Prema predloženim izmjenama i dopunama Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske, koji se našao na sjednici entitetske skupštine 10. decembra, Banjaluka i Bijeljina kao jedini gradovi s više od 100.000 stanovnika/ca dobili bi manje sredstava od prikupljenih indirektnih poreza. Ovaj prijedlog Vlade RS izazvao je reakcije pojedinih načelnika i gradonačelnika, poput protesta, najave napuštanja Saveza opština i gradova RS, ali i najave povlačenja Spasilačko-vatrogasne službe s aerodroma u Banjaluci. Šta je sve predloženo, analizirao je i portal Javna rasprava.
Na posebnoj sjednici Narodne skupštine Republike Srpske (NSRS) koja je održana 10. decembra 2024. godine našao se i Prijedlog zakona o izmjeni i dopunama Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske.
Izmjenama Zakona, koje je inicirao Savez opština i gradova RS, a u skupštinsku proceduru po hitnom postupku uputila Vlada Republike Srpske, uređuje se pripadnost i raspodjela prihoda od indirektnih i direktnih poreza, kao i neporeskih prihoda u Republici Srpskoj.
Kako se navodi na platformi Javna rasprava, gradovima s više od 100.000 stanovnika/ca tokom naredne tri godine bili bi umanjeni prihodi od indirektnih poreza. Bijeljina i Banjaluka jedini su gradovi s više od 100.000 stanovnika/ca u Republici Srpskoj.
Dio sredstava koji, prema trenutnoj raspodjeli, pripada tim gradovima trebao bi biti usmjeren u razvoj nerazvijenih jedinica lokalne samouprave s manje od 50.000 stanovnika/ca. Prema podacima Republičkog zavoda za statistiku, gradova i opština s manje od 50.000 stanovnika/ca je 58, a između 50 i 100.000 stanovnika/ca imaju četiri grada: Doboj, Zvornik, Istočno Sarajevo i Prijedor.
Prihodi od indirektnih poreza za opštine gradove, prema procjeni Vlade RS, iznosili bi oko devet miliona KM u 2025. godini. Raspodjela bi se vršila na način da se 65% raspodijeli u korist opština i gradova koji su u prethodnoj godini ostvarili prihod manji od pet miliona KM, dok bi se preostali iznos od 35% prihoda raspodijelio opštinama i gradovima koji su u prethodnoj godini ostvarili prihod u iznosu većem od pet miliona KM.
Za Grad Istočno Sarajevo, koji ima 57.531 stanovnika/cu, predloženo je da zadrži dio prihoda od poreza na dobit koji plate privredna društva na području tog grada. Prijedlog je da to bude u omjeru 85:15 u korist budžeta Republike Srpske.
Predsjednik Saveza opština i gradova RS i gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić potvrdio je 7. decembra 2024. godine na pres-konferenciji da Savez stoji iza prijedloga izmjena navedenog zakona.
Među onima koji su podržali ove izmjene zakona jesu načelnik Opštine Srebrenica Miloš Vučić i načelnik Opštine Kneževo Goran Borojević, dok opozicioni političari iz RS nisu među onima koji su podržali navedene izmjene i stava su da se Prijedlog zakona treba povući.
Opozicija i protesti
Uoči sjednice NSRS, 10. decembra 2024. godine održana je vanredna sjednica Skupštine Saveza opština i gradova RS povodom predloženih izmjena Zakona o budžetskom sistemu. Nakon verbalnih sukoba, gradonačelnici Banjaluke i Bijeljine Draško Stanivuković i Ljubiša Petrović napustili su sjednicu Skupštine te se obratili okupljenim ispred zgrade NSRS.
Jedna od zamjerki koju su naveli je i to što je zakon u Skupštinu upućen po hitnoj proceduri te što je sve stavljeno na teret dva grada. To je istakao i gradonačelnik Petrović.
Nismo protiv da se pomogne svim nerazvijenim, izrazito nerazvijenim opštinama u Republici Srpskoj (…). Mi volimo i poštujemo svaku stopu naše Republike Srpske, od Trebinja do Novog Grada.(…) Onda smo rekli, još jednom napominjem, zar nije pošteno: jednu trećinu daju gradovi, jednu trećinu Vlada i jednu trećinu Kabinet predsjednika.
Ljubiša Petrović 10.12.2024.
Sličnu poruku imao je i Stanivuković.
Jedini zaključak koji je imao konsenzus jeste da se Vlada odrekne dijela prihoda, a ne dva najveća grada. Zašto se zakon donosi po hitnoj proceduri? Vratite zakon u redovnu proceduru, jer ne trebaju nam sukobi između republičkih i lokalnih vlasti.
Draško Stanivuković, 10.12.2024.
Stanivuković je ranije najavio i povlačenje Spasilačko-vatrogasne službe s aerodroma u Banjaluci ukoliko ovaj prijedlog ne bude povučen.
Predložene izmjene Zakona o budžetskom sistemu Republike Srpske izazvale su duboke podjele između vlasti i opozicije, kao i među lokalnim zajednicama. Dodatni revolt izazvala je hitna procedura donošenja zakona, što su opozicioni lideri ocijenili kao netransparentno i nepravedno. S protesta ispred NSRS zatražena je pravednija raspodjela, uključivanje svih nivoa vlasti u finansiranje nerazvijenih opština te povratak zakona u redovnu proceduru.
Na platformi Javna rasprava možete pročitati detaljniju analizu ovog zakona, glasati za ili protiv rješenja koja nudi te postaviti pitanja i dati prijedloge parlamentarcima i parlamentarkama o ovom i drugim zakonima.
(Istinomjer.ba)