Oblast visokog obrazovanja u Kantonu Sarajevo suočena je s mnoštvom problema – od nepostojanja ministra/ce visokog obrazovanja, nedovršene integracije Univerziteta u Sarajevu u jedan pravni subjekt, do nezadovoljstva studenata kojih je na Univerzitetu od akademske 2015/2016. godine manje nego što je predviđeno upisnom politikom.
Nakon imenovanja nove Vlade Kantona Sarajevo na čelu s premijerom Edinom Fortom početkom januara 2021. godine, došlo je do reorganizacije Vlade u kojoj je formirano i Ministarstvo za nauku, visoko obrazovanje i mlade KS. Na čelu ovog ministarstva prvobitno je bila imenovana Melika Husić-Mehmedović, koja je na zvaničnoj internet-stranici Ministarstva u svojoj uvodnoj riječi označila donošenje novog zakona o visokom obrazovanju kao jedan od prioriteta u svom radu.
Cilj novoosnovanog Ministarstva je omogućavanje razvijanja modernih i perspektivnih visokoškolskih ustanova u Kantonu Sarajevo. Donošenje novog Zakona o visokom obrazovanju, kao i Zakona o naučnoistraživačkoj djelatnosti će stvoriti ambijent rasta i razvoja nauke i visokog obrazovanja, modernizacije i prihvatanja evropskih principa obrazovanja. Važno je povjeriti kreiranje i izmjene postojećih zakonskih rješenja i mladim ljudima, posebno onima sa međunarodnim iskustvom, kako bi njihova znanja bila adekvatno primijenjena te kako bismo dobili zakone usklađene sa trenutnim tokovima i promjenama u oblasti visokog obrazovanja u svijetu.
Početkom marta 2021. godine, Ustavni sud Federacije BiH presudio je da reorganizacija Vlade KS, prilikom koje je i formirano Ministarstvo za nauku, visoko obrazovanje i mlade KS, nije provedena u skladu s Ustavom FBiH. U presudi je navedeno da postupak donošenja zakona o izmjenama i dopunama Zakona o organizaciji organa uprave i upravnih organizacija Kantona Sarajevo nije proveden u skladu s Poslovnikom Skupštine KS, a što je Istinomjer ranije analizirao. Dva mjeseca kasnije, Skupština KS ponovo je izglasala reorganizaciju Ministarstava te je Husić-Mehmedović ponovo imenovana za ministricu.
Novi zakonski okvir visokog obrazovanja u KS doveden je u pitanje nakon mnoštva kritika dijela akademske javnosti, opozicione SDA, ali i zastupnika SDP-a BiH, stranke koja participira u radu kantonalne Vlade. Polemika je na kraju rezultirala neopozivom ostavkom resorne ministrice Husić-Mehmedović početkom jula ove godine.
Prethodnih nekoliko dana je bilo veoma turbulentno. Neki od vas su me javno pozvali na odgovornost, a obzirom da sam po prirodi zaista odgovorna osoba, prihvatila sam to. Informišem vas da sam jutros premijeru podnijela neopozivu ostavku.
Melika Husić-Mehmedović, 8.7.2021.
Potom je premijer KS Edin Forto iz zakonske procedure povukao Nacrt zakona o visokom obrazovanju, a navedena dešavanja Istinomjer je analizirao u tekstu “Epilog Nacrta zakona o visokom obrazovanju KS-a: Ostavka ministrice Husić-Mehmedović”. Nakon što je Husić-Mehmedović podnijela ostavku, njena pozicija u Vladi KS i dalje je neupražnjena.
Za to vrijeme, studenti/ce različito gledaju na brojne probleme s kojima se suočava oblast visokog obrazovanje u KS. Tako su iz Vijeća mladih KS sredinom septembra ove godine prema Vladi KS uputili zahtjeve za smanjenje cijena školarine, kao i implementaciju prošlogodišnjih rješenja o prenosu predmeta u narednu akademsku godinu.
Isključivo zbog pandemije koja je ugrozila sve, tražimo da se provedu odredbe Zakona o visokom obrazovanju, a koje se odnose na bezuslovni prelazak studenata u narednu godinu. Tražimo to kako bi se olakšalo studentima i kako ne bi plaćali tzv. pad godine, nego bezuslovno prešli u narednu. Mnogi su bili bolesni, izgubili roditelje i svoje najbliže, a naše nadležne institucije nisu imale sluha za tako nešto.
Naida Mehanović, 13.9.2021.
Navedene zahtjeve i proteste nisu podržali iz Studentskog parlamenta Univerziteta u Sarajevu, iz kojeg su naveli da su oni jedini zvanični predstavnici studenata u KS.
Protesti koji se u javnosti spominju su protesti koje organizuje Vijeće mladih Kantona Sarajevo. Vijeće mladih je nevladina organizacija, koja je samovoljno uputila zahtjeve a koji se značajno razlikuju od zahtjeva studentskih udruženja UNSA-e (koja su po Zakonu o visokom obrazovanju, Zakonu o studentskom organizovanju i Statutu Univerziteta jedina priznata udruženja za predstavljanje studenata), s obzirom na to da je u zahtjevima Vijeća mladih Kantona Sarajevo između ostalog traženo provođenje prošlogodišnjeg rješenja u vidu prenosa predmeta, odnosno bezuslovan upis studenata u narednu akademsku godinu.
SPUS, 12.9.2021.
Iz Vijeća mladih KS ponovo su krajem septembra 2021. godine izašli na ulice, a tada je, između ostalog, zatražena i smjena rektora sarajevskog univerziteta Rifata Škrijelja.
Uz navedeno, ni integracija fakulteta u Univerzitet kao jedan pravni subjekt još nije okončana, što je za Istinomjer potvrđeno i u samom rektoratu Univerziteta. Kako nam je rečeno, još se čeka na četiri fakulteta koja još uvijek nisu izvršila sve neophodne pravne i administrativne radnje.
“Proces pravne integracije Univerziteta u Sarajevu i organizacionih jedinica okončan je 1. 7. 2021. odlukom nadležnog suda. Upisom izmijenjenih podataka u Sudski registar kod Općinskog suda u Sarajevu organizacione jedinice su izgubile svojstvo pravne osobe i upisane su kao podružnice Univerziteta u Sarajevu, kao pravnog sljednika. Međutim, od ukupno 28 organizacionih jedinica, četiri organizacione jedinice (Fakultet za saobraćaj i komunikacije, Elektrotehnički fakultet, Ekonomski fakultet i Medicinski fakultet) nisu izvršile, odnosno u toku su izvršavanja svih neophodnih radnji nakon nastale statusne promjene pripajanja, koje se utvrđuju relevantnim propisima iz odgovarajućih oblasti.”
Univerzitet u Sarajevu, 1.10.2021.
Iako je Istinomjer zatražio od Univerziteta u Sarajevu podatke o broju planiranih i upisanih studenata od akademske 2010/2011. do 2021/2022. godine, dobili smo podatke tek od 2013/ 2014. godine, što možete pogledati na sljedećem linku, dok za trenutnu akademsku 2021/2022. godinu upis još nije okončan.
Iz navedenih podataka je uočljivo da od akademske 2015/2016. godine broj upisanih studenata opada u odnosu na planirani broj. Do akademske 2015/2016. godine, na fakultete Univerziteta u Sarajevu upisivan je veći broj studenata od planiranog broja, dok je u akademskoj 2020/2021. godini broj upisanih studenata čak 38% manji od planiranog. Posljednjih pet godina, i broj upisanih studenata na sarajevskom univerzitetu je također pao za 38%.
Primjera radi, na Filozofskom fakultetu broj planiranih studenata u akademskoj 2013/2014. godini bio je 930, dok je broj upisanih iste akademske godine iznosio 827. Prema posljednjim dostupnim podacima iz akademske 2020/2021. godine, planirano je da na Filozofskom fakultetu bude upisano 886 studenata, a u konačnici je upisano njih tek 452.
Pad broja upisanih studenata bilježe i fakulteti medicinske grupacije (Stomatološki, Medicinski, Fakultet zdravstvenih studija, Farmaceutski fakultet i Veterinarski fakultet). Nakon što je u akademskoj 2013/2014. godini na ovim fakultetima upisan veći broj studenata od planiranog, u akademskoj 2020/2021. godini došlo je do pada broja upisanih u odnosu na plan, naročito na Stomatološkom fakultetu, gdje je te akademske godine planiran upis 250 studenata, a upisano ih je manje od polovine tog broja, njih 96.
Dok broj upisanih studenata na Univerzitetu u Sarajevu drastično opada u posljednjih pet godina, oblast visokog obrazovanja i dalje čeka provođenje svih neophodnih i ranije najavljenih reformi. Situaciju posebno otežava i činjenica da već nekoliko mjeseci resor visokog obrazovanja u KS i dalje čeka na imenovanje novog/e ministra/ice, kao i to da nema saglasnosti unutar vladajuće većine u kantonalnoj skupštini u vezi s izmjenama Zakona o visokom obrazovanju.
(Istinomjer.ba)