Podrška poljoprivrednoj proizvodnji

Vlada Republike Srpske usvojila je prijedlog za Strateški plan razvoja poljoprivrede i ruralnih područja Republike Srpske 2016-2020 u maju 2015. godine. Prema ovom planu, budžetska izdvajanja za poljoprivredu u ovom periodu trebala bi iznositi 6% budžeta, to jest porasti sa 94.584.000 KM u 2016. godini na 114.584.000 KM u 2020. godini. Nijedna od projekcija datih u strateškom planu do sada nije ostvarena. Nominalni iznos subvencija za poljoprivredu ostao je 60.000.000 KM godišnje, dok se njegov procentualni udio u budžetu smanjio sa 3,7% u 2015. godini na 2,6% u 2018. godini.

Budžetska sredstva planirana za subvencije razvoja poljoprivrede i sela u 2015. godini iznosila su 60.000.000 KM i činila su 3,7% ukupnih budžetskih prihoda (1.588.613.000 KM) u Budžetu RS za 2015. godinu. U Budžetu RS za 2016. godinu, za ovu stavku planiran je isti iznos, dok su budžetski prihodi porasli na 1.653.127.000 KM, te se procentualno učešće sredstava za subvencije u poljoprivredi smanjilo na 3,6%.

U prijedlogu Budžeta za 2017. godinu takođe je predviđen iznos od 60.000.000 KM za razvoj poljoprivrede i sela, što iznosi 2,3% od ukupno 2.591.065.300 KM budžetskih prihoda. Udruženja poljoprivrednika su, tokom pregovora sa Vladom RS o prijedlogu budžeta za 2017. godinu, iznijela stav da ovaj iznos podsticaja nije dovoljan da bi proizvodnja bila konkurentna, naročito kada se uzme u obzir stupanje na snagu Sporazuma o stabilizaciji i pridruživanju sa EU, za koji smatraju da će se dodatno oslabiti njihovu poziciju na tržištu. Poljoprivrednici su tražili da se podsticaji planiraju u visini od 6% budžeta.

U prijedlogu Budžeta za 2018. godinu, takođe je predviđen iznos od 60.000.000 KM za razvoj poljoprivrede i sela, što iznosi 2,2% od 2.683.598.900 KM, koliko je iznos planiranih budžetskih prihoda. Rebalans Budžeta Republike Srpske za 2018. godinu usvojen je u maju 2018 i u njemu su ukupni budžetski prihodi povećani na 2.757.558.300 KM. Subvencije za poljoprivredu povećane su na 71.000.000 KM, pri čemu je dodatnih 11.000.000 predviđeno za nabavku regresiranog dizel goriva i protivgradnu preventivu. Sveukupno, podsticaji za razvoj poljoprivrede i sela u posljednjem usvojenom budžetu iznose 2,6% ukupnih prihoda.

U aktuelnom mandatu nije došlo do promjene načina planiranja i dodjele poticaja. U Izveštaju Ministarstva vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH o stanju u poljoprivredi za 2016, navodi se da su uvedene dvije novine vezane za način implementacije podrške razvoju poljoprivrede i sela u RS: definiranje roka od 60 dana za donošenje rješenja po Zahtjevu za podršku; te isplata podsticajnih sredstava isključivo na transakcione, odnosno žiro-račune korisnika podsticaja preuzete iz baze podataka Registra klijenata. U prethodnim godinama, isplate su bile moguće i na račune primaoca potraživanja, na zahtjev korisnika podsticaja, te uz obavezno dostavljanje ovjerene kopije ugovora o prodaji ili ustupanju potraživanja.  

Struktura podsticaja u aktuelnom mandatu nije se mijenjala u pravcu većeg investiranja u dugoročni razvoj. Podrška se obezbjeđuje po tri osnove: 1. podrška tekućoj proizvodnji; 2. podrška ruralnom razvoju i 3. sistemske i ostale mjere podrške. Prema odlukama Vlade RS o korištenju sredstava za podsticaje, kontinuirano je povećavan iznos za podršku tekućoj proizvodnji, dok su smanjivana sredstva za podršku dugoročnom razvoju (pregled je dostupan ovdje).  

Kreditna sredstva IRBRS

Vezano za kredite u poljoprivredi, na 128. sjednici Vlade Republike Srpske (08.06.2017.) data je saglasnosti na uputstvo o izmjenama uputstva o proceduri i načinu utroška prikupljenih sredstava u “Fond Partner”, kojima je povećan maksimalni iznos kredita sa 300.000 na 500.000KM i perioda otplate sa šest na osam godina. Izmjenama je predviđeno skraćivanje procedure aplikacije pri čemu će se korisnici obraćati direktno bankama za kreditna sredstva. Pravilima plasmana sredstava po kreditnim linijama i zajmovima IRBRS, usvojenim na 145. sjednici Vlade Republike Srpske (28.09.2017.), uvedena je Kreditna linija za jedinice lokalne samouprave, kojima je, između ostlaog, precizirana prihvatljivost finansiranja zadruga i poljoprivrednih gazdinstava. Povećan je maksimalan iznos za Kreditnu liniju mikrobiznis u poljoprivredi sa 50.000 KM na 500.000 KM.  Navedeno je da je ova mjera u saglasnosti sa Mjerama Ministarstva poljorpivrede, šumarstva i vodoprivrede Republike Srpske za ublažavanje uticaja suše na poljoprivrednu proizvodnju.

Prema podacima Investiciono-razvojne banke RS, za kreditnu liniju “Krediti za mikrobiznis u poljoprivredi” u periodu od 2015-2018. godine ukupno je plasirano 7.572.053,12 KM, što predstavlja značajan pad u odnosu na 18.917.824,06 KM koliko je plasirano u prethodnom mandatu. Za kreditnu liniju “Krediti za poljoprivredu” plasirano je 7.995.000 KM, dok je u prethodnom mandatu iznos plasiranih sredstava bio 28.217.002 KM. Zajmovi za poljoprivredu i industriju prerade poljoprivrednih proizvoda u 2015. i 2016. godini ukupno su iznosili 21.166.937 KM, dok su za 2013. i 2014. godinu iznosili 46.443.722 KM. Kreditna linija “Zajmovi za poljoprivredu i prerađivačku industriju” postojala je samo tokom 2013. i 2014. godine u ukupnoj vrijednosti od 41.017.211 KM.

Kada se saberu svi plasmani po ovim kreditnim linijama, ukupan iznos kredita plasiranih od 2008-2010 godine je 66.167.503 KM, u mandatu 2010-2014. godine plasirano je 93.578.549 KM (to jest 134.595.760 KM, kada se uračunaju zajmovi za poljoprivredu i prerađivačku industriju). U aktuelnom mandatu, vrijednost plasiranih kredita za poljoprivredu bila je značajno manja i iznosila je ukupno 36.733.990 KM (pregled podataka IRB RS o kreditima za poljoprivredu dostupan je ovdje).

IRB RS je u aktuelnom mandatu plasirala i bespovratna sredstva iz Finansijskog mehanizma za finansiranje projekata integrisanog i održivog lokalnog razvoja (ruralni razvoj), koji je uspostavljen u prošlom mandatu, 2014. godine uz pomoć Vlade Švajcarske i Evropske unije, preko Razvojnog programa Ujedinjenih nacija (UNDP). Ciljevi projekta su Poboljšanje dostupnosti i kvaliteta javnih usluga na lokalnom nivou, te povećanje obima, produktivnosti i stepena tržišnosti i finalizacije poljoprivredne proizvodnje. Sredstva mogu koristiti jedinice lokalne samouprave, javna preduzeća čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave, te javne ustanove čiji je osnivač jedinica lokalne samouprave.