Nakon što je Vlada Republike Srpske održala posebnu sjednicu, na kojoj je razmatrala “Izvještaj Nezavisne međunarodne komisije za istraživanje stradanja Srba u Sarajevu u periodu 1991-1995. godine”, direktor Republičkog centra za istraživanje rata, ratnih zločina i traženje nestalih lica Republike Srpske Milorad Kojić, izjavio je da je dokazano da Sarajevo nije bilo pod opsadom nego u blokadi.
Bavio se (op.a. izvještaj) onim što su htjeli da prikažu da je to opsada Sarajeva, u stvari konkretnim činjenicama da je to dokazano da se to nije zvala opsada, da je to bila blokada.
Milorad Kojić, 23. oktobar 2020.
Međunarodni krivični sud za bivšu Jugoslaviju (MKSJ) do danas je donio tri pravosnažne presude kojima se, između ostalog, tematizuje i teror nad civilnim stanovništvom kao i opsada Sarajeva. Radi se o presudama dvojici komandanata Sarajevsko-romanijskog korpusa VRS, Stanislavu Galiću i Dragomiru Miloševiću, te Radovanu Karadžiću kao vrhovnom komandantu VRS.
U nastavku donosimo najznačajnije detalje ovih presuda.
U slučaju Radovana Karadžića, dio optužnice odnosio se na “Udruženi zločinački poduhvat za Sarajevo”, te je on između ostalih, proglašen krivim i po ovom osnovu. Sud se u presudi osvrnuo i na činjenicu da je Karadžić “u nekoliko situacija unaprijedio i nagradio Mladića, Galića i Dragomira Miloševića, uprkos saznanju da su umiješani u napade na sarajevsko civilno stanovništvo”. I Karadžić je poput Galića i Miloševića osuđen pravosnažno, a 2019. godine izrečena mu je doživotna kazna. U prvostepenoj presudi je između ostalog navedeno i da su “jedinice SRK držale su položaje na brdima oko grada, okruživši ga i držeći ga pod opsadom.”
Pretresno vijeće konstatuje da je od kraja maja 1992. do oktobra 1995. civilno stanovništvo grada Sarajeva bilo izloţeno granatiranju i snajperskim napadima od strane snaga bosanskih Srba, tačnije Sarajevsko-romanijskog korpusa (―SRK‖). Tokom cijelog tog perioda, jedinice SRK držale su položaje na brdima oko grada, okruživši ga i držeći ga pod opsadom. (…) Vijeće takođe zaključuje da je optuženi značajno doprinio tom planu. Budući da se nalazio na samom čelu političkih, vojnih i vladinih struktura, optuženi je pružao podršku Mladiću u njegovoj strategiji prema Sarajevu koja je podrazumijevala pojačavanje intenziteta kampanje snajperskog djelovanja i granatiranja i vojno rješavanje situacije u gradu. Kao vrhovni komandant VRS-a, optuženi je izdavao ili odobravao vojne direktive koje su se odnosile na Sarajevo, čime je produžio opsadu, dopuštajući da kampanja snajperskog djelovanja i granatiranja traje unedogled. Shodno tome, pošto je imao de jure kontrolu nad SRK-om i VRS-om, koju je zapravo neprekidno vršio tokom cijelog sukoba, optuţeni je neposredno sudjelovao u vojnim pitanjima vezanim za Sarajevo i vezano za njih izdao brojna naređenja i na stategijskom i na operativnom nivou. Takođe je u nekoliko situacija unaprijedio i nagradio Mladića, Galića i Dragomira Miloševića, uprkos saznanju da su umiješani u napade na sarajevsko civilno stanovništvo.
MKSJ, mart 2016.
U drugostepenoj presudi Stanislavu Galiću navedeno je kako je on proglašen krivim za djela nasilja čiji je prevashodni cilj bio širenje terora među civilnim stanovništvom, kao kršenje zakona i običaja ratovanja, sankcionisano članom 51 Dopunskog protokola i Ženevskih konvencija iz 1949. (tačka 1 Optužnice); ubistvo, kao zločin protiv čovječnosti, putem snajperskog djelovanja (tačka 2 Optužnice); nehumana djela koja nisu ubistvo, kao zločin protiv čovječnosti, putem snajperskog djelovanja (tačka 3 Optužnice); ubistvo, kao zločin protiv čovječnosti, putem granatiranja (tačka 5 Optužnice); i nehumana djela koja nisu ubistvo, kao zločin protiv čovječnosti, putem granatiranja (tačka 6 Optužnice). Galić je osuđen na jedinstvenu kaznu zatvora u trajanju od 20 (dvadeset) godina. U novembru 2006. godine, Žalbeno vijeće Tribunala je odbilo Galićevu žalbu po više osnova, te je on tim i pravosnažno osuđen.
I u slučaju Dragomira Miloševića Sud je utvrdio da je on također kriv za planiranje i naređivanje krivičnih djela terorisanja, kao kršenja zakona ili običaja ratovanja, ubistava i nehumanih djela, kao zločina protiv čovječnosti, počinjenih snajperskim djelovanjem i granatiranjem. Milošević je pravosnažno osuđen u novembru 2009. godine, a i njegove žalbe su odbačene kao neosnovane.
Izvršni direktor Balkanske istraživačke mreže (BIRN), Denis Džidić za Istinomjer kaže kako je terorisanje stanovništva dokazano u sva tri slučaja.
U sve tri presude jasno se navodi da su civili u Sarajevo bili izloženi neselektivnim napadima, da su civili namjerno targetirani, kao i da su snage VRS-a ograničavale pristup vodi, hrani i humanitarnoj pomoći u sami grad. Isti zaključci doneseni su u nepravosnažnoj presudi Ratku Mladiću, a presuda u ovom slučaju se očekuje naredne godine. U presudi protiv Radovana Karadžića posebno je tretiran stav Odbrane da snage VRS-a nisu gađale civile već su samo odgovarale na vatru i da Sarajevo nije bilo pod opsadom i kampanjom terora. Karadžić je iznosio argument da je strana Armije BiH granatirala i gađala iz snajpera sopstvene civile da bi za to okrivila VRS i izazvala intervenciju međunarodne zajednice. Pretresno vijeće odbacilo je ove tvrdnje Karadžića. Pretresno vijeće je u presudi zaključilo da se “praksa granatiranja i snajperskog gađanja civila nastavila preko tri godine“.
Denis Džidić, 26. oktobar 2020.
Pretresno vijeće Suda je u prvostepenoj presudi Mladiću, u dijelu predmeta u vezi sa Sarajevom, zaključio da je “optuženi učestvovao u osnivanju Sarajevsko-romanijskog korpusa i da je donosio odluke u vezi s ljudstvom u SRK-u; da je u periodu od 1992. do 1995. komandovao jedinicama SRK-a u raznim operacijama; da je tokom opsade primao vojnu pomoć od jedinica vojske Savezne Republike Jugoslavije; kao i da je naređivao proizvodnju i korištenje modifikovanih avionskih bombi u napadima na Sarajevo”.
S obzirom na činjenicu da su udruženi zločinački poduhvat, ali i terorisanje civilnog stanovništva kao i opsada Sarajeva dokazani, posebno u presudi Radovanu Karadžiću, Istinomjer će tvrdnju Milorada Kojića, da se u ovom slučaju nije radilo o opsadi nego o blokadi, ocijeniti kao neistinitu.
(Istinomjer.ba)