Korištenje EU fondova

Na svojoj 3. sjednici održanoj 30. 01. 2020. godine Vijeće ministara BiH usvojilo je dokument „Socioekonomske reforme u Bosni i Hercegovini za period 2020 – 2022. godina“, a koji su prethodno usvojile vlade Republike Srpske, Federacije BiH.  S tim u vezi u saopšetnju nakon pomenute sjednice se navodi:

Politike definisane u ovom dokumentu u potpunosti su usaglašene sa Programom ekonomskih reformi za period 2019 – 2021. godina i bile su osnova za izradu Programa ekonomskih reformi za period 2020 – 2022. godina. Ključne mjere dokumenta „Socioekonomske reforme u Bosni i Hercegovini za period 2020 – 2022. godina“ usmjerene su na održiv i ubrzan ekonomski rast, veću konkurentnost privatnog sektora i bolje poslovno okruženje, depolitizaciju i povećanu efikasnost preduzeća u javnom vlasništvu, reformu zdravstvenog sistema, zaustavljanje odlaska mladih ljudi iz zemlje i omogućavanje mladim i ženama da dostignu svoj puni potencijal. Mjere će biti provođene u skladu sa ustavnim nadležnostima svakog nivoa vlasti i razrađivane u saradnji sa Evropskom unijom i međunarodnim finansijskim institucijama, što će podržati usklađenost zemlje sa zahtjevima za pristupanje Evropskoj uniji i ubrzati proces pridruživanja. Provođenje zacrtanih socioekonomskih reformi doprinijet će provođenju Višegodišnjeg akcionog plana regionalne ekonomske zone (REA MAP), koji se temelji na standardima EU i olakšat će integraciju BiH u regionalne i evropske vrijednosne tokove. Bolja povezanost sa susjednim zemljama u oblasti transporta i energije dodatno će ojačati pristup zemlje i njenu integraciju na regionalnom tržištu. Stvaranje regionalnog digitalnog prostora i bolje integrisanih tržišta rada sa susjednim ekonomijama će omogućiti nove prilike za mlade Bosne i Hercegovine, što je važno u svjetlu njihove visoke stope nezaposlenosti. Svi nivoi vlasti će učiniti sve što je u njihovoj moći kako bi se povećala saradnja i koordinacija na usklađivanju zakonodavstva u najvećoj mogućoj mjeri, te osnažio jedinstveni ekonomski prostor u zemlji. To će biti ostvareno jačanjem koordinacije svih nivoa vlasti, kako je navedeno u Mišljenju Evropske komisije na zahtjev BiH za članstvo u EU.

Vijeće ministara BiH. 31. januar 2020. 

Na istoj sjednici, Vijeće ministara BiH je na prijedlog Direkcije za ekonomsko planiranje (DEP) BiH, usvojilo i Program ekonomskih reformi za 2020 – 2022. godinu (PER BiH 2020 – 2022).

Program ekonomskih reformi za 2020 – 2022. godinu izrađen je prema smjernicama Evropske komisije i sadrži srednjoročni makroekonomski okvir i okvir fiskalne politike, uključujući i fiskalne mjere te sveobuhvatan program strukturalnih reformi s ciljem poboljšanja rasta i konkurentnosti zemlje. DEP BiH je zadužena da dokument prevede na engleski jezik i dostavi Direkciji za evropske integracije (DEI) BiH, koja će ga proslijediti Evropskoj komisiji najkasnije do 31. 1.  2020. godine.

Vijeće ministara BiH. 31. januar 2020.

Evropska komisija predstavila je 6.10.2020. godine Ekonomski i investicijski plan za Zapadni Balkan u kojem se pored ostalog navodi da je njegov glavni cilj “potaknuti dugoročni ekonomski oporavak regiona i regionalnu ekonomsku integraciju” te da je “utoliko potrebniji zbog ogromnih negativnih posljedica COVID-19 na ekonomije Zapadnog Balkana, koje su i ranije zaostajale u smislu ekonomske konvergencije s EU, te se suočavaju sa izazovima usljed slabe konkurentnosti, visoke nezaposlenosti i strukturnih slabosti”.

Ovisno o usvajanju predstojećeg Višegodišnjeg finansijskog okvira i povezanih pravnih osnova, Evropska komisija je ovim predložila mobilizaciju do 9 milijardi eura bespovratnih sredstava iz Instrumenta za pretpristupnu pomoć IPA III za period 2021. do 2027. godine za podršku ekonomskoj konvergenciji s EU.

Plan utvrđuje deset vodećih investicijskih inicijativa u ključnim oblastima za ekonomski razvoj, kao što su održiva transportna i energetska povezanost, zelena i digitalna transformacija, jačanje konkurentnosti privatnog sektora i podrška zdravstvu, obrazovanju i socijalnoj zaštiti, uključujući Garantni fond za mlade za stvaranje mogućnosti zapošljavanja mladih. U kontekstu zelene i digitalne tranzicije, Komisija će analizirati troškove, koristi i uticaj navedenih vodećih investicijskih projekata i njihovih pratećih projektnih prijedloga s ciljem aktivnog i svrsishodnog napretka.

Evropska komisija, 6.10.2020. 

Plan je, kako se još navodi, snažno usmjeren ka pojačanoj regionalnoj ekonomskoj integraciji na regionalno tržište temeljeno na pravilima EU-a te se podržavaju napori vlasti u regionu na razvoju nove vizije za uspostavljanje regionalnog ekonomskog područja:

Komisija podržava napore vlasti u regionu na razvoju nove vizije za uspostavljanje regionalnog ekonomskog područja za koje se očekuje da će dobiti podršku na predstojećem samitu u Sofiji u novembru. Izgradnja Zajedničkog regionalnog tržišta, temeljenog na pravilima EU, važna je prekretnica u pripremama za pristupanje EU. Uspješna regionalna ekonomska integracija pomoći će utrti put ka dubljoj ekonomskoj integraciji s jedinstvenim tržištem EU. U tom kontekstu, Ekonomski i investicijski plan također će nastojati da ekonomski bolje integriše Zapadni Balkan, međusobno i sa EU. Plan utvrđuje načine kako postići bližu ekonomsku integraciju regiona s EU-om, npr. digitalno tržište, industrijska i potrošačka roba, bankarske transakcije.

Evropska komisija, 6.10.2020. 

Lideri zemalja Zapadnog Balkana su na Samitu u Sofiji u okviru Berlinskog procesa 10.11.2020. godine potpisali Izjavu o zajedničkom regionalnom tržištu što je u ime Bosne i Hercegovine, uz prethodnu saglasnost Predsjedništva BiH, učinila ministrica vanjskih poslova BiH Bisera Turković. Time su se države Zapadnog Balkana su obavezale na poštivanje slobodnog protoka robe, usluga, kapitala i ljudi u izjavi koja se sastoji iz osam tačaka. 

Tom prilikom, Evropski komesar za proširenje Oliver Varhelji izjavio je da je Zapadni Balkan prioritet ove Evropske komisije od početka njenog mandata.

Budućnost cijele regije je u Evropskoj uniji i u našem je zajedničkom strateškom interesu da regiju uvedemo u EU, rekao je Varhelji i iznio nadu da će se na sastanku fokusirati na važnost regionalne saradnje koja vodi do EU.

Oliver Varhelji, 10.11.2020. 

Nakon što su 3.6.2021. godine institucije Evropske unije objavile da je postignut politički dogovor o novom Instrumentu za pretpristupnu pomoć, IPA III, sa ukupnim budžetom od 14,16 milijardi eura za pomoć kandidatima i potencijalnim kandidatima za članstvo u EU – Zapadnom Balkanu i Turskoj, za period 2021-2027.

Tom prilikom evropski komesar za proširenje Oliver Varheji izjavio je da će na ovaj način obezbijediti sredstva za Ekonomski i investicioni plan za Zapadni Balkan, kao ključna alatka za pomoć ekonomskom oporavku ovog prioritetnog regiona.

U svom saopštenju povodom odluke, Evropska komisija navela je da su ključni ciljevi IPA III promovisanje zajedničkih vrednosti, reforme radi modernizacije društva i ekonomije, oporavak od posledica pandemije kovida i usklađivanje sa pravilima i standardima EU, što će dovesti od dugoročne stabilnosti i napretka za sve, te da taj instrument pomaže zemljama kandidatima i potencijalnim kandidatima na njihovom putu ka ispunjavanju EU kriterijuma za pristupanje kroz duboke i sveobuhvatne reforme, ali i da postignuti sporazum treba da bude pretočen u pravne tekstove koje treba da odobre Evropski parlament i Evropski savjet.

Odluka je 15.9.2021. godine usvojena od strane Evropskog parlamenta, a s tim u vezi na zvaničnoj stranici Direkcije za evropske integracije BiH podvučeno je da se radi o posljednjem koraku u procesu usvajanja novog sedmogodišnjeg instrumenta vrijednog gotovo 14,2 milijarde eura za podršku zemljama kandidatima i potencijalnim kandidatima za članstvo u EU u ključnim političkim, institucionalnim, društvenim i ekonomskim reformama.

IPA III je strateški usmjerena na vladavinu prava i poštovanje osnovnih vrijednosti, jačanje demokratskih institucija, reformu javne uprave, promociju ekonomskog upravljanja i konkurentnosti, bez posebnih izdvajanja sredstava za svaku od država korisnica. Sredstva iz IPA III će, također, biti dostupna za projekte namijenjene održivom ekonomskom oporavku te iz oblasti energije, prometa, zaštite okoliša, klimatskih promjena i digitalne transformacije. Korisnici IPA III su Albanija, Bosna i Hercegovina, Kosovo*, Crna Gora, Sjeverna Makedonija, Srbija i Turska. IPA III će stupiti na snagu danom objavljivanja u Službenom listu Evropske unije, a primjenjuje se retroaktivno od 1. januara 2021. godine.

Direkcija za evropske integracije BiH, 15.9.2021.

Lideri EU, uz saglasnost lidera Zapadnog Balkana, na samitu EU-Zapadni Balkan na Brdu kod Kranja održanom početkom oktobra 2021. godine, usvojili su Deklaraciju u kojoj se, u kontekstu ekonomskog i investicioni plana za Zapadni Balkan pod tačkom 10 navodi: 

10. Nakon poziva čelnika na samitu u Zagrebu, EU je objavila Ekonomski i investicioni plan (EIP) i smernice za sprovođenje Zelene agende za Zapadni Balkan. Planom je utvrđen značajan investicioni paket koji će u narednih sedam godina mobilisati oko 30 milijardi evra za region, a koji se sastoji od devet milijardi bespovratnih sredstava i 20 milijardi ulaganja, uz pomoć novog Garantnog fonda za Zapadni Balkan. Maksimiziranje potencijalnog uticaja EIP zahteva od partnera sa Zapadnog Balkana da odlučno preduzmu ekonomske i socijalne reforme, kao i da ojačaju vladavinu prava. Plan može podstaći dugoročni, zeleni društveno-ekonomski oporavak i konkurentnost regiona, podržati njegovu zelenu i digitalnu tranziciju, podstaći održivu povezanost, regionalnu integraciju, trgovinu, čime se takođe jača saradnja i konvergencija s EU, uključujući s ciljevima povezanim sa klimatskim pitanjima.

Deklaracija sa samita EU-Zapadni Balkan, 6.10.2021. 

Kako je 22.4.2022. godine navedeno na zvaničnoj stranici DEI-a, potpisani su ugovori za grantove u okviru IPA programa prekogranične saradnje Bosna i Hercegovina – Crna Gora 2014-2020.

Treći poziv za dostavljanje prijedloga projekata u okviru IPA programa prekogranične saradnje Bosna i Hercegovina – Crna Gora 2014-2020. rezultovao je ugovaranjem pet projekata. Dva projekta su ugovorena u okviru Tematskog prioriteta 1- Promocija zapošljavanja, mobilnosti radne snage i društvene i kulturne inkluzije, a tri projekta u okviru Tematskog prioriteta 2 – Zaštita okoliša, unapređenje prilagođavanja i ublažavanja klimatskih promjena, sprečavanje i upravljanje rizikom.

DEI, 22.4.2022.

Krajem juna 2022. godine, DEI – Ured Državnog IPA koordinatora (DIPAK) obavijestio je sve zainteresovane korisnike da je objavljen 28. poziv za dostavu aplikacija tehničke pomoći u okviru Investicionog okvira za Zapadni Balkan (WBIF). Rok za dostavu prvog nacrta aplikacija/projekata Uredu DIPAK-a od strane državnog resornog ministarstva je 20. juli 2022. godine.