Opšti i Lokalni izbori u našoj zemlji razdvojeni su te građani/ke Bosne i Hercegovine imaju priliku da svake dvije godine biraju zakonodavnu i izvršnu vlast, što na lokalnom, što na višim nivoima. Jedna od praksi, stara koliko i izborni sistem u našoj zemlji, a povodom koje se i ovoga puta vode debate u javnosti, jeste kandidovanje na Opštim izborima načelnika opština i gradonačelnika koji su dobili povjerenje birača/ica da četiri godine vode svoje lokalne zajednice.
Tu mogućnost izabrani/e lideri/ke lokalnih zajednica često koriste, na šta je Istinomjer i 2018. godine skretao pažnju, a ni minuli Opšti izbori nisu bili izuzetak.
Prepreke da se načelnici i gradonačelnici kandiduju ne postoje u Izbornom zakonu BiH. Samom kandidaturom oni/e nisu dužni odreći se mandata na čelu lokalne zajednice, već odluku o tome, ukoliko budu izabrani na Opštim izborima, imaju priliku donijeti nakon njihovog održavanja. Upravo ta činjenica predmet je debate u javnosti, jer otvara pitanja da li se na taj način manipuliše biračima/cama, izigrava njihovo povjerenje te šta je s obećanom i preuzetom odgovornošću spram njih kao stanovnika/ca opština i gradova, ali i kao glasača/ica na Opštim izborima.
Nakon Opštih izbora 2022. godine Centralna izborna komisija BiH (CIK BiH) je nakon sjednice održane 9.11.2022. “pozvala članove organa vlasti izabrane na Opštim izborima u Bosni i Hercegovini održanim 2.10.2022. godine, a koji trenutno imaju drugi nespojivi mandat u opštinskim vijećima/skupštinama opština, gradskim vijećima/skupštinama grada ili imaju mandat načelnika/gradonačelnika da se što prije opredijele o mandatu kojeg žele zadržati, odnosno da li prihvataju ili odbijaju novoosvojeni mandat”.
U pozivu se još naglašava da će CIK BiH odmah po prijemu izjave o prihvatanju/odbijanju mandata ili s dostavljanjem ostavke na ranije osvojeni mandat pristupiti dodjeli zamjenskih mandata, odnosno postupit će u skladu s Izbornim zakonom BiH.
Centralna izborna komisija Bosne i Hercegovine je na danas održanoj 83. sjednici, pored ostalog, dodijelila i zamjenske mandate za pojedine organe vlasti, a na osnovu izjave o odbijanju mandata ili podnesene ostavke.
CIK BiH, 9.11.2022.
I prije poziva CIK-a BiH pojedini načelnici opština i gradonačelnici koji su na Opštim izborima 2022. godine dobili povjerenje birača/ica da obavljaju dužnosti u nekom od zakonodavnih tijela već su se javno izjasnili o tome da li prihvataju novi mandat ili ostaju na mjestu prvih ljudi svojih lokalnih zajednica, a koje su, opet na osnovu povjerenja birača/ica, osvojili na posljednjim održanim Lokalnim izborima.
Tako će se, a prema pisanjima medija, mandata za Skupštinu Kantona Sarajevo, osvojenog na minulim Opštim izborima, odreći aktuelni načelnik Opštine Novi Grad Sarajevo Semir Efendić (SBiH), kao i gradonačelnica Sarajeva Benjamina Karić (SDP BiH). Oni su, i to treba napomenuti, bili nosioci lista svojih političkih subjekata za kantonalni nivo te kao takvi imali najveće povjerenje birača/ica, odnosno osvojili najviše glasova.
Ista najava dolazi i od načelnika Maglaja Mirsada Mahmutagića koji je nosio listu SDP-a BiH za Skupštinu Zeničko-dobojskog kantona te osvojio više od 20% preferencijalnih glasova.
Svoju odluku Mahmutagić je obrazložio time da su mu birači/ce i na Lokalnim izborima “također dali ogromnu podršku”.
Želim vas obavijestiti da sam odbio prihvatanje mandata zastupnika u Skupštini ZDK, što mi je omogućavalo i eventualni ulazak u Dom naroda Parlamenta Federacije BiH. Odlučio sam da ostanem na poziciji načelnika, za što ste mi također dali ogromnu podršku, najveću u poslijeratnom periodu. To me obavezuje da radim u korist građana općine Maglaj, i to ću činiti.
Mirsad Mahmutagić, 10.11.2022.
Ranije, još krajem oktobra, komentarišući rezultate Opštih izbora, gradonačelnik Zenice Fuad Kasumović također je saopštio da neće preuzeti mandat u Skupštini Zeničko-dobojskog kantona. Kasumović je tom prilikom podsjetio da je i i na Opštim izborima 2018. godine s mjesta gradonačelnika osvojio mandat u Predstavničkom domu Parlamentarne skupštine BiH (PSBiH) te da je tu poziciju prepustio drugome, kao i da su i “tada, kao i sada, građani to znali”.
Prije četiri godine sam osvojio direktan mandat u državnom parlamentu. Poziciju sam prepustio drugome. I tada, kao i sada, građani su znali, svima sam sasvim jasno i glasno rekao da se ne povlačim sa mjesta gradonačelnika. Kako tada, tako i sada. Svi su znali da ne idem s pozicije na kojoj sam sada.
Fuad Kasumović, 27.10.2022.
“Dakle, neću biti poslanik u Skupštini ZDK, neću biti ni u Vladi ZDK”, potvrdio je Kasumović te dodao:
Ostajem gradonačelnik Zenice. Uradili smo toliko da se to sasvim jasno vidi, ali nisam zadovoljan i moramo uraditi mnogo više da bi građanima Zenice bilo dobro.
Fuad Kasumović, 27.10.2022.
Podsjećamo, da ga “ne zanima” funkcija delegata u Predstavničkom domu PSBiH i da će to “mjesto prepustiti slijedećem s liste”, Kasumović je izjavio i nakon Opštih izbora 2018. godine, uz obrazloženje da ostaje jer je građanima dao obećanje prije dvije godine.
Ja ostajem nezavisni gradonačelnik, jer sam prije dvije godine obećao građanima, kada sam im se ponudio da taj bedem razvalim i da ću biti četiri godine.
Fuad Kasumović, 14.10.2018.
No, ima i onih koji će, sudeći po najavama, napustiti načelničke i gradonačelničke pozicije i prihvatiti novoosvojene mandate. To je 4.11.2022. godine potvrdio gradonačelnik Bihaća Šuhret Fazlić (PoMAK), nakon što je, opet kao nosilac liste, s više od 5.000 ličnih glasova osvojio mandat u Skupštini Unsko-sanskog kantona.
Definitivno sam odlučio da idem u Skupštinu Unsko-sanskog kantona kako bih se tamo zalagao za interese grada Bihaća. Borit ću se protiv određenog načina ponašanja na kantonalnom nivou vlasti, koji je bio karakterističan za protekle četiri godine. Naravno, prije svega želim zahvaliti svim građankama i građanima Bihaća koji su me podržavali i koji su imali strpljenja i razumijevanja kako za mene, tako i za kompletnu Gradsku upravu.
Šuhret Fazlić, 4.11.2022.
Načelnik Vogošće Edin Smajić (SDA), koji je osvojio mandat u Predstavničkom domu Parlamenta Federacije BiH, za portal Klix.ba izjavio je da je njegova namjera za kandidovanjem na izborima bila iskrena i da nema sumnje u prihvatanje mandata.
Onog trenutka kad sam prihvatio da budem kandidovan, prihvatio sam i to da ako dobijem povjerenje i mandat, ja ću ga i uzeti.
Edin Smajić, 8.11.2022.
Kako su mediji prenijeli, gradonačelnik Tuzle Jasmin Imamović izjavio je da će čim dobije certifikat od Centralne izborne komisije BiH, objelodaniti vlastitu odluku hoće li prihvatiti novoosvojeni mandat u Predstavničkom domu PSBiH ili će ostati na sadašnjoj poziciji gradonačelnika.
Ni u Republici Srpskoj situacija nije drugačija te su, pored ostalih, mandate osvojili gradonačelnici Laktaša, Banjaluke, Bijeljine, Zvornika, Istočnog Sarajeva, ali načelnici Prnjavora i Istočne Ilidže.
Zanimljivo je bilo i objašnjenje gradonačelnika Banjaluke Draška Stanivukovića koji je, kao nosilac liste PDP-a, osvojio mandat za Narodnu skupštinu Republike Srpske (NSRS). Tako je na pitanje postavljeno pred same Opšte izbore 2022. godine kako da glasači/ce razluče funkciju gradonačelnika od kandidata za NSRS Stanivuković odgovorio da se to “prosto prepliće”:
To se prosto prepliće. Ja sam jedna ličnost u kojoj se nalazi funkcija gradonačelnika i moguće je da me ljudi tokom dana gledaju i kao gradonačelnika i kao kandidata. Naša glavna poruka je da pokažemo šta se sve uradilo za godinu i po dana, koji rezultati su ostvareni i koliko se može uraditi za cijelu Republiku Srpsku ako se radi savjesno, bez korupcije i kriminala.
Draško Stanivuković, 30.9.2022.
Kako prenose mediji, Stanivuković i gradonačelnik Istočnog Sarajeva Ljubiša Ćosić (SNSD) nagovijestili su da ostaju na tim pozicijama, što je potvrdio i gradonačelnik Laktaša Miroslav Bojić.
Ostajem gradonačelnik. Nastavljamo da radimo na lokalnom nivou.
Miroslav Bojić, 9.11.2022.
I prvi čovjek Istočne Ilidže Marinko Božović (SDS) ostaje na ranijoj poziciji, iako je osvojio mandat za najveće zakonodavno tijelo u Republici Srpskoj.
“Ne idem u Narodnu skupštinu i prepuštam mandat drugom”, potvrdio je Božović, a kako mediji navode, u načelničkoj fotelji ostaje načelnik Prnjavora Darko Tomaš (SNSD), dok je još uvijek “u dilemi” njegov stranački kolega Zoran Stevanović, aktuelni gradonačelnik Zvornika, koji je osvojio mandat za NSRS.
Idem u utorak u Sarajevo, u CIK. Nešto moram da odbijem, a do tada ću vidjeti šta ću.
Zoran Stevanović, 9.11.2022.
Bez obzira na to kakve odluke donijeli načelnici i gradonačelnici – da li će ili ne prihvatiti nove mandate – pitanje koje se i nakon posljednjih Opštih izbora nameće jeste zašto su se uopšte kandidovali.
Ono što je primjetno jeste da su većina njih bili nosioci svojih lista te su predstavljali perjanice svojih političkih subjekata na pripadajućim nivoima za koje su tražili glasove birača/ica i bitno uticali na opšti rezultat svoje stranke na tom nivou. Također, činjenica je i da su to povjerenje dobili, ali oni koji se sada odriču tih mandata to povjerenje “prebacuju” na narednog s liste svog političkog subjekta.
S druge strane, postavlja se pitanje da li će birači/ce koji/e su im dali/e povjerenje da četiri godine vode njihove lokalne zajednice nakon Lokalnih izbora pitati one koji će prihvatiti nove mandate šta je s tim i tada datim obećanjima. Pored toga, u tim slučajevima slijede novi izbori za načelnika i gradonačelnika te s njima i troškovi koje snose građani/ke.
U svakom slučaju, da li će ovakva praksa biti nastavljena, odnosno da li će putem eventualnih izmjena izborne legislative biti unesene određene promjene u smislu ograničenja ili zabrana, pitaju se upravo oni koji ovu praksu i konzumiraju iz izbora u izbore – politički subjekti.
U kontekstu kandidovanja načelnika i gradonačelnika na Opštim, ali i Lokalnim izborima, građanima/kama do daljnjeg ostaje da se pitaju da li će oni/e kojima daju povjerenje na lokalnom nivou tu i ostati do kraja mandata te za koga ili za šta glasaju na Opštim izborima – kada su ti isti ljudi na listama.
(Istinomjer.ba)