Istinomjer je neposredno prije i tokom same predizborne kampanje za prijevremene izbore za predsjednika Republike Srpske (RS) koji su održani 23. novembra pratio istupe stranih zvaničnika o izborima, a u javnosti su se mogli najčešće čuti stavovi ruskih diplomata koji su koincidirali sa zvaničnim stavovima vlasti u RS uz otvorenu podršku SNSD-u. S druge strane, iako je održano nekoliko sastanaka između političara iz Republike Srpske i Srbije, zvaničnici susjedne zemlje bili su nešto oprezniji u pružanju podrške i kreiranju narativa tokom same kampanje.
Najčešći narativi koje su uspostavljale ruske diplomate poput Sergeja Lavrova, Marije Zaharove i Igora Kalabuhova bili su da je te izbore nametnuo Zapad, da je poništena volja birača/ica u RS, a u pitanje je konstantno dovođen i legitimitet visokog predstavnika u BiH Christiana Schmidta. Neke od takvih tvrdnji i narativa domaćih aktera Istinomjer je analizirao i ocijenio tokom predizborne kampanje u RS (1, 2, 3, 4, 5).
S obzirom na to da se kampanja za izbore održavala u vrijeme obilježavanja 30. godišnjice parafiranja Dejtonskog mirovnog sporazuma, to je bila još jedna od tema o kojoj su govorili ruski zvaničnici.
Centralna izborna komisija BiH (CIK) je prijevremene izbore za predsjednika RS raspisala 28. augusta 2025. godine, a kampanja je, iako ne zvanično, praktično počela već nakon izricanja presude Miloradu Dodiku pred Sudom BiH 1. augusta 2025. godine. Treba napomenuti da je kampanja za prijevremene izbore u RS trajala duplo kraće od kampanje na redovnim izborima, a počela je 8. novembra.
O tome kako je došlo do prijevremenih izbora za predsjednika RS Istinomjer je detaljno pisao u novembru, a analizu o izvještavanju ruskih medija o izborima objavio je naš partnerski portal Raskrinkavanje.
Kako je Moskva gradila narativ o “nametnutim” izborima
Nakon izricanja pravosnažne presude Miloradu Dodiku reagovala je portparolka ruskog Ministarstva vanjskih poslova Marija Zaharova. Njenu reakciju na svojoj zvaničnoj Facebook stranici prenijela je i Ambasada Ruske Federacije u BiH. Zaharova je presudu nazvala apsurdnom i nametnutom sa strane, visokog predstavnika Christiana Schmidta nazvala je “neizabranim prevarantom” te je izrazila podršku vlastima u RS.
Sličan stav iznio je i ministar vanjskih poslova Ruske Federacije Sergej Lavrov kada se 9. septembra u Moskvi sastao s Miloradom Dodikom. Tom prilikom rekao je da su procesi koji se odvijaju u BiH “rezultat očiglednog zapadnog uplitanja u unutrašnje poslove Bosne i Hercegovine” i da predstavljaju “otvoreno kršenje Dejtonskog sporazuma”.
Christian Schmidt, koji je nezakonito imenovan za visokog predstavnika u Bosni i Hercegovini bez mandata Vijeća sigurnosti UN-a, pokušava da uzurpira vlast u republici po zapadnim naređenjima. Mi smo duboko zabrinuti zbog ovog agresivnog kršenja pravno obavezujućih odluka Vijeća sigurnosti UN-a i njegovih nadležnosti.
Sergej Lavrov, 9.9.2025.
Dodik se s Lavrovom sreo i krajem oktobra na marginama 3. međunarodne minske konferencije o euroazijskoj sigurnosti, a o tom sastanku objavljeno je kratko saopštenje Ministarstva vanjskih poslova Ruske Federacije.
Marija Zaharova je o Miloradu Dodiku govorila i na dva brifinga za medije tokom oktobra (1, 2).
Prvi put komentarisala je odluku Milorada Dodika da prenese svoje ovlasti kao predsjednika Republike Srpske na Anu Trišić-Babić, a djelovanje visokog predstavnika nazvala je nasiljem.
Nespojivo je da, u srcu Evrope, suverena država bude upravljana od strane neimenovanog stranca, zapravo, samoproklamovanog uzurpatora Christiana Schmidta, koji sebe naziva visokim predstavnikom dok čini pravno nasilje nad Bosnom i Hercegovinom.
Marija Zaharova, 23.10.2025.
O Schmidtu je govorila i na brifingu održanom 30. oktobra, nazivajući ga državljaninom njemačke koji sebe naziva visokim predstavnikom, varalicom i uzurpatorom. Iznijela je i stav Rusije, koja, kako je rekla, insistira na ukidanju Ureda visokog predstavnika u BiH.
Što se tiče Christiana Schmidta, njegovo prisustvo u Bosni i Hercegovini njegova je privatna stvar i nema nikakve veze s procesom postkonfliktnog regulisanja u BiH – barem ne u formatu koji je dogovorila međunarodna zajednica. Rusija, kao jedan od garanta Općeg okvirnog (Dejtonskog) sporazuma za mir u Bosni i Hercegovini iz 1995. godine, insistira na ukidanju ovog ponižavajućeg vanjskog protektorata, koji je nespojiv sa suverenitetom BiH.
Marija Zaharova, 30.10.2025.
Osim bilateralnih susreta, ruska diplomatija koristila je i međunarodne forume. Stalni predstavnik Rusije pri UN-u Vasilij Nebenzja je tokom sjednice Vijeća sigurnosti posvećene BiH, koja je održana 31. oktobra, isticao da Zapad “ruši Dayton, instalira nelegitimnog visokog predstavnika i destabilizira RS”. Ovakvi nastupi intenzivirali su se kako se približavao datum izbora, sugerišući da Moskva želi delegitimisati izborni proces još prije njegovog održavanja.
Tokom same izborne kampanje, 17. novembra, za beogradski list Politika o Dejtonskom mirovnom sporazumu govorio je Aleksandar Bocan-Harčenko, ambasador Ruske Federacije u Srbiji. Slično Zaharovoj i Lavrovu, i Harčenko je iznio tvrdnje i već ustaljene narative o nelegitimnosti visokog predstavnika u BiH.
Samoproglašeni visoki predstavnik Kristijan Šmit – i ne samo on već i pojedini međunarodni akteri koji ga podržavaju – otvoreno zastupa samo jednu stranu i time narušava ravnotežu uspostavljenu Dejtonskim sporazumom. Takvim pristupom BiH se faktički pretvara u zapadni protektorat.
Aleksandar Bocan-Harčenko, 17.11.2025.
Dodao je i da je “Dayton” bio početak prakse u kojoj se potpisani sporazumi zanemaruju.
I Ambasada Ruske Federacije u BiH oglašavala se putem svoje zvanične Facebook stranice dijeleći stavove ruskih zvaničnika, a ambasador Igor Kalabuhov dao je i nekoliko intervjua. Jedan prije zvaničnog početka izborne kampanje za RTRS 30. oktobra, za agenciju Srna 31. oktobra, a za rusku agenciju RIA Novosti dan pred održavanje izbora, 22. novembra.
U oba intervjua Kalabuhov je ponovio ranije stavove ruskih zvaničnika o legitimitetu Christiana Schmidta i vanjskom nametanju izbora u RS.
Moram reći da su neposredni povod za ove izbore bila rješenja nelegitimnog visokog predstavnika, koja su utjecala na političku situaciju u cjelini. I od samog početka, može se reći, provedene su zapadne operacije po instaliranju gospodina Christiana Schmidta bez odgovarajućeg odobrenja Vijeća sigurnosti – već smo tada govorili da će to sigurno dovesti do velike krize koju sada posmatramo. Stoga odluke o održavanju prijevremenih predsjedničkih izbora nisu legitimne u klasičnom smislu.
Igor Kalabuhov, 22.11.2025.
Kalabuhov se tokom kampanje sastao s Miloradom Dodikom 11. novembra, a dan ranije razgovarao je i sa zamjenikom ministra odbrane u Vijeću ministara Aleksandrom Goganovićem. O sastanku s Kalabuhovim izvijestio je Milorad Dodik na svom profilu na društvenoj mreži X, a teme razgovora, kako je prenio, bile su obilježavanje godišnjice Dejtonskog mirovnog sporazuma, odnosi s političarima iz FBiH, ali i potencijalno članstvo BiH u NATO savezu.
Ruska ambasada je nakon održanih izbora na svom Facebook profilu prenijela saopštenje Ministarstva vanjskih poslova Ruske Federacije u kom je konstatovano da su izbori “protekli u mirnom i demokratskom okruženju”, a ponovili su i narativ o nametnutim izborima.
Uprkos pokušajima spoljašnjih aktera da izazovu političku destabilizaciju u Republici Srpskoj putem očigledne zloupotrebe pravosudnih i izbornih institucija Bosne i Hercegovine i nezakonitog okončanja mandata srpskog lidera Milorada Dodika, građani ovog entiteta usprotivili su se iskrivljavanju njihove volje i ponovo potvrdili snažnu podršku patriotskoj politici tima Milorada Dodika.
MVP Ruske Federacije, 25.11.2025.
Treba napomenuti da kandidat SNSD-a Siniša Karan, prema preliminarnim rezultatima CIK-a od 3. decembra, ima prednost manju od 10.000 glasova, ali i da je CIK 3. decembra naložio ponovno kontrolno brojanje glasačkih listića na 23 redovna biračka mjesta u Doboju. Osim toga, CIK je donio i zaključak kojim se pokreće postupak zbog osnovane sumnje da su povrijeđena pravila izbornog procesa i izbornih prava na pojedinim biračkim mjestima u osnovnim izbornim jedinicama: Doboj, Laktaši, Zvornik, Bileća, Gacko, Bratunac, Kalinovik, Berkovići, Srbac, Lopare, Istočna Ilidža, Han-Pijesak, Ugljevik, Ribnik, Vlasenica, Modriča, Banja Luka, Jezero i Istočno Novo Sarajevo
Kada se sve izjave, posjete, nastupi i intervjui ruskih zvaničnika stave u zajednički okvir, jasno se uočava koordiniran i konzistentan narativ ruske strane, koji je imao snažno prisustvo uoči izbora u RS. Moskva je putem više diplomatskih kanala osporavala legitimnost izbora, institucija BiH, odluka CIK-a i Suda BiH, te posebno autoritet visokog predstavnika.
Deklarativna podrška iz Srbije
Akteri iz Srbije nisu bili toliko aktivni u pružanju podrške vlastima u RS prije i tokom izborne kampanje u novembru. Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić, poput ruskih diplomata, također je komentarisao presudu Miloradu Dodiku nazvavši je “besmislenom”, “nezakonitom”, “nedemokratskom” te da je “osuda svih Srba”. Rekao je da će Srbija u skladu s Ustavom i Daytonom iskoristiti sva diplomatska i pravna sredstava da “podrži RS i njene legitimne predstavnike”, a i on je Christiana Schmidta nazvao nelegalnim i nelegitimnim predstavnikom međunarodne zajednice.
U skladu sa zaključkom Saveta za nacionalnu bezbednost od 26. februara 2025. oštro se osuđuje drugostepena odluka Suda Bosne i Hercegovine kojom je potvrđena prvostepena presuda da se predsedniku Republike Srpske Miloradu Dodiku izrekne jednogodišnja kazna zatvora kao i šestogodišnja zabrana vršenja dužnosti predsednika Srpske, a zbog nepoštovanja odluka nelegalnog i nelegitimnog predstavnika Međunarodne zajednice Kristijana Šmita, kao političko krivično delo verbalnog delikta.
Aleksandar Vučić, 2.8.2025.
Ipak, tokom dva sastanka u Beogradu s Miloradom Dodikom, 12. i 22. novembra, razmijenjeni su deklarativni stavovi o dobrim odnosima i saradnji Republike Srpske i Srbije. O oba ova susreta pisao je Milorad Dodik na svom profilu na društvenoj mreži X (1, 2). Dodik je 12. novembra učestvovao na panel-diskusiji održanoj u sklopu Euronews Balkan samita u Beogradu, zajedno s predsjednikom Srpske napredne stranke (SNS) Milošem Vučevićem, koji je, govoreći o stanju u regionu, kritikovao poteze međunarodne zajednice u BiH.
Nakon što je NSRS prenijela ovlasti na Anu Trišić-Babić, oglasio se senator Srbije Aleksandar Vulin, komentarišući odluke Narodne skupštine Republike Srpske o poništenju pojedinih zakona i zaključaka koji su usvojeni u prethodnom periodu. Iznio je kritike na rad NSRS te njen potez da povuče usvojene akte nazvao porazom.
Ukidanje ličnih sankcija funkcionerima Republike Srpske nije dovoljan dobitak za odricanje od pozicije dosledne odbrane RS. Najave koje se daju na krilima srpskog poraza da će se BiH urediti po kantonalnom modelu po svojoj celoj teritoriji plaše i uznemiravaju. Upravo zato ne sme biti odustajanja od referenduma, a ako referendum ne može biti održan u predviđenom roku, on mora biti održan u prvom mogućem terminu, i to mora biti rečeno javno, bez traženja izgovora za nesprovođenje. Ovo je težak dan ali nije najteži u našoj istoriji, konačno smo poraženi samo ako tako odlučimo.
Aleksandar Vulin, 19.10.2025.
Politički akteri iz Srbije, iako su iznosili kritike na račun Suda BiH i status visokog predstavnika, tokom izborne kampanje za prijevremene izbore u RS uglavnom su se ograničili na deklarativnu podršku entitetskim vlastima. Uz izuzetak oštrijih istupa, poput onih Aleksandra Vulina, zvanični Beograd nije značajno mijenjao svoj pristup niti se intenzivnije uključivao u političku dinamiku pred izbore, fokusirajući se na formalno isticanje “podrške legitimnim predstavnicima RS” i održavanje političkog kontinuiteta u odnosima s Banjalukom.
(Istinomjer.ba)