U godini kada je Evropsko vijeće dalo zeleno svjetlo za otvaranje pregovora s BiH i u kojoj se otvorila prilika za snažniji ekonomski rast, za poboljšanje poslovne klime i podizanje standarda života ali i napredak u vladavini prava, domaći političari pokazali su umijeće u neiskorištavanju brojnih prilika u jednoj godini.
Kraj 2023. godine donio je i razočarenje i val optimizma kada su evropske integracije u pitanju. Nakon što su Ukrajina i Moldavija dobile zeleno svjetlo za otvaranje pregovora, Bosna i Hercegovina dobila je nove stare uslove koje je trebala ispuniti do marta 2024. Koristeći sportski žargon hrvatski premijer Andrej Plenković tada je rekao da smo dovedeni pred gol i da trebamo napraviti “još dva dodavanja i zabiti gol i nakon toga se otvaraju pregovori”.
Nova godina počela je ambiciozno, ali s evidentnim znakovima da utakmicu igramo s dvije lijeve noge.
Konstituirajuća sjednica Radnog tima u Bosni i Hercegovini za izradu Plana reformi za provedbu Plana rasta za Zapadni Balkan održana je 26. januara 2024. godine. Ovaj tim koji između ostalih čine entitetski i kantonalni premijeri, trebao je da finalizira Reformsku agendu u kojoj bi bile pobrojane sve reforme, investicijski projekti i potrebna finansijska sredstva za njihovu provedbu. Reforme su grupisane u četiri prioriteta: zelena i digitalna tranzicija, razvoj privatnog sektora i poslovnog okruženja, razvoj i zadržavanje ljudskog kapitala i vladavina prava.
Dom naroda Parlamentarne skupštine BiH 31. januara 2024. održao je sjednicu na kojoj su razmatrane tehničke izmjene Izbornog zakona, Zakon o sprečavanju pranja novca i izmjena Zakona o VSTV-u. Usvojene su izmjene Zakona o VSTV-u, ali su izmjene zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranju terorističkih aktivnosti vraćene u redovnu proceduru. Istog dana delegacija Evropske unije u Bosni i Hercegovini izrazila je žaljenje što su izmjene zakona o sprečavanju pranja novca i finansiranju terorističkih aktivnosti vraćene u redovnu proceduru.
Direktorica Evropske službe za vanjske poslove Angelina Eichhorst boravila je u posjeti Bosni i Hercegovini od 6. do 7. februara 2024. godine. Tokom posjete istakla je prioritete: početi pregovore sa Frontexom, usvojiti zakone o pranju novca, sukobu interesa i sudovima.
Iako zakon o sudovima nije donesen do 21. marta 2024. godine Evropsko vijeće ipak je donijelo odluku o otvaranju pregovora s Bosnom i Hercegovinom bez tačnog datuma otvaranja pregovora. Ursula von der Leyen tada je rekla da će dinamika pregovora zavisiti od brzine provođenja reformi.
Do kraja aprila, kada je bio rok za slanje BiH nije uspjela usaglasiti Reformsku agendu, ključni dokument za povlačenje 70 miliona eura iz EU Plana rasta za Zapadni Balkan. “Srpska strana nije saglasna sa određenim ambicioznim stavovima EU koji nisu u skladu sa Ustavom i dejtonskom strukturom BiH” napisao je tada na društvenim mrežama ministar vanjske trgovine i ekonomskih odnosa BiH Staša Košarac, jedan od članova radnog tima za izradu Reformske agende.
Iz Delegacije EU su tom prilikom rekli da je BiH jedini partner EU-a na Zapadnom Balkanu koji nije finalizirao svoju Reformsku agendu, što je ključni preduslov za učešće u Planu rasta.
Ni tokom ljeta 2024. godine BiH nije ostvarila značajan napredak. Zakon o sudovima nije usvojen, do popunjavanja Ustavnog suda iz RS nije došlo, a činjenica da je visoki predstavnik Christian Schmidt krajem marta nametnuo izmjene Izbornog zakona oko kojih se bh. vlasti nisu mogle usaglasiti nisu oslikavale pozitivnu sliku niti davale nadu u dobijanje datuma za otvaranje pregovora.
Zbog neusaglašavanja teksta nacrta Reformske agende BiH je izgubila priliku za povlačenje prve tranše od 70 miliona eura iz EU Plana rasta. Stranke na vlasti su okrivile SDA za blokiranje procesa jer su četiri kantonalna premijera iz SDA poslali uslovnu saglasnost na tekst nacrta, što je Vijeće ministara interpretiralo kao glas „protiv“.
Novi pregovori o Reformskoj agendi nisu urodili plodom pa je predsjedavajuća Vijeća ministara BiH Borjana Krišto poslala neusaglašeni dokument koji je Evropska komisija odbila i jasno naznačila tri ključna problema koja BiH mora riješiti: usklađivanje vizne politike, popunjavanje Ustavnog suda BiH, i ukidanje entitetskog veta u Vijeću za državnu pomoć.
Kraj 2024. godine ne donosi ništa novo. Otvaranje pregovora s Evropskom unijom bio je historijski trenutak za Bosnu i Hercegovinu. Njega su ipak zasjenile propuštene prilike, politička nesloga te stavljanje ideala i nadležnosti ispred dobrobiti cijele bh. populacije. EU traži ozbiljniji angažman, a ono što bh. politika za sada može da ponudi je začelje među zemljama Zapadnog Balkana koje učestvuju u procesu evropskih integracija.
(Istinoimjer.ba)