milijardi KM. Od prioritetnih projekata bez obezbijeđenih izvora finansiranja najzahtjevniji projekti su iz oblasti saobraćaja i veza, energetike i zdravstva.

Na 177. sjednici Vlade Republike Srpske, usvojena je Odluka o izmjenama i dopunama Odluke o određivanju prioritetnih projekata iz Programa javnih investicija, a na osnovu koje se iz Budžeta Republike Srpske u 2022. godini finansiraju i sufinansiraju projekti u iznosu od 239 miliona KM. 

Na osnovu ove odluke, planirana je finansijska podrška za sanaciju i adaptaciju objekta “Mali dom” u Palama, u vrijednosti 250.000 KM, izgradnju gradske tržnice u Rogatici, u vrijednosti 350.000 KM, te proširenje smještajnih kapaciteta u JPU Dječiji vrtić “Bambi”, u Rogatici, u vrijednost 150.000 KM.

Prema riječima ministrice finansija Republike Srpske Zore Vidović, Vlada RS je direktno usmjerila 220 miliona KM prema različitim kategorijama građana, od čega će dodatnih 90 miliona KM biti usmjereno za investicije, uz postojećih 150 miliona KM iz budžeta.

Kako je naglasila, zbog očekivanog rasta prihoda planira se još jedan rebalans budžeta krajem godine, pri čemu će biti ostvareni zacrtani ciljevi, jer ih ohrabruje povećan rast proizvodnje, izvoza i plata u javnom i privatnom sektoru. Kako je navela, realan rast BDP-a RS-a u prva tri mjeseca je 3,2 posto, što je odlično, ali ove godine je planiran rast od 3,5 posto uz procjenu da će to biti ostvareno.

Ministrica je naglasila da Republika Srpska stranim investitorima omogućava povoljne uslove za poslovanje kada je riječ o porezu i jeftinoj struji, te da očekuje realizaciju projekta izgradnje značajnih hidroelektra na Drini, puteva i auto-puteva u Republici Srpskoj.