Odnos SNSD-a prema procesu EU integracija oduvijek je bio ambivalentan, uključujući zvanične stavove da je ulazak u EU “krajnji cilj RS”, a, sa druge strane, izjave Milorada Dodika poput one o “propalom sistemu EU za koji premijer Italije kaže da je orkestar koji svira na Titaniku”.
Ono što, ipak, dominira diskursom vladajuće stranke u Republici Srpskoj o Evropskoj uniji, jeste odbijanje da pristupanje EU tretira kao jedinstven proces kroz koji Bosna i Hercegovina mora prolaziti kao država, te insistiranje na tome da ovaj entitet ima svoj sopstveni put ka EU – i da je na njemu uspješniji od drugih nivoa vlasti u BiH.
Tako je, recimo, novoizabrani gradonačelnik Banja Luke, Igor Radojičić, uoči potpisivanja čuvenog “Pisma namjere” o posvećenosti BiH EU integracijama, izjavio kako “Republika Srpska trpi na evropskom putu zbog nesposobnosti BiH da ispuni evropske uslove”, te da bi sama napredovala mnogo bolje.
Za nas je problem BiH – nefunkcionalna i nesposobna da ispuni evropske uslove. Zato što ne može da riješi pitanje ‘Sejdić i Finci’, mehanizam koordinacije i slično, mi ne možemo da napredujemo na evropskom putu.
Igor Radojičić, 07.09.2104.
Paradoksalnu “mantru” o tome da je država ta koja koči evropske integracije jednog entiteta, više puta su ponovili i premijerka i predsjednik RS, ali i drugi zvaničnici/e iz SNSD-a, poput Dušanke Majkić, koja je BiH nazvala “košuljom pretijesnom za Republiku Srpsku, koja sama ima mnogo više kapaciteta za ispunjenje obaveza iz evropskog partnerstva.” Najnoviji primjer ovakve retorike došao je od još jedne SNSD-ove zastupnice u PS BiH, Milice Marković. Na dan objavljivanja ovogodišnjeg izvještaja Evropske komisije o BiH, Marković je izjavila da ostali nivoi vlasti ne prate Republiku Srpsku u ispunjavanju uslova na evropskom putu:
Veliki broj aktivnosti nije urađen, a za one koje su bile u toku davno je prošao rok. Institucije koje provode određene aktivnosti same sebi daju rok za njihovo provođenje što je jedan od razloga da se to čini sporo.
Milica Marković, 09.11.2016.
Podrazumijevajući da se izjava odnosi na tehničke, a ne političke aktivnosti poput potpisivanja Izjave Predsjedništva BiH, Reformske agende i usvajanja mehanizma koordinacije, ostavićemo po strani činjenicu da je kašnjenje u ispunjavanju predviđenih aktivnosti u proteklih par godina, najčešće bilo direktna posljedica djelovanja samog SNSD-a. Umjesto toga, pogledajmo kako su zaista ocijenjene aktivnosti entitetskog nivoa vlasti u Izvještaju Evropske komisije za BiH za 2016. godinu.
U izvještaju se, neosporno, mogu naći i pozitivne ocjene rada institucija u RS, najčešće u vezi sa usvajanjem propisa usklađenih sa acquis-em Evropske unije. Neke od njih, ipak, djeluju prilično blijedo kada se uporede sa stvarnom političkom praksom u ovom entitetu. Tako je, recimo, navedeno da je Komisija za utvrđivanje sukob interesa RS donijela 36 odluka (od čega je u 14 slučajeva utvrđen sukob interesa); nasuprot de facto nepostojanju ikakvih sličnih odluka na državnom i federalnom nivou. Ova bi pohvala bila mnogo ubjedljivija da u vrijeme objavljivanja izvještaja javnost RS i BiH ne potresa snimak Milorada Dodika koji otvoreno govori o tome kako namjerava koristiti entitetske institucije za vođenje evidencije o “neprijateljima SNSD-a”, te za uskraćivanje pomoći i saradnje sa opštinama u kojima njegova partija nije osvojila lokalne izbore u oktobru.
U ocjeni rada entitetske Vlade, rečeno je da je ista usvojila brojne zakone u skladu sa Reformskom agendom, uglavnom u oblasti finansija i tržišta rada. Iza te je, međutim, uslijedila ova konstatacija:
“Međutim, Vlada je usvojila i zaključke koji uključuju odredbe o direktnom izvještavanju Evropskoj komisiji, što je praksa koja se direktno suprotstavlja uspostavljanju jednog kanala komunikacije sa EU. Istovremeno, entitetska vlada nije učestvovala u izradi državnih strategija sve do uspostavljanja mehanizma koordinacije, što je izuzetno negativno uticalo na planiranje i implementaciju finansijske pomoći EU u ključnim sektorima.”
Nepostojanje državnih strategija jedan od problema koji se godinama provlače kroz izvještaje EK. Takav je slučaj strategije energetike, kojoj se žestoko opire upravo SNSD, tvrdeći da se radi o isključivo entitetskoj nadležnosti. No, Evropska komisija njeno nepostojanje vidi kao razlog što država “ne uspijeva adekvatno da se nosi sa pitanjima sigurnosti i diversifikacije snabdijevanja energijom, te efikasnog korištenja domaćih izvora energije”.
Otkada je zvanično “otkočen evropski put BiH ka EU”, Evropska komisija se u svojim izvještajima vidno uzdržava od davanja negativnih ocjena političkim procesima u BiH, baš kao i zvaničnici/e EU u svojim javnim istupima. To je vjerovatno i razlog što se održavanje referenduma u Republici Srpskoj spominje tek usputno, čak bez ijedne riječi o tome o čemu je referendum bio, a svakako bez pominjanja političke krize koju je izazvao. Ipak, EK je Vladu RS kritikovala barem zbog toga što je “ignorisala odluku Ustavnog suda BiH da se referendum odloži dok se ne donese odluka o njegovoj ustavnosti”.
Što se tiče Narodne skupštine RS, njen Odbor za evropske integracije i regionalnu saradnju pohvaljen je za aktivnu saradnju sa drugim parlamentarnim tijelima u BiH, ali je u ocjenjivanju rada same skupštine mnogo više prostora posvećeno problemima poput čestog usvajanja zakona u hitnoj proceduri, te zaključaka usvojenih prošlog oktobra “koji otvaraju mogućnost da se zastupnici procesuiraju na entitetskim sudovima RS, zbog političkog djelovanja na državnom nivou, što nije u skladu sa evropskim standardima”.
NSRS je kritikovana i zbog usvajanja legislative kojom je dodatno pogoršano stanje u sektoru medija u BiH, o kome je EK donijela posebno negativne zaključke – naročito po pitanju medijskih sloboda i funkcionisanja medija u RS. Kao primjer podijeljenosti javne sfere po etničkim i političkim linijama, posebno je istaknuto usvajanje amandmana na Zakon o RTRS, za koje se navodi da “dodatno udaljavaju zakonski okvir od zakona na državnom nivou i podrivaju funkcionisanje tri javna emitera u BiH”. Pored toga, ističe se da je upravni odbor RTRS-a i dalje pod čvrstom političkom kontrolom vladajuće stranke, te da je došlo do pogoršanja uređivačke politike ovog javnog servisa, koja je već kritikovana i u ranijim izvještajima. Vlast u RS je kritikovana i zbog netransparentne politike finansiranja javnih i privatnih medija, ali i zbog toga što nije javno osudila napad na ekipu TV N1 koji se dogodio u martu, uz napomenu da je policija podnijela “samo dvije prekršajne prijave protiv napadača”.
Praksa odbijanja saradnje Vlade RS sa državnim nivoom vlasti kritikovana je na više mjesta u izvještaju. Nepostojanje ujednačenih procedura za ocjenu usklađenosti u oblasti akreditacije direktno je povezano sa insistiranjem Republike Srpske da i dalje odvojeno primjenjuje svoju legislativu u ovoj oblasti. Ista negativna ocjena data je i u odnosu na ostvarivanje nadzora nad tržištem – kritika koja je Vladi RS upućena i u prošlogodišnjem izvještaju. Odbijanje vlasti u RS da učestvuju u finansiranju Vijeća za državnu pomoć u skladu sa predviđenim udjelom, takođe je ponovo istaknuto kao problem koji dovodi do nedovoljno efikasnog funkcionisanja ovog tijela.
Kada se uporede nalazi Evropske komisije sa tvrdnjama predstavnica/ka vladajuće stranke u Republici Srpskoj, jedna stvar postaje očigledna: SNSD se, paradoksalno, konstantno hvali svojim navodnim “odvojenim napretkom”, koji je, međutim, od strane same EU vrlo jasno prepoznat kao kočnica u procesu EU integracija BiH. Aktivnosti Vlade RS kojima se opstruira uspostavljanje zajedničkih državnih strategija, politika i tijela neophodnih da bi se proces EU integracija efikasno odvijao, kontinuirano se kritikuju u izvještajima EK. Evropska unija – i pored svih kompromisa koje je napravila sa sopstvenim standardima i uslovima kada je riječ o procesu pristupanja Bosne i Hercegovine – evidentno nema namjeru prihvatiti SNSD-ovu priču o “odvojenom putu Republike Srpske ka EU”.
(istinomjer.ba)