Borba protiv kriminala i korupcije

Početkom februara 2015. godine, direktorica Poreske uprave RS, Zora Vidović, najavila je pojačanu istragu na otkrivanju i istraživanju novih modela izbjegavanja plaćanja poreskih obaveza. Ona je najavila da će biti primjenjivane i indirektne metode za utvrđivanje poreske osnovice procjenom koja predstavlja neprijavljeni prihod, kako bi se postigao princio pravičnosti plaćanja poreskih obaveza srazmjerno ostvarenom prihodu, dohotku i vrijednosti imovine.

Prem Izvještaju o radu Poreske uprave RS za 2015. godinu izvršene  su  3.883  kontrole  na  nivou  PURS,  od  čega  je  197 kontrola izvršeno kod velikih poreskih obveznika. Inspektori  PURS  su  u  izvršenim  kontrolama,  pored prijavljenih,  a  neplaćenih obaveza, dodatno utvrdili iznos od 69,69 miliona KM neprijavljenih obaveza. Za obaveze koje nisu plaćene inspektori su, nakon izvršenih kontrola, donijeli rješenja za plaćanje na ukupan iznos obaveza od 94,05 miliona KM (osnovni dug + kamata), dok je na navedena rješenja uloženo 130 žalbi, uključujući i žalbe na rješenja inspektora donesena u prethdnom periodu.

U dobrovoljnom periodu uplaćeno je 7,20 miliona KM ili 7,65% od ukupnih obaveza naloženim rješenjem  za  plaćanje.  Takođe,  po  osnovu  kontrola  završenih  u  prethodnom periodu, u izvještajnom periodu u dobrovoljnom roku naplaćeno je 418.570 KM. U  odnosu  na  2014. godinu izvršeno je 12% kontrola manje,  dok je  plan kontrola za 2015. godinu realizovan 106%.

Inspektori istražitelji su u 2015. godini podnijeli ukupno 32 izvještaja nadležnim tužilaštvima sa ukupno pričinjenom štetom za Budžet RS u iznosu od 10.804.154,11 KM.

U 2015. godini Poreska uprava RS je izdala 2.121 prekršajni nalog koji se odnose na sve postupke u skladu sa Zakonom o poreskom postupku RS i drugim zakonima kojima se regulišu prekršajne sankcije, a u domenu nadležnosti PURS, na iznos kazne od 1,99 miliona KM. Od tog broja 1.077 naloga je prihvaćeno i po njima naplaćeno 373.739 KM. Podneseno je 245 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka. Takođe, doneseno je 369 mjera zabrane obavljanja djelatnosti.

Prema Izvještaju o radu PU za 2016. godinu, Poreska  uprava  je  veliki  dio  svojih  aktivnosti  u  2016.  godini  usmjerila  na suzbijanje  sive  ekonomije. Naime, izmjenama i dopunama Zakona o poreskom postupku RS, kao dijela reforme privrednog sistema  Republike Srpske, već su preduzeti ozbiljni koraci ka smanjenju obima sive ekonomije u RS. Omogućena  je  kontrola  neregistrovanih  subjekata  i  kontrola  prijavljivanja  radnika  u Jedinstveni sistem registracije, kontrole i naplate doprinosa od strane svih inspekcijskih organa  u  RS.  Takođe,  onemogućena  je  registracija  poslovnih  subjekata  čiji  osnivači  imaju neizmirene poreske obaveze, kao i onih čiji su osnivači istovremeno i osnivači poslovnih subjekata koji imaju neizmirene poreske obaveze.

U  tom  svijetlu  pokrenuta je i  kampanja  “Korak  preduzmi,  račun  uzmi” s  ciljem podizanja svijesti građana o važnosti uzimanja fiskalnog računa, te da na taj način i oni daju svoj doprinos smanjenju sive ekonomije i jačanju ekonomske snage države.

Jedna  od  najznačajnijih  aktivnosti  u  2016.  godini  u  domenu  rada  PURS  jeste  dalja implementacija Integrisanog informacionog  sistema  s  obzirom da  su  na  ovim  poslovima angažovani značajni materijalni i ljudski resursi Poreske uprave. Naplata javnih prihoda je  automatizovana, opomene i rješenja prinudne naplate ne zavise od subjektivnog faktora, što je dalo rezultat u naplati javnih prihoda.

Prema Izvještaju o radu PU RS za 2017. godinu, Poreska uprava je veliki dio svojih aktivnosti u 2017. godini usmjerila na suzbijanje sive ekonomije. Naime, izmjenama i dopunama Zakona o poreskom postupku RS, kao dijela reforme privrednog sistema Republike Srpske, već su preduzeti ozbiljni koraci ka smanjenju obima sive ekonomije u RS. Onemogućena je registracija poslovnih subjekata čiji osnivači imaju neizmirene poreske obaveze, kao i onih čiji su osnivači istovremeno i osnivači poslovnih subjekata koji imaju neizmirene poreske obaveze.

Zakonom o izmjenama i dopunama Zakona o poreskom postupku, te Zakonom o inspekcijama u Republici Srpskoj ovlašteni su svi inspektori da u okviru svoje nadležnosti mogu kontrolisati prijavljivanje radnika u Jedinstveni sistem kontrole i naplate doprinosa. Kako bi PURS mogla u potpunosti primjenjivati odredbe Zakona o poreskom postupku RS koje se odnose na izricanje mjera zabrane obavljanja djelatnosti zbog neprijavljivanja radnika u JSND donesen je i Pravilnik o načinu i postpuku izvršenja mjere zabrane obavljanja djelatnosti zbog nepodnošenja prijave u Jedinstveni sistem (“Službeni glasnik RS”, broj 29/17).

Isto tako, u 2017. godini PURS je akcenat stavila na primjenu indirektnih metoda u utvrđivanju poreske osnovice, posebno kada su u pitanju tzv. vezane kontrole po principu nesrazmjernog odnosa dohotka i imovine.

Takođe, novi Zakon o bankama RS u dijelu koji se odnosi na obavezu dostavljanja podataka po zahtjevu poreskih organa značajno će nam olakšati aktivnosti u borbi protiv sive ekonomije.

PURS je intenzivirala aktivnosti i na kontroli ispravnosti prikazivanja prometa preko fiskalnih kasa koje su uticale da se kod svih poreskih obveznika unaprijedi poreska disciplina i izgradi pravilan odnos prema poreskim obavezama.

Direkotrica Porezne uprave RS, Zora Vidović, sredinom augusta 2016. godine, nakon ponovnog imenovanja na ovu funkciju, najavila je kako je prioritet u radu PU pružanje kvalitetnijih usluga poreskim obveznicima kako bi ih edukovali zbog čestih izmjena poreskih zakona. Kako je istakla, prioritet je i unapređenje kontrola s ciljem suzbijanja sive ekonomije, te podizanje poreskog morala, odnosno edukovanje mladih ljudi kako bi se kod njih razvila svijest o tome šta znači plaćanje poreza i kako se to manifestuje na kvalitet života.

Radnici PURS su u 2016. godini obavili 1.607 kontrola u kojima su otkrili da poreski obveznici nisu prijavili 25,4 miliona obaveza za poreze i doprinose. Te obaveze su postojale, ali ih firme nisu prijavile. Pored toga, izdali su 725 prekršajnih naloga.

U 2017. godini izvršene su 3.922 kontrole (terenske i kancelarijske) na nivou PURS, od čega su 183 kontrole izvršene kod velikih poreskih obveznika. U odnosu na isti period prethodne godine izvršeno je 19% kontrola više, dok je plan kontrola za 2017. godinu realizovan 118%. Planirani iznos obaveza naložen rješenjem realizovan je 84%.

Prema Izvještaju o radu MUP-a RS, u 2015. godini evidentirano je 418 krivičnih djela koruptivnog karaktera, odnosno za 28,6% više u odnosu na 2014. godinu. Podneseno je 257 izvještaja protiv 361 lica, zbog osnova sumnje da su počinili KD koruptivnog karaktera.

Ministarstvo je i tokom 2015. godine pružalo stručnu i administrativno – tehničku podršku Ministarstvu pravde u implementaciji Strategije za borbu protiv korupcije u RS 2013-2017. godine. Kroz projekat “Jačanje institucija RS u borbi protiv korupcije”, koji je podržala Ambasada Velike Britanije u BiH, uspješno je realizovano niz aktivnosti, od kojih izdvajamo: sačinjena i usvojena Pravila za izradu, uvođenje i provođenje planova integriteta u RS, izrađen Priručnik za izradu planova integriteta, javno prezentovanje Strategije i Akcionog plana za borbu protiv korupcije i Pravila za izradu planova integriteta, održana predavanja studentima i srednjoškolcima na temu: “Antikorupcijski dani”, izrađena aplikacija za jedinstveno izvještavanje o implementaciji Strategije i Akcionog plana u RS, održana obuka svim subjektima – nosiocima aktivnosti u Akcionom planu, izrađena aplikacija za jedinstveno izvještavanje o usvojenim planovima integriteta, izrađena pravna analiza o zaštiti lica koja prijavljuju korupciju u RS koja je predstavljena na Konferenciji “Zaštita lica koja prijavljuju korupciju u RS – perspektive i međunarodna iskustva” i druge.

U skladu sa Akcionim planom MUP RS za borbu protiv korupcije 2014-2017. godine, realizovane su brojne aktivnosti. Takođe je sačinjen i realizovan Dinamički plan aktivnosti za implementaciju Plana integriteta MUP RS za 2015. godinu. Ministarstvo je učestvovalo i u projektu “Jačanje antikorupcijskih kapaciteta i mreža civilnih organizacija iz te oblasti” finansiranom od strane EU, prilikom izrade Strategije borbe protiv korupcije u BiH 2015-2019.

Prema Izvještaju o radu MUP-a RS za 2016. godinu, у toku 2016. godine sprovedeno je 58 operativnih akcija, od kojih izdvajamo: “Kolt”, “Kruna”, “Tranzit”, “Andromeda”, “Plejade”, “Brend”, “Odisej”, “Roda”, “Dizel”, “Patrola”, “Sauna”, “Tiper”, “Konzilujum”, “Fest”, “Klasik”, “Forum”, “Jezero”, “Kandidat”, “Tabako”, “Falsifikat”, “Eklipse”, “Plaža”, “Lauš”, “Mak”, “Istok”, “Administrator”, “Virman”, “Biser”, “Plantaža” i “Wolf RS”, a koje su za rezultat imale lišenje slobode više desetina lica. Za 66 krivičnih djela sa elementima organizovanosti, nadležnim tužilaštvima je podneseno 11 izvještaja, protiv 115 lica. Evidentirano je 11 organizovanih kriminalnih grupa, od kojih su dvije vezane za krivična djela iz oblasti zloupotrebe opojnih droga. Većina sprovedenih operativnih akcija je i realizovana.

U 2016. godini evidentirana su 353 KD koruptivnog karaktera, odnosno za 15,6% manje u odnosu na 2015. godinu. Podnesen je 221 izvještaj protiv 339 lica, zbog osnova sumnje da su počinili KD koruptivnog karaktera.

Nastavljene su aktivnosti na realizaciji dospjelih mjera i aktivnosti iz Akcionog plana MUP RS za borbu protiv organizovanog kriminaliteta za period 2014-2017.

Na 154. sjednici Vlade Republike Srpske (30.11.2017.) prihvaćena je Informaciju o realizaciji Strategije borbe protiv korupcije u Republici Srpskoj (2013-2017).

U Informaciji se navodi da je tokom izvještajnog perioda otkriveno ukupno 1.096 krivičnih djela privrednog kriminaliteta koja imaju obilježja korupcije, za koja su nadležnim tužilaštvima podnesena 682 izvještaja protiv 1.007 lica. Od ukupnog broja ovih KD (1.096): 28,9% su KD Zloupotreba službenog položaja,  16,1% KD Pronevjera, 13,9% KD Nesavjestan rad u službi, 11% KD Poslovna prevara, 2% KD Davanje mita, 1,4% KD Primanje mita, te ostala krivična djela. Povećan je broj pokrenutih istraga na osnovu saznanja iz javnih izvora, u odnosu na period važenja prethodne strategije.