Gostujući u emisiji “Iza vesti” na N1 televiziji, lider SDA Bakir Izetbegović osvrnuo se na trenutnu političku krizu u Bosni i Hercegovini, ali i odnose s drugim balkanskim i svjetskim liderima. Tom prilikom, komentirajući politiku aktera koji dolaze iz Republike Srpske, iznio je dvije neistinite tvrdnje.
Petnaest godina rade takve stvari da su Srbi u Bosni i Hercegovini teške žrtve te politike. Da im djeca i unučad napuštaju ovu zemlju, najniže plaće u Evropi imaju, da imaju najveću smrtnost od korone na svijetu. Dakle, Republika Srpska 6%, Federacija ispod 4%.
Bakir Izetbegović, 8.11.2021.
Kada je riječ o najnižim platama, u skladu s Odlukom o izmjeni Odluke o najnižoj plati od 20.5.2021. godine, najniža plata u Republici Srpskoj povećana je sa 520 na 540 KM (276 €). S druge strane, prosječna plata u Republici Srpskoj u prvih devet mjeseci ove godine iznosi 994 KM (507 €).
Potrebno je naglasiti da nije moguće komparirati plate u Federaciji BiH i Republici Srpskoj, s obzirom na različite metodologije prilikom obračunavanja plata. Naime, kako su za Istinomjer ranije pojasnili iz Centra za politike i upravljanje, radnicima u FBiH je na “iznos primljene plaće dodan i iznos toplog obroka, kao i eventualnog prava naknade za prevoz, ukoliko ga radnici ostvaruju”. S druge strane, zbog obračuna bruto plata u RS, od 1. septembra 2018. godine, kada neoporezivi dijelovi plate radnika poput toplog obroka, naknade za prevoz, regresa i drugih ulaze u poresku osnovicu, neto plata se značajno povećala.
Kada su u pitanju zemlje u regionu, iznos minimalne plate u Republici Srbiji određen je Odlukom o visini minimalne cijene rada za period januar – decembar 2021. godine. Spomenutom odlukom utvrđeno je da neto minimalna cijena rada (bez poreza i doprinosa za obavezno socijalno osiguranje), za period januar – decembar 2021. godine iznosi 183.93 dinara (neto) po radnom satu, te je u skladu s navedenim i brojem radnih dana u 2021. godini objavljena i tabela s podacima o minimalnoj zaradi. U skladu s tim, najniža neto plata u Republici Srbiji iznosila je 32.371,68 RSD (275 €) u novembru, a u oktobru je bila niža te je iznosila 30.900,24 RSD (263 €). Prema podacima Republičkog zaoda za statistiku Republike Srbije, u prvih osam mjeseci ove godine prosječna plata bez poreza i doprinosa iznosila je 64.393 RSD (547€).
Što se tiče Crne Gore, Skupština ove zemlje usvojila je u maju 2021. godine izmjene Zakona o radu, koje predviđaju povećanje minimalne plate sa 222 na 250 eura, a novi iznos minimalne plate primjenjuje se od 1. oktobra. Prema podacima Uprave za statistiku Crne Gore, u prvih devet mjeseci 2021. godine prosječna neto plata iznosila je 530 €.
Kada je u pitanju Sjeverna Makedonija, Trading Economics navodi da su minimalne plate u Sjevernoj Makedoniji ostale nepromijenjene u odnosu na prošlu godinu i iznosile su 14.500 MKD po mjesecu (235 €), a kao izvor navode Ministarstvo rada i socijalne politike Sjeverne Makedonije. Prema posljednjim podacima Državnog zavoda za statistiku Sjeverne Makedonije, prosječna plata od januara do augusta ove godine iznosila je 28.442 MKD (461€).
Krajem 2020. godine, saopćeno je da će od 1. januara 2021. godine minimalna mjesečna plata u Albaniji iznositi 30.000 LEK (244.60 €). Na web stranici Instituta za statistiku Albanije, posljednji objavljeni podaci o prosječnim platama odnose se na drugi kvartal 2021. godine. Prema tim podacima, u ovom periodu prosječna plata u Albaniji iznosila je 56.710 LEK (462€).
Također, na stranici Trading Economicsa dostupni su podaci o minimalnim platama i u drugim evropskim zemljama. Prema tim podacima, evropske zemlje u kojima je minimalna plata niža nego u RS su Rusija (12792 RUB/156.03 €), Ukrajina (6000 UAH/198.46 €) i Bjelorusija (400 BYN/141.61 €). Prosječna plata u Bjelorusiji iznosila je 512 eura (1.442.70 BYN) u septembru ove godine, a u Ukrajini je iznosila 473 eura (14.239 UAH) za isti mjesec. U drugom kvartalu 2021. godine, prosječna plata u Moldaviji iznosila je 447 eura (9.044.50 MDL).
U skladu s navedenim, iznos minimalne plate u Republici Srpskoj nešto je viši nego u pojedinim zemljama u regionu, ali i Evropi. Također, prosječna plata u RS viša je od prosječnih plata u Sjevernoj Makedoniji, Albaniji, Moldaviji i Ukrajini.
Kada je riječ o minimalno plati u RS, Istinomjer je ranije ocjenjivao tvrdnju ministrice finansija u Vladi Republike Srpske Zore Vidović, a više o tome možete pročitati u članku “Vidović istinito o platama u RS-u i okolnim zemljama”.
Što se tiče Izetbegovićeve tvrdnje da je Republika Srpska “prva u svijetu po smrtnosti od korone”, statistika Univerziteta “Johns Hopkins” govori drugačije. Naime, prema njihovim podacima, u Bosni i Hercegovini je do sada evidentirano 259.913 slučajeva zaraze infekcijom COVID-19 i 11.840 smrtnih slučajeva. Dakle, smrtnost od koronavirusa u Bosni i Hercegovini iznosi 4.6%. Bosna i Hercegovina je 12. zemlja u svijetu po broju smrtnih slučajeva.
Prema posljednjim podacima Zavoda za javno zdravstvo FBiH, u Federaciji je do sada potvrđeno prisustvo virusa kod 166.772 osobe i 6.588 smrtnih slučajeva, što znači da smrtnost u Federaciji BiH iznosi 3,95%. Kako se navodi u posljednjem saopćenju Instituta za javno zdravstvo Republike Srpske, u ovom entitetu je do danas preminula 4.881 osoba, od ukupno njih 85.379 kod kojih je potvrđeno prisustvo koronavirusa, čime smrtnost u Republici Srpskoj iznosi 5,7%. Kada bi se smrtnost u RS komparirala s drugim državama, jednak procenat smrtnosti imao bi i Egipat, a Sirija, Ekvador, Meksiko, Sudan, Peru i Jemen imali bi veću stopu smrtnosti od koronavirusa.
Podaci Univerziteta “Johns Hopkins” ne idu u prilog tvrdnji da je Republika Srpska prva u svijetu po smrtnosti uzrokovanoj koronavirusom. Također, ni minimalne, kao ni prosječne plate u Republici Srpskoj, nisu najniže u Evropi. S obzirom na navedeno, Istinomjer tvrdnju Bakira Izetbegovića ocjenjuje neistinitom.
(Istinomjer.ba)