Hidroelektrane Foča i Paunce

Đokić je u međuvremenu postao ministar energetike i rudarstva RS, te je ubrzo otpočeo sa realizacijom obećanja. Na trećoj sjednici 10. januara novoimenovana Vlada RS donijela je odluke o utvrđivanju  uslova  za  dodjelu  koncesije za izgradnju i korištenje HE „Foča“ i HE „Paunci“ na rijeci Drini, a na petoj sjednici koncesije su dodijeljene Mješovitom Holdingu „Elektroprivreda Republike Srpske” – Matično preduzeće a.d. Trebinje na period od 50 godina. Koncesionar je dužan prije zaključenja ugovora o koncesiji uplatiti u korist budžeta RS-a jednokratnu naknadu za ustupljeno pravo u iznosu od 1.163.718,85 KM za HE „Foča“, te u iznosu od 1.232.172,90 KM za HE „Paunci“. Ugovor o dodjeli koncesije dodijeljen je 20. februara.

Kada je riječ o finansiranju, HE „Foča“ i „Paunci“ zajednički će finansirati Vlada RS i Vlada Srbije. To je potvrdila i premijerka Srbije Ana Brnabić na 10. zajedničkoj sjednici vlada RS i Srbije 28. februara.

„To je zajednička investicija od 200 miliona evra. Ona energetski možda i nije tako velika, to je nešto oko 85 megavata, ali ukoliko tome dodamo i izgradnju hidroelektrane `Buk Bijela`, o čemu smo danas razgovarali, čiji je kapacitet 120 megavata, to će onda ukupno biti oko 200 megavata”, rekla  je tom prilikom premijerka Brnabić.

Na 11. sjednici Vlade RS 7. marta usvojena je i Odluka o osnivanju „HE Foča i HE Paunci“ društva sa ograničenom odgovornosšću za proizvodnju i prodaju električne energije Foča. Osnivač Društva je Mješoviti Holding „Elektroprivreda Republike Srpske“ Matično preduzeće a.d. Trebinje, a osniva se kao jednočlano društvo sa ograničenom odgovornošću.

Predsjednik Vlade Republike Srpske Radovan Višković i predsjednica Vlade Srbije Ana Brnabić potpisali su 13. 11. 2020. u Banjaluci, zajedničku izjavu o realizaciji Projekta HES “Gornja Drina”. Realizacijom ovog projekta predviđena je izgradnja tri hidrocentrale u gornjem slivu rijeke Drine – Buk Bijela, Foča i Paunci.

Višković je tom prilikom dao rok izgradnje.

Rok za izgradnju je šest godina, a investicija je 200 miliona evra. Republika Srpska učestvuje sa 49, a Srbija sa 51 odsto. Projekat će realizovati elektroprivrede Republike Srpske i Srbije.

Radovan Višković, 13.11.2020.

Iako je u decembru 2021. godine ozvaničen početak radova na izgradnji HE Bistrica i predviđeno je da sve tri hidroelektrane na rijeci Bistrici kod Foče na mreži budu najkasnije za četiri godine, i u junu 2022. hvaljena situacija u kojoj Kineske kompanije u sve većoj meri postaju deo energetske tranzicije Republike Srpske, te su iznošene tvrdnje da zvaničnici pozitivno ocenjuju realizaciju navedenih ugovornih obaveza, u julu 2022. godine objavljena je informacija da Tužilaštvo BiH istražuje nesprovođenje odluka o centralama na Drini.

Ustavni sud Bosne i Hercegovine (BiH) podnio je prijavu Tužilaštvu BiH, jer Komisija za koncesije BiH nije provela njihovu odluku koja se tiče gradnje tri hidroelektrane na rijeci Drini, na istoku BiH. 

Ustavni sud BiH je polovinom 2021. godine utvrdio je da postoji spor o nadležnosti za izdavanje koncesija između Bosne i Hercegovine i njenog entiteta Republike Srpske.

Pitanje ustavnosti su postavili poslanici Parlamenta BiH koji smatraju da je gradnja hidroelektrana započeta na državnoj imovini sa kojom entitet RS nema pravo da raspolaže. Međutim, na rijeci Drini kod Foče na istoku BiH, RSE bilježi se da je gradnja Hidroelektrane Buk-Bijela nastavljena bez obzira na spor koji je utvrdio Ustavni sud BiH.

Muharem Cero, stručnjak za državnu imovinu istakao je da je Ustavni sud BiH do sada morao donijeti i odluku o zaštitnoj mjeri, kojom bi bila obustavljena gradnja HE Buk-Bijela do okončanja postupka.

“Sama činjenica da se šalje rješenje o neprovođenju Tužilaštvu nije dovoljan argument da se sud ne odredi zaštitnu mjeru. Ostaje prijeporno da li se iz ovoga može pročitati da li će Sud ući u meritum, da li će on donijeti konačnu odluku o apelaciji apelanata”, rekao je Cero za RSE.

Nastavak gradnje, ocjenjuje Cero, izaziva štetne posljedice po državu BiH, ali i same investitore.

Predstavnici RS-a smatraju da je oblast energetike prema Ustavu BiH u nadležnosti entiteta, te tvrde da sporazumom sa Srbijom o izgradnji hidroelektrana ne krše odluku Ustavnog suda BiH. To obrazlažu time što se lokacija za izgradnju tri hidroelektrane nalazi na gornjem toku rijeke Drine koji nije granica između BiH i Srbije, već se nalazi na području entiteta RS.

Iz nadležnih vladinih institucija, te elektroprivreda Republike Srpske i Srbije, nisu odgovorili na upit Radija Slobodna Evropa o tome u kojoj fazi su radovi, te da li planiraju obustaviti gradnju hidroelektrana dok se slučaj ne okonča.