Grupa zastupnika Predstavničkog doma Parlamenta FBiH pokrenula je početkom februara inicijativu za usvajanje Zakona o izmjenama Zakona o pripadnosti javnih prihoda u FBiH. Izmjene se odnose na uklanjanje stava (2) člana 9. Zakona, kojim je utvrđeno da se prihodi Kantona Sarajevo uvećavaju za koeficijent dva “nauštrb drugih kantona”. Istinomjer je analizirao parametre dva kantona na osnovu kojih se vrši raspodjela javnih prihoda u Federaciji.
Zastupnik SDA u Predstavničkom domu Parlamenta FBiH Salko Zildžić pokrenuo je inicijativu za usvajanje Zakona o izmjenama Zakona o pripadnosti javnih prihoda u Federaciji Bosne i Hercegovine. Inicijativa da se Zakon izmijeni po skraćenoj proceduri, koju je podržalo još 13 zastupnika, upućena je 5. 2. 2021. predsjedavajućem Predstavničkog doma FBiH Mirsadu Zaimoviću i premijeru FBiH Fadilu Novaliću.
U inicijativi se navodi da “za izmjenama Zakona o pripadnosti javnih prihoda postoji javni interes građana Federacije BiH koji su nastanjeni na području više kantona u Federaciji BiH, a koji su dosadašnjim provođenjem postojećeg zakona stavljeni u diskriminatorski položaj u odnosu na građane Kantona Sarajevo”.
Kako je rečeno, Zakon o pripadnosti javnih prihoda na teritoriji Federacije BiH od svog usvajanja je “nepravedan i štetan po građane drugih kantona. Njime je utvrđeno da se prihodi Kantona Sarajevo, bez posebnog obrazloženja, uvećavaju za koeficijent dva (2), odnosno od 2015. godine za 1,9658, nauštrb drugih kantona”.
U članu 9. Zakona o pripadnosti javnih prihoda u Federaciji Bosne i Hercegovine navodi se kako se pojedinačno učešće kantona u raspodjeli prihoda vrši na osnovu formule koja se zasniva na broju stanovnika u kantonu, površini kantona, broju učenika u osnovnom obrazovanju i broju učenika u srednjem obrazovanju.
Izvor: Federalno ministarstvo finansija
Prema Zakonu o izmjenama Zakona o pripadnosti javnih prihoda u FBiH iz 2014. godine (Službene novine FBiH, broj 35/14), u članu 9. u stavu (3) dodaje se nova alineja 3. koja glasi “Posavski kanton, koeficijent 1,5”, a prema Zakonu o izmjenama Zakona o pripadnosti javnih prihoda u FBiH iz 2015. godine (Službene novine FBiH, broj 94/15) u članu 9. u stavu (2) broj “2” zamjenjuje se brojem “1,9658”.
Ukoliko bi se i uzelo u obzir da je koeficijent za Kanton Sarajevo određen zbog činjenice da je Sarajevo, kao glavni grad Bosne i Hercegovine, pretrpjelo visok stepen razaranja tokom agresije na Bosnu i Hercegovinu, smatramo da su ti razlozi prestali. Kada se sagledaju svi ekonomsko-socijalni aspekti života građana u Federaciji BiH, primjetan je iznimno bolji životni standard građana Kantona Sarajevo, koji je direktna posljedica provođenja stava 2. člana 9. Zakona. Mi, podnosioci ove inicijative, smatramo da je vrijeme da se raspodjela prihoda vrši na pravedniji način i omogući ravnomjeran razvoj Federacije BiH, uzimajući pri tome parametre kao što su trgovinska razmjena, industrijska proizvodnja, površina, broj učenika i stanovnika, a ne na ovaj način da se i sadašnji kriteriji za raspodjelu pripadajućih prihoda u potpunosti obesmisle koeficijentom 2 (1,9658 ) u formuli kada je u pitanju Kanton Sarajevo.
Salko Zildžić, 5. 2. 2021.
U inicijativi se također ističe da trenutni koeficijent u formuli na rashodovnoj strani Kantona Sarajevo “direktno i u dugom vremenskom periodu stvara nelogičnu nepravdu, posebno u odnosu na građane Tuzlanskog kantona”.
Ova anomalija je najprimjetnija u slučaju Tuzlanskog kantona i Kantona Sarajevo, pa nju uzimam za primjer, a nepravedna raspodjela ili otuđivanje pripadajućih indirektnih prihoda vidljiva je i kod drugih kantona.
Zlatko Ercegović, 5. 2. 2021.
Komentirajući inicijativu, i Salko Zildžić je komparirao Tuzlanski Kanton i Kanton Sarajevo u odnosu na kriterije definirane u članu 9. Zakona.
Mi imamo situaciju da danas budžet Tuzlanskog Kantona je usvojen sa projiciranim prihodima od indirektnih poreza na 202 miliona, a budžet KS na 443 miliona. To su kantoni koji imaju približan broj stanovnika. Tuzlanski Kanton ima malo veći broj stanovnika, ima duplo veću površinu, ima malo veći broj učenika u osnovnim i srednjim školama, a duplo manje novca dobija od indirektnih poreza.
Salko Zildžić, 16. 2. 2021.
Tragom izjave zastupnika Zildžića, ali i s obzirom na navode iz inicijative da je nepravda najvidljivija u odnosu na Tuzlanski Kanton, komparirali smo navedene podatke u ova dva kantona.
Prema Proračunu budžeta Tuzlanskog kantona za 2021. godinu, prihodi od neizravnih poreza iznose 202.322.368 KM, a prema Nacrtu budžeta Kantona Sarajevo za 2021. godinu, prihodi od indirektnih poreza iznose 441.238.469 KM.
Kada je riječ o teritorijalnoj površini i broju stanovnika, Tuzlanski kanton zauzima površinu od 2.652 km2, dok Kanton Sarajevo zauzima površinu od 1.277 km2. Prema posljednjim podacima Federalnog zavoda za statistiku, ukupan broj stanovnika u Tuzlanskom kantonu iznosio je 437.607, dok je ukupan broj stanovnika u Kantonu Sarajevo iznosio 421.555.
Podaci s kraja 2020. godine govore kako je u Tuzlanskom kantonu bilo ukupno 35.813 učenika koji su redovno pohađali osnovno obrazovanja, a ukoliko se u zbir uključe i učenici koji pohađaju škole sa posebnim potrebama i osnovne muzičke škole, ukupan broj osnovnoškolaca u TK-u na kraju 2020. godine iznosio je 36.774. Sa druge strane, u Kantonu Sarajevo je na kraju 2020. godine bilo 37.790 učenika koji su redovno pohađali osnovnu školu, a 39.385 ako u obzir uzmemo i učenike koji su pohađali škole sa posebnim potrebama, osnovne muzičke škole i osnovne baletske škole.
Kada je riječ o srednjem obrazovanju, Kanton Sarajevo je u istom periodu imao 14.213 učenika/ce, dok je Tuzlanski kanton brojao 14.923 učenika/ce.
Komparacijom pokazatelja koji ulaze u formulu prilikom učešća kantona u raspodjeli javnih prihoda, evidentno je da su broj stanovnika i broj učenika u osnovnim i srednjim školama približno jednaki u dva kantona, ali Tuzlanski kanton obuhvata dvostruko veću teritoriju od Kantona Sarajevo. S obzirom na to, usvajanje Zakona o izmjenama Zakona o pripadnosti javnih prihoda u FBiH na osnovu podnesene inicijative umanjilo bi učešće Kantona Sarajevo u raspodjeli prihoda za skoro 50%, čime bi se osigurala ravnopravnija raspodjela u Federaciji, a u tom slučaju bi dva komparirana kantona imala približno jednako učešće u javnim prihodima.
Objavljeni članak je nastao kroz projekat SELDI mreže
(Istinomjer.ba)