Nakon brojnih poziva i upozorenja koja su vlastima u BiH upućivana u okviru zvaničnih dokumenata, ali i putem javnih istupa najviših zvaničnika/ca Evropske unije, Parlamentarna skupština Bosne i Hercegovine (PSBiH) 16. februara 2024. godine usvojila je Zakon o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, čiji je predlagač bilo Vijeće ministara BiH.
Platforma javnarasprava.ba, koju je pokrenulo Udruženje građana i građanki “Zašto ne”, a na kojoj građani/ke imaju mogućnost da direktno učestvuju u procesima donošenja odluka u BiH, kao i priliku da komuniciraju s onima koji te odluke i donose, pratila je proces donošenja Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti.
Kako je obrazloženo, ovim se zakonom kroz preciznije definisanje pojmova, uspostavu nadležnosti i specificiranje zadataka nadležnih osoba i institucija, uspostavu ograničenja kod poslovanja s klijentima, upravljanje rizikom od pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, vođenje evidencija i nadzora te uvođenje kaznenih odredbi i do 200.000 KM detaljnije reguliše oblast sprečavanja pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti.
U okviru ovog zakonskog rješenja usklađuju se legislative u BiH s nizom uredbi i direktiva Evropskog parlamenta i Vijeća Evrope o kontrolama gotovine koja se unosi u EU ili iznosi iz nje, kao i sprečavanje korištenja finansijskog sistema u svrhu pranja novca ili finansiranja terorizma, o čemu detaljno možete pročitati na platformi Javna rasprava.
Kada se radi o borbi protiv pranja novca, podsjećamo da od februara 2018. godine BiH više nije na listi Finansijske akcione grupe (FATF) visokorizičnih trećih zemalja sa strukturnim nedostacima u borbi protiv pranja novca i finansiranja terorizma.
Nakon što je delegirana Uredba Evropske komisije, koja je usklađena i s listom FATF-a, stupila na snagu 7. maja 2020. godine, početkom jula iste godine BiH je skinuta i s liste EU na kojoj se nalaze visokorizične treće zemlje sa strateškim nedostacima u svom režimu sprečavanja pranja novca i borbe protiv finansiranja terorizma koji predstavljaju znatnu prijetnju finansijskom sistemu Evropske unije.
Još u Mišljenju EK o članstvu BiH u EU objavljenom u maju 2019. godine, u okviru 14 prioriteta, u dijelu Vladavina prava, navedeno je da je potrebno da BiH “jača prevenciju i borbu protiv korupcije i organizovanog kriminala, uključujući i protiv pranja novca i terorizma, te se našoj zemlji nalaže usvajanje ovog zakonskog rješenja kao krupan korak u tom pravcu.
Ovakav poziv, ali i upozorenje na moguće posljedice, na adresu naše zemlje stigao je i u novembru prošle godine u Izvještaju EK o napretku BiH, u okviru kog je poručeno da je potrebno “hitno usvojiti i započeti s primjenom zakona o sprečavanju pranja novca i borbe protiv finansiranja terorizma u skladu sa acquisem EU, kako bi se izbjegla mogućnost da se BiH ponovo nađe pod pojačanim nadzorom FATF-a, a nakon evaluacije Komiteta eksperata MONEYVAL-a.”
Prijedlog zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti BiH usvojen je na 9. hitnoj sjednici Predstavničkog doma Parlamentarne skupštine BiH 21. decembra 2023. godine.
Da je usvajanje Zakona o sprečavanaju pranja novca i finansiranja terorizma u samom vrhu prioriteta koje BiH treba ispuniti bez odlaganja, tokom posjete našoj zemlji 7. februara 2024. godine potvrdila je i generalna direktorica za Evropu u Službi za vanjske poslove Evropske unije Angelina Eichhorst.
“Ono što je ključno u ovom trenutku”, izjavila je Eichhorst, “jesu tri ključna zakona, i to zakon o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorizma, zakon o sukobu interesa i zakon o sudovima, te započinjanje pregovora s Frontexom.”
Nekoliko dana kasnije, i Delegacija EU u BiH pozvala je Dom naroda PSBiH da hitno usvoji navedeno zakonsko rješenje, podsjećajući da Komitet MONEYVAL Vijeća Evrope dolazi u BiH 12. februara 2024. godine radi procjene da li je naša zemlja postigla zadovoljavajući nivo standarda u oblasti sprečavanja pranja novca i finansiranja terorizma.
Iz Delegacije EU upozorili su i da, ukoliko zakon ne stupi na snagu prije nego što MONEYVAL završi svoju misiju 28. februara, on neće biti obuhvaćen procjenom, što, dodali su, značajno povećava rizik da će radna grupa za finansijsko djelovanje staviti Bosnu i Hercegovinu na svoju sivu listu, čime bi BiH završila na listi jurisdikcija EU sa strateškim nedostacima u sistemu za sprečavanje pranja novca i finansiranje terorizma.
U saopštenju se i podvlači da bi stavljanje na spomenute liste imalo političke, ekonomske i finansijske posljedice za BiH te bi utjecalo na pristup međunarodnim finansijskim tržištima i transakcijama, privatnim komercijalnim aktivnostima, kao i javnim fiskalnim poslovima, a nadalje može odvratiti strana ulaganja i otežati međunarodno kretanje kapitala.
Nakon što su na sjednici Doma naroda PSBiH održanoj 31. januara 2024. godine četiri delegata iz Republike Srpske glasala protiv da se o Zakonu o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti raspravlja po hitnoj proceduri, o njegovom se usvajanju nije glasalo.
Na 2. hitnoj sjednici Doma naroda Parlamentarne skupštine BiH održanoj 16. februara 2024. godine po hitnom postupku usvojen je Zakon o sprečavanju pranja novca i finansiranja terorističkih aktivnosti, čiji je predlagač Vijeće ministara BiH.
Kako je navedeno u izvještaju sa sjednice, usvojen je i zaključak kojim Dom naroda PSBiH zadužuje tajnike oba doma PSBiH da, u saradnji s predlagačem Zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranju terorističkih aktivnosti, ispravi normativno-tehničke greške sadržane u Mišljenju Zakonodavno-pravnog sektora PSBiH.
Na platformi Javna rasprava možete pročitati detaljniju analizu ovog zakona, glasati za ili protiv rješenja koja nudi te postaviti pitanja i dati prijedloge parlamentarcima i parlamentarkama o ovom i drugim zakonima.
(Istinomjer/Javna rasprava)